تفاوت روش تحلیل کمی با روش تحلیل کیفی در پژوهش چیست؟

تحلیل کیفی و تحلیل کمی دو رویکرد متفاوت در پژوهش هستند که هر کدام ویژگی‌ها و روش‌های خاص خود را دارند. در ادامه به تفاوت‌های اصلی این دو روش پرداخته می‌شود:

1. تعریف و هدف

• تحلیل کیفی: این روش به بررسی عمیق و تفصیلی پدیده‌ها، تجربیات و احساسات افراد می‌پردازد. هدف اصلی تحلیل کیفی درک معانی و تفسیر داده‌هاست. پژوهشگران از این روش برای کشف الگوها، تم‌ها و روابط در داده‌های غیر عددی (مانند مصاحبه‌ها، مشاهدات و متون) استفاده می‌کنند.
• تحلیل کمی: این روش به جمع‌آوری و تحلیل داده‌های عددی می‌پردازد. هدف اصلی تحلیل کمی آزمون فرضیات و تعمیم نتایج به جمعیت‌های بزرگ‌تر است. این نوع تحلیل معمولاً شامل استفاده از آمار و مدل‌های ریاضی است.

2. نوع داده‌ها

• تحلیل کیفی: داده‌ها معمولاً غیر عددی هستند و شامل مصاحبه‌های عمیق، یادداشت‌های میدانی، متون و دیگر منابع توصیفی می‌باشند.
• تحلیل کمی: داده‌ها عددی و قابل اندازه‌گیری هستند و معمولاً از طریق پرسشنامه‌ها، نظرسنجی‌ها و ابزارهای آماری جمع‌آوری می‌شوند.

3. روش‌های جمع‌آوری داده

• تحلیل کیفی: شامل مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته، گروه‌های متمرکز، مشاهدات و تحلیل متون است.
• تحلیل کمی: شامل استفاده از پرسشنامه‌های استاندارد، آزمایش‌ها و داده‌های ثانویه است.

4. تحلیل و تفسیر داده‌ها

• تحلیل کیفی: تحلیل داده‌ها به صورت توصیفی و تفسیر معانی صورت می‌گیرد. پژوهشگران به دنبال الگوها و تم‌های مشترک هستند و نتایج را به صورت توصیفی و تفسیری ارائه می‌دهند.
• تحلیل کمی: تحلیل داده‌ها به صورت عددی و با استفاده از روش‌های آماری انجام می‌شود. نتایج معمولاً به صورت جداول، نمودارها و آمار توصیفی و استنباطی ارائه می‌شود.

5. نتایج و تعمیم‌پذیری

• تحلیل کیفی: نتایج معمولاً به صورت عمیق و خاص برای یک گروه یا موقعیت خاص هستند و ممکن است به راحتی تعمیم‌پذیر نباشند.
• تحلیل کمی: نتایج معمولاً به صورت عمومی‌تر و قابل تعمیم به جمعیت‌های بزرگ‌تر هستند و می‌توانند به آزمون فرضیات کمک کنند.

6. رویکرد پژوهشگر

• تحلیل کیفی: پژوهشگر به عنوان یک ابزار جمع‌آوری داده عمل می‌کند و در فرآیند تحلیل دخالت دارد. تفسیرهای شخصی و زمینه‌ای اهمیت زیادی دارند.
• تحلیل کمی: پژوهشگر سعی می‌کند تا از تأثیرات شخصی خود دور بماند و به جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها به صورت عینی بپردازد.

نتیجه‌گیری

هر دو روش تحلیل کیفی و کمی دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب بین آن‌ها بستگی به هدف پژوهش، نوع سوالات پژوهشی و نوع داده‌های موجود دارد. در برخی موارد، پژوهشگران ممکن است از ترکیب هر دو روش (تحلیل مختلط) استفاده کنند تا به درک جامع‌تری از موضوع پژوهش دست یابند.

• تحلیل دیسکورس (Discourse Analysis) چیست؟
• هم خطی چند گانه در رگرسیون چیست؟
• روش تحقیق آمیخته ترکیبی کیفی کمی
• مقیاس مدرسه شاد
• مدرسه شاد چگونه است؟
• مشکلات پرسشنامه نامناسب در پژوهش و پایان نامه نویسی
• چه زمانی باید پل‏‌های پشت سرتان را خراب کنید؟
• پیام تبریک روز معلم
• بی حوصلگی تحصیلی چیست؟
• پرسشنامه بی حوصلگی تحصیلی شارپ و همکاران (2021) (BSI) (10 سوالی)
• دانلود کامل ترین پکیج آموزش کاربردی نرم افزار انویوو Nvivo
• رازهای افراد قوی: چطور از ضعف‌ها عبور کنیم؟ (ویدئو)
• تحلیل فرایند (Process Analysis)
• تحلیل مقایسه‌ای (Comparative Analysis)
• تحلیل روایت (Narrative Analysis)

• تحلیل محتوای کیفی چیست؟

تحلیل محتوای کیفی فرآیندی است برای جمع آوری، ساختاردهی و تفسیر داده های کیفی برای درک آنچه نشان دهنده آن است. داده های کیفی غیر عددی و بدون ساختار هستند. داده های کیفی عموماً به متن اشاره دارد، مانند پاسخ های باز به سؤالات نظرسنجی یا مصاحبه های کاربر، اما گاهی شامل صوت، عکس و ویدیو نیز می شود. داده های کیفی به طور کلی به داده های متنی کلمه به کلمه از منابعی مانند مصاحبه ها، بحث های گروهی، بررسی ها، شکایات، پیام های چت، تعاملات مرکز پشتیبانی، مصاحبه با مشتری، یادداشت های موردی یا نظرات رسانه های اجتماعی اشاره دارد. در مقایسه با داده های کمی که اطلاعات ساختاریافته را جمع آوری می کنند، داده های کیفی معمولا ساختاری ندارند و عمق و وسعت بیشتری دارند و می تواند به سوالات ما پاسخ دهند و به فرموله کردن فرضیه ها و ایجاد درک بیشتر ما از پدیده ها کمک کند.

روش تحلیل محتوای کیفی چیست؟

تحلیل محتوای کیفی دارای پنج مرحله اساسی است که عبارتند از : 1. جمع آوری داده های کیفی، 2. سازماندهی و اتصال به داده های کیفی، 3. کدگذاری داده های کیفی، 4. تجزیه و تحلیل داده های کیفی برای بینش، 5. گزارش در مورد بینش های به دست آمده از تحلیل داده ها.

مرحله اول، داده های کیفی را جمع آوری کنید.

تحلیل محتوای کیفی با جمع آوری داده کیفی آغاز می شود .اولین گام تحقیق کیفی، جمع آوری داده هاست. به زبان ساده، جمع آوری داده ها، جمع آوری تمام داده های شما برای تجزیه و تحلیل است. یک موقعیت رایج زمانی است که داده های کیفی در منابع مختلف پخش می شوند.

مرحله دوم، داده های کیفی را سازماندهی و منسجم کنید.

اکنون شما همه این داده های کیفی را دارید، اما یک مشکل وجود دارد، داده ها بدون ساختار هستند. قبل از اینکه بتوان بازخورد را تجزیه و تحلیل کرد و ارزشی به آن اختصاص داد، باید در یک مکان واحد سازماندهی شود. چرا این مهم است؟ داشتن ثبات! اگر همه داده ها به راحتی در یک مکان قابل دسترسی باشند و به روشی ثابت تجزیه و تحلیل شوند، زمان ساده تری برای جمع بندی و تصمیم گیری بر اساس این داده ها خواهید داشت. رویکرد دستی برای سازماندهی داده های شما: روش کلاسیک ساختار دادن به داده های کیفی این است که تمام داده هایی را که جمع آوری کرده اید در یک صفحه گسترده (spreadsheet) رسم کنید.

کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی

سومین مرحله تحلیل محتوای کیفی، کدگذاری داده کیفی است که یکی از مهمترین مراحل تحلیل است. کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی فرآیند برچسب گذاری و سازماندهی داده های شماست به گونه ای که بتوانید مضامین موجود در داده ها و روابط بین این مضامین را شناسایی کنید. برای ساده سازی فرآیند کدگذاری، نمونه های کوچکی از داده های کیفی را می گیرید، مجموعه ای از کدها یا دسته بندی ها را ارائه می کنید و هر بخش از بازخورد را به طور سیستماتیک برای الگوها و معنا برچسب گذاری می کنید. سپس نمونه بزرگتری از داده ها را می گیرید، کدها را برای دقت و سازگاری بیشتر اصلاح و اصلاح می کنید. کد کردن به معنای شناسایی کلمات یا عبارات کلیدی و اختصاص دادن آنها به دسته ای از معنا است. بعنوان مثال در کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی، “من واقعا از خدمات مشتری این شرکت نرم افزاری متنفرم” به عنوان “خدمات ضعیف به مشتریان” کدگذاری می شود.

کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی به روش دستی

1.ابتدا کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی باید تصمیم بگیرید که آیا از کدگذاری قیاسی یا استقرایی استفاده خواهید کرد. کدگذاری قیاسی زمانی است که فهرستی از کدهای از پیش تعریف شده ایجاد می کنید و سپس آنها را به داده های کیفی اختصاص می دهید. کدگذاری استقرایی برعکس این است، شما کدهایی را بر اساس خود داده ها ایجاد می کنید. کدها مستقیماً از داده ها به وجود می آیند و در حین حرکت آنها را برچسب گذاری می کنید. شما باید مزایا و معایب هر روش کدگذاری را بسنجید و مناسب ترین روش را انتخاب کنید.

2. داده های بازخورد را بخوانید تا درک گسترده ای از آنچه نشان می دهد به دست آورید. اکنون زمان آن رسیده است که اولین مجموعه کدهای خود را به عبارات و بخش های متن اختصاص دهید.

3. مرحله 2 را تکرار کنید، کدهای جدید اضافه کنید و توضیحات کد را هر چند وقت یکبار که لازم است بازبینی کنید. پس از کدگذاری همه چیز، دوباره همه چیز را مرور کنید تا مطمئن شوید که هیچ تناقضی وجود ندارد و هیچ چیز نادیده گرفته نشده است.

4.در کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی یک چارچوب کد برای گروه بندی کدهای خود ایجاد کنید. چارچوب کدگذاری ساختار سازمانی همه کدهای شماست. و دو نوع قاب کدگذاری متداول وجود دارد، مسطح یا سلسله مراتبی. یک چارچوب کد سلسله مراتبی، به دست آوردن بینش از تجزیه و تحلیل خود را برای شما آسان تر می کند.

5. بر اساس تعداد دفعاتی که یک کد خاص رخ می دهد، اکنون می توانید موضوعات رایج را در داده های بازخورد خود مشاهده کنید. این بصیرت است! اگر «خدمات بد به مشتری» یک کد رایج است، وقت آن است که اقدام کنید.

تحلیل محتوای کیفی با استفاده از نرم افزار و به کمک کامپیوتر (CAQDAS)

به طور سنتی در رویکرد تحلیل دستی (اما نه همیشه)، داده های کیفی برای کدگذاری به نرم افزار CAQDAS وارد می شوند. در اوایل دهه 2000، نرم افزار CAQDAS توسط توسعه دهندگانی مانند ATLAS.ti، NVivo و MAXQDA رایج شد و مشتاقانه توسط محققان برای کمک به سازماندهی و کدگذاری داده ها استفاده شد.

مزایای استفاده از نرم افزار تحلیل داده های کیفی به کمک کامپیوتر:

• به سازماندهی داده های شما کمک می کند
• به شما این امکان را میدهد که به کاوش تفاسیر مختلف از تجزیه و تحلیل داده های خود بپردازید
• به شما امکان می دهد داده های خود را آسان تر به اشتراک بگذارید و امکان همکاری گروهی را فراهم می کند (تجزیه و تحلیل ثانویه را امکان پذیر می کند) با این حال، هنوز باید داده ها را کدگذاری کنید، موضوعات را کشف کنید و خودتان تحلیل را انجام دهید. بنابراین هنوز میتواند یک رویکرد دستی تلقی شود.

اگر می خواهید در خصوص نرم افزار Nvivo آموزش ببینید. اینجا کلیک کنید مجموع آموزش 8 ساعت و 24 دقیقه

مرحله چهارم، داده ها را برای تولید بینش های معنادار تجزیه و تحلیل کنید.

اکنون می خواهیم داده های خود را برای یافتن بینش تجزیه و تحلیل کنیم. اینجاست که ما شروع به پاسخ به سوالات تحقیق خود می کنیم. به خاطر داشته باشید که مرحله 4 و مرحله 5 دارای همپوشانی هستند. این به این دلیل است که ایجاد تجسم بخشی از تجزیه و تحلیل و گزارش است. وظیفه کشف بینش ها، جستجوی کدهایی است که از داده ها بیرون می آیند و همبستگی های معناداری را از آنها استخراج می کنند. همچنین در مورد اطمینان از متمایز بودن هر بینش و داشتن داده های کافی برای پشتیبانی از آن است.
بخشی از تجزیه و تحلیل، تعیین میزان ارتباط هر کد با مشخصات جمعیتی و مشخصات مشارکت کنندگان در تحقیق است و مشخص کردن اینکه آیا رابطه ای بین این نقاط داده وجود دارد یا خیر. برای بهبود کیفیت اطلاعات بینش، کدهای فرعی را به صورت دستی ایجاد کنید. اگر چارچوب کد شما فقط یک سطح داشته باشد، ممکن است متوجه شوید که کدهای شما بسیار گسترده هستند و قادر به استخراج بینش معنادار نیستند. اینجاست که ایجاد کدهای فرعی برای کدهای اصلی شما ارزشمند است.

مرحله پنجم، نتایج و داستان داده های خود را گزارش کنید.

آخرین مرحله از تجزیه و تحلیل داده های کیفی، گزارش دادن به آن، گفتن داستان است. در این مرحله، کدها به طور کامل توسعه یافته و تمرکز بر انتقال روایت به مخاطب است. یک طرح کلی منسجم از تحقیقات کیفی، یافته ها و بینش ها برای ذینفعان برای بحث و مناظره حیاتی است، قبل از اینکه بتوانند یک اقدام معنادار را طراحی کنند.

نمونه تحلیل محتوای کیفی

یکی از روش های بسیار خوب برای یادگیری تحلیل محتوای کیفی و نحوه گزارش کردن نتایج آن، خواندن مقالات منتشر شده با این رویکرد می باشد. گرچه تحلیل در مطالعات کیفی مختلف از نظر سطح انتزاع و دقت با یکدیگر متفاوت می باشد، ولی محققین با مطالعه انواع مختلف مقالات کیفی که منتشر شده است و مراحل داوری همتایان را پشت سر گذاشته اند، می توانند تا حدود زیادی الگو بگیرند و مسیر پژوهش خود را به راحتی دنبال کنند. در زیر سه نمونه از مقالات کیفی منتشر شده، جهت مطالعه آورده شده است که میتواند راهگشا باشد. مقاله اول به دنبال کشف موانع برنامه های سلامت جنسی از دیدگاه سیاست گذاران حوزه سلامت بوده که بر اساس پایان نامه دکترا با همین مضمون منتشر شده است. مقاله دوم با هدف کشف و واکاوی شرایط زمینه ساز تک فرزندی در زنان و مردان ساکن تهران که دارای یک فرزند بودند انجام شده است و منتج از یک طرح پژوهشی در تهران بوده و مقاله سوم با هدف واکاوی جامعه پذیری جنسی در ایران می باشد که بر اساس یک پایان نامه دکترا می باشد.

سه نمونه از مقالات تحلیل محتوای موضوعی را در زیر مطالعه کنید:

Perceived Barriers to Implementing Sexual Health Programs from the Viewpoint of Health Policymakers in Iran: A Qualitative Study
https://qualitativestudies.com/wp-content/uploads/2022/05/sexual-health-programs.pdf

واکاوی شرایط زمینه ساز قصد و رفتار تک فرزندی در تهران
https://qualitativestudies.com/wp-content/uploads/2022/05/only-child.pdf

درک زنان از جامعه پذیری جنسی در ایران: یک مطالعه کیفی
https://qualitativestudies.com/wp-content/uploads/2022/05/sexual-socialization.pdf

اگر می خواهید در خصوص نرم افزار Nvivo آموزش ببینید. اینجا کلیک کنید مجموع آموزش 8 ساعت و 24 دقیقه

برگرفته از آکادمی پژوهش کیفی – دکتر فریده فراهانی

تحلیل داده های آماری

نوشته

کمبود ویتامین E چه عوارضی دارد؟

نوشته

Maxqda مکس کیو دی ای چیست؟

نوشته

ارزش ویژه برند (Brand Equity) چیست؟

نوشته

چرا بعد از کار اینقدر خسته می‌شوم؟ چه باید کرد؟

خدمات تخصصی پژوهش و تحلیل داده های آماری با مناسب‌ترین قیمت و کیفیت برتر!

🌟با تجربه‌ی بیش از 17 سال و ارائه‌ی بهترین خدمات

مشاوره نگارش: تحلیل داده های آماری

ارائه و طراحی پرسشنامه های استاندارد

📊تحلیل داده های آماری با نرم افزارهای کمی و کیفی

• 🔍 نرم افزار های کمی SPSS- PLS – Amos

• 🔍نرم افزار های  کیفی: Maxquda & Nvivo

• 📏تعیین حجم نمونه با:Spss samplepower

• همچنین برای نوشتن فصل سوم پایان نامه یا بخش روش تحقیق مقاله می توانید با ما در تماس باشید.

• 🔗 با ما در ارتباط باشید:

📞 تماس: 09143444846 (پیامک، ایتا، واتساپ، تلگرام)

🌐 کانال تلگرام: عضو شوید

🌐 وبلاگ 

💼کیفیت بالا، قیمت مناسب و خدماتی که به نیازهای شما پاسخ می‌دهند!

💼با ما همراه باشید و پروژه‌ی خود را به یک تجربه‌ی موفق تبدیل کنید.

گراندد تئوری (نظریه داده بنیاد)

گراندد تئوری (Grounded Theory) یا نظریه داده بنیاد یک روش تحقیق کیفی است که برای نظریه‌پردازی پیرامون پدیده مورد مطالعه استفاده می‌شود. این روش زمانی استفاده می‌شود که ادبیات پژوهش پیرامون موضوع از غنای لازم برخوردار نباشد. همچنین هدف ارائه یک نظریه جدید است که تاکنون در جوامع پژوهشی مطرح نشده است.

این روش توسط دو جامعه شناس به نام بارنی گلیسر (Barney Glaser) و آنسلم اشتراوس (Anselm Strauss) در سال ۱۹۶۷ میلادی معرفی شد. روش اصلی گردآوری داده‌ها در این روش استفاده از انواع مصاحبه است. با تحلیل و کدگذاری متن مصاحبه‌ها به ارائه مدل پارادایمی پرداخته می‌شود. در روش گراندد تئوری با استفاده از یک دسته داده‌ها، نظریه‌ای تکوین می‌یابد. به طوری که این نظریه در یک سطح وسیع، یک فرایند، عمل یا تعامل را تبیین می‌کند. بیشتر پژوهشگران از روش اشتراوس و کوربین برای انجام تحلیل گراندد تئوری استفاده می‌کنند.

نظریه حاصل از اجرای چنین روش پژوهشی، نظریه‌ای فراگردی است. از مزایای روش گراندد تئوری این است که:

• تئوری به شکل منظم و بر اساس داده‌های واقعی شکل می‌گیرد.
• برای موقعیتی مناسب است که دانش ما در مورد آن محدود است و تئوری قابل اعتنا در آن موجود نیست که بتوان بر اساس آن فرضیه‌ای برای آزمون تدوین کرد.
• گراندد تئوری در طول تحقیق رشد می‌کند و از رهگذر تعامل مستمر بین گردآوری و تحلیل داده‌ها حاصل می‌شود.

فلسفه روش گراندد تئوری

فلسفه علمی روش گراندد تئوری براساس نظریه کنش متقابل نماید یا symbolic interactionism قرار دارد. به عبارت دیکر نظریه گراندد تئوری در پارادایم تفسیری تعامل‌گرایی سمبولیک ریشه دارد. در تعامل‌گرایی سمبولیک اعتقاد بر این است که مردم مبنای اینکه چگونه سمبول‌های خاص مانند پوشش‌، عبارات کلامی و غیرکلامی را معنی و تفسیر می‌نمایند، رفتار کرده و با یکدیگر تعامل دارند. عناصر کلیدی روش گراندد تئوری شامل نمونه‌گیری نظری، مقایسه ثابت، کدگذاری باز، محوری و انتخابی، یادآوری و اشباع نظری، توسط اشتراوس و کوربین توصیف شده است.

امروزه ۳ رهیافت مسلط در نظریه­ پردازی زمینه بنیان قابل تفکیک است:

رهیافت اشتراوس، کوربین و چارمز

رهیافت نظام­‌مند Systematic که با اثر اشتراوس و کوربین (Strauss and Corbin, 1998) شناخته می­‌شود.

رهـیافت ظاهرشونده Emergent که مربوط به اثر گلیسر (Glaser, 1992) است.

رهیافت ساخت­‌گرایانه Constructivist که توسط چارمز (Charmaz, 1990; 2000) حمایت می­‌شود.

نظریه­ داده بنیاد یکی از استراتژی‌­های پژوهش محسوب می‌­شود که از طریق آن نظریه‌­پردازی بر مبنای مفاهیم اصلی حاصل از داده­‌های موجود در زمینه، شکل می‌گیرد. این­گونه نظریه­ پردازی مبتنی بر استعاره کولاژ و همانند مدل سطل زباله تصمیم­‌گیری می‌­باشد که از تلاقی تصادفی اجزاء و البته با هنرنمایی نظریه­ پرداز ترکیبی نو، بدیع و جذاب خلق می‌­شود. به عبارت دیگر، نظریه­‌پرداز زمینه‌­بنیان در زمینی متشکل از داده­‌های پراکنده متعدد و متنوع سیر نموده و به منظور دستیابی به نظری‌ه­ای نو با هنرنمایی آن­ها را ترکیب می‌­نماید. خلاقیت یکی از اجزای مهم نظریه­‌پردازی زمینه­‌بنیان است. رویه­‌های این روش پژوهشگر را مجبور می­‌سازد که پیش‌­فرض­‌ها را درهم شکسته و از عناصر قدیمی نظمی نو بیافریند.

مدل‌های گراندد تئوری

استراتژی روش گراندد تئوری

استراتژی نظریه­ داده بنیاد زمینه­ بنیان از نوعی رویکرد استقرایی بهره می‌­گیرد. یعنی روند شکل­‌گیری نظریه در این استراتژی حرکت از جزء به کل است. این روش یک سلسله رویه­‌های سیستماتیک را به کار می­‌گیرد تا نظریه‌­ای مبتنی بر استقرا درباره پدیده­ مورد نظر ایجاد کند. یافته‌های تحقیق دربرگیرنده تنظیم نظری واقعیت تحت بررسی است نه یک سلسله ارقام یا مجموعه‌­ای از مطالب که به یکدیگر وصل شده باشند.

هدف نظریه­ پردازی زمینه­ بنیان ساختن و پرداختن نظریه‌­ای است که در زمینه مورد مطالعه صادق و روشنگر باشد. این استراتژی پژوهش بر سه عنصر: مفاهیم، مقوله‌­ها و گزاره­‌ها استوار است.

مراحل نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری)

در پژوهش نظریه­ پردازی زمینه‌­بنیان، نظریه مورد نظر یک نظریه فراگردی است. اگر چه نظریه­پردازان زمینه­بنیان ممکن است یک تک ایده مثلاً مهارت­‌های رهبری را هم مورد تحقیق قرار دهند ولی آن­ها اغلب یک فراگرد را بررسی می­‌کنند. زیرا درک جهان اجتماعی مستلزم این است که افراد با یکدیگر تعامل داشته باشند. در نظریه‌­پردازی زمینه­‌بنیان، یک فراگرد، زنجیره­ای از کنش‌­ها و واکنش­‌ها بین افراد و وقایع مربوط به یک موضوع است.

داده‌هایی که توسط نظریه­‌پرداز زمینه‌­بنیان برای تشریح فراگردها گردآوری می­‌شود شامل انواع مختلفی از داده­‌های کیفی است نظیر مشاهده، گفت و شنودها، مصاحبه، اسناد و مدارک، خاطرات پاسخ‌دهندگان و تأملات شخصی خود پژوهشگر. نظریه­ پردازی زمینه­ بنیان از فراگردی استفاده می­ کند که مستلزم گردآوری و تحلیل همزمان و زنجیره ­وار داده‌­ها است.

در این استراتژی پژوهشی، از نمونه ­برداری نظری استفاده می­ شود. نمونه‌برداری نظری، فراگرد گردآوری داده برای تولید نظریه است که بدان وسیله تحلیل‌گر به طور همزمان داده‌هایش را جمع ­آوری، کدگذاری و تحلیل کرده و تصمیم می­‌گیرد به منظور بهبود نظریه خود تا هنگام ظهور آن، در آینده چه داده­ هایی را جمع­ آوری و در کجا آن­ها را پیدا کند.

فرایند نظریه پردازی نظریه­ داده‌بنیاد

نظریه‌­پردازی داده­‌بنیان مبتنی بر ۳ نوع کدگذاری باز، محوری و انتخابی است که در ادامه هر یک تشریح می‌­شوند.

• کدگذاری باز Open Coding
• کدگذاری محوری Axial Coding
• کدگذاری انتخابی Selective Coding

انواع کدگذاری در روش گراندد تئوری

کدگذاری آزاد ( باز) : کدگذاری، روند تجزیه و تحلیل داده‌­هاست. کدگذاری باز بخشی از فرایند تحلیل داده‌هاست که به خردکردن، مقایسه­‌سازی، نام‌گذاری، مفهوم‌­­پردازی و مقوله­‌بندی داده‌­ها می‌پردازد. طی کدگذاری باز، داده‌­ها به بخش‌­های مجزا خرد شده و برای به­‌دست آوردن مشابهت­‌ها و تفاوت­‌هایشان مورد بررسی قرار می­‌گیرند. کدگذاری باز دربرگیرنده رویه­‌های زیر است.

کدگذاری محوری: کدگذاری محوری مرحله دوم تجزیه و تحلیل در نظریه­‌پردازی زمینه‌­بنیان است. هدف این مرحله برقراری رابطه بین مقوله‌­های تولید شده در مرحله کدگذاری باز است. این کدگذاری، به این دلیل محوری نامیده شده که کدگذاری حول محور یک مقوله رخ می‌دهد. در این مرحله پژوهشگر یکی از مقوله‌ها را به عنوان مقوله محوری انتخاب کرده، آن را تحت عنوان پدیده محوری در مرکز فرایند، مورد کاوش قرار داده و ارتباط سایر مقولات را با آن مشخص می‌کند.

کدگذاری انتخابی : پدیده مورد نظر، ایده و فکر محوری، حادثه، اتفاق یا واقعه‌­ای است که جریان کنش­‌ها و واکنش‌­ها به سوی آن رهنمون می­‌شوند تا آن­ را اداره، کنترل و یا به آن پاسخ دهند. پدیده محوری با این سئوال اصلی همراه است که داده‌­ها به چه چیزی دلالت می­کنند؟  مقوله محوری ایده (انگاره، تصور) یا پدیده‌­ای است که اساس و محور فراگرد است. این مقوله همان عنوانی (نام یا برچسب مفهومی) است که برای چارچوب یا طرح به وجود آمده در نظر گرفته می‌­شود. مقوله‌­ای که به عنوان مقوله محوری انتخاب می‌شود باید به قدر کافی انتزاعی بوده و بتوان سایر مقولات اصلی را به آن ربط داد. اشتراوس (۱۹۸۷) ویژگی­‌های انتخاب مقوله محوری را موارد زیر بیان می‌کند.

ارائه الگوی پارادایمی

درکدگذاری‌باز، مقوله‌ها و مضامین اصلی پیرامون پدیده مورد مطالعه شناسایی می‌شوند. در کدگذاری‌محوری‌، مقوله‌ها‌ به‌طور نظام‌مند بهبودیافته و با زیرمقوله‌ها پیوند داده‌ می‌شوند‌. در نهایت از طریق، کدگذاری گزینشی، الگوی پارادایمی پژوهش ارائه می‌شود. یک مدل پارادایمی شامل موارد زیر است:

• شرایط علی
• شرایط زمینه‌ای
• شرایط مداخله‌گر
• استراتژی‌ها
• پیامدها

ارائه الگوی پارادایمی در نظریه‌پردازی داده‌بنیاد

از طریق الگوی پارادایمی، گستره پژوهش تا سطح یکی از چندین فرایند یا شرایط اجتماعی اصلی که در داده‌ها وجود دارند، فشرده‌تر می‌شود. ظهور متغیر محوری در مطالعه، به عنوان راهنمایی برای گردآوری و تحلیل داده‌های بیشتر بعدی نیز، عمل می‌کند، یعنی مقوله محوری سبب جهت‌دهی به نمونه برداری نظری می‌شود.

نتیجه‌گیری

هدف نظریه­پردازی زمینه ­بنیان، تولید نظریه است نه توصیف صرف پدیده. برای اینکه تحلیل­‌ها به نظریه تبدیل شوند مفاهیم باید به طور منظم به یکدیگر ربط یابند. در کدگذاری محوری، مبانی و پایه­های کدگذاری انتخابی پی­ریزی می­شود. کدگذاری انتخابی مرحله اصلی نظریه­پردازی است که مقوله محوری را به شکلی نظام­مند به دیگر مقوله­ها ربط داده، آن روابط را در چارچوب یک روایت و داستان، روشن کرده و مقوله­هایی را که به بهبود و توسعه بیشتری نیاز دارند، اصلاح می‌­کند.

کدگذاری انتخابی، یافته­های مراحل کدگذاری قبلی را گرفته، مقوله محوری را انتخاب می­کند، به شکلی نظام­مند آن را به دیگر مقوله­ها ربط می­دهد، آن روابط را اثبات می­کند، و مقوله­هایی را که به بهبود و توسعه بیشتری نیاز دارند تکمیل می­کند. در این حالت توجه به روابط میان مقوله­ها بر مبنای مشخصه­ها و ابعادشان است.

اولین گام در کدگذاری انتخابی تشریح خط اصلی داستان است. گام دوم ربط دادن مقوله‌های تکمیلی حول مقوله محوری با استفاده از یک مدل است. در مرحله بعد هر یک از مقوله­‌ها می­باید به ابعادشان مرتبط شوند. گام چهارم به تائید رساندن آن روابط با استفاده از داده‌هاست. آخرین مرحله تکمیل مقوله­‌هایی است که نیاز به اصلاح و یا بسط و گسترش دارند. در نهایت نظریه زمینه‌­بنیان ممکن است با گزاره‌­ها یا قضایایی پایان یابد که روابط بین مقوله­‌ها را در الگوی کدگذاری محوری روشن می‌­کنند.

منبع: آموزش روش گراندد تئوری نوشته آرش حبیبی نشر الکترونیک پارس مدیر