کدگذاری در تحلیل مضمون روشی ساختارمند برای شناسایی مضامین اصلی و فرعی پیرامون پدیده مورد مطالعه است. روشهای متعددی برای مقوله و مقوله‌بندی کردن در تحقیق کیفی وجود دارد. برخی از این روشها در بحث کدگذاری در تحقیق کیفی ارائه شد. روشهای کدگذاری در تحلیل مضمون مشابه کدگذاری در تحلیل محتوا است. به‌طور کلی روش واحدی برای کدگذاری در تحقیقات کیفی وجود ندارد. برای نمونه یکی از روشهای مرسوم استفاده از رویکرد پیشنهادی اترید استرلینگ است. در این مطالعه کوشش شده است تا روش پیشنهادی براون و کلارک تشریح شود.
روش براون و کلارک
براون و کلارک (۲۰۰۶) روشی را برای کدگذاری در تحلیل مضمون ارائه کرده‌اند که با استقبال بسیاری مواجه بوده است. این الگوی پیشنهادی از سه قسمت مرحله، گام و اقدام تشکیل شده است. مراحل سه گانه این الگو عبارتند از:
تجزیه و توصیف متن
تشریح و تفسیر متن
ترکیب و ادغام
تجزیه و توصیف متن خود شامل آشنایی با متن، کدگذاری ایجاد کدهای اولیه و در نهایت جستجو و شناخت مضامین است. در تشریح و تفسیر متن به ترسیم شبکه مضامین پرداخته میشود. در نهایت نیز در مرحله ترکیب و ادغام باید تحلیل شبکه مضامین و تدوین گزارش پرداخته شود. جهت ترسیم شبکه مضامین ابتدا باید مضامین را مرتب کرد. مهم ترین اقدام در این مرحله شناخت مقوله‌های فراگیر، سازمان‌دهنده و مضامین پایه است. اترید استرلینگ کدگذاری در تحلیل مضمون را براساس این سه رکن تشریح کرده است. برای تحلیل شبکه مضامین باید به تعریف و نام‌گذاری مضامین پرداخته شود. در نهایت نیز باید توصیف و توضیح شبکه مضامین ارائه گردد.
کدگذاری در تحلیل مضمون به روش براون و کلارک
روش اترید-استرلینگ
روش پیشنهادی اترید-استرلینگ Attride-Stirling یکی از روشهای مرسوم کدگذاری در تحلیل مضمون است. این روش مبتنی بر تشکیل شبکه مضامین Thematic Network است و در پژوهش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. شبکه مضامین شامل سه دسته از کدها و مفاهیم است:
مضامین پایه Basic Themes
مضامین سازمان‌دهنده Organizing Themes
مضامین فراگیر Global Themes
مضامین پایه شامل کدها و نکات کلیدی متن است. با مطالعه کامل متن باید خردترین کدها شناسایی و به عنوان یک مضمون پایه انتخاب شود. مضامین سازمان‌دهنده شامل مضامین حاصل از ترکیب و تلخیص مضامین پایه است. کدهای پایه باید مرور و مفاهیم مشابه در کنار هم قرار گیرند. پژوهشگر با توجه به توان تشخیص و تسلط خود باید نام مناسبی برای هر دسته کد انتخاب کند. در نهایت مضامین فراگیر شامل مضامین عالی دربرگیرنده حاکم بر متن به مثابه کل است.
تشریح کدگذاری در تحلیل مضمون
از دیدگاه براون و کلارک قاعده کاملاً مشخصی درباره شناخت مضمون وجود ندارد. اما میتوان جهت تعریف و شناخت آن از اصول راهنمای مناسبی استفاده کرد. برخی از آنها عبارت اند از:
نخست اینکه شناخت مضمون هرگز به معنی صرفاً یافتن نکته جالبی در داده‌ها نیست، بلکه مستلزم آن است که پژوهشگر مشخص کند در داده‌ها باید دنبال چه چیزی باشد؟ از چه چیزهایی باید صرف نظر و چگونه باید داده‌ها را تحلیل و تفسیر کند؟
دو دیگر آنکه واژه «مضمون» به طور ضمنی و تا حدی، مبین «تکرار» است. بنابراین مقوله‌ای که یک بار صرفاً یکبار در متنِ داده‌ها ظاهر شود نمی توان «مضمون» به حساب آورد. مگر آنکه نقش برجسته و مهمی در تحلیل نهایی داده‌ها داشته باشد. به طور معمول، تکرار به معنی مشاهده و ظاهر شدن در دو یا چند مورد در متن است.
سوم اینکه مضمون‌ها باید از یکدیگر متمایز باشد. با وجود اینکه هم پوشانی در میان مضامین تا حدودی اجتناب ناپذیر است اما اگر مرز کاملاً مشخص و تعریف شده‌ای میان مضامین مختلف وجود نداشته باشد نمی توان درک درستی از تحلیل‌ها و تفسیرها عرضه کرد.
جمع‌بندی کدگذاری در تحلیل مضمون
تحلیل مضمون، طیف گسترده‌ای از روشها و فنون را در بر می‌گیرد. در فرایند تحلیل مضمون با توجه به اهداف و سؤالات تحقیق میتوان از روشهای تحلیلی مناسب آن استفاده کرد. در این مقاله، روش کاربردی براون کلارک در تحلیل مضمون معرفی گردید. به عقیده براون و کلارک در تحلیل مضمون، در صورتیکه پژوهشگر نخواهد به نظریه کامل برسد، نیازی نیست به اصول نظریه داده بنیاد پایبند باشد. ضمن اینکه در نظریه داده‌بنیاد، تحلیل از منبع داده شروع میشود و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه پیدا میکند. اما در تحلیل مضمون همه منابع داده، بررسی و مضامین کل داده‌ها، تحلیل و تفسیر میشود. کدگذاری در تحلیل مضمون دانشی است که با تمرین و مهارت بیشتر قابل انجام است.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Attride-Stirling, J. (2001). Thematic networks: an analytic tool for qualitative research. Qualitative research, 1(3), 385-405.
سامانه شناسایی سرقت علمی همانندجو این پایگاه توسط ایران داک عرضه شده است.
همانند جویی در نوشتار پایان نامه ها و رساله ها، گاهی در کمک به نگهداشت حقوق پدیدآوران و گسترش علم و فناوری و زمینه سازی برای دسترسی آزاد همگان به اطلاعات است.
“همانندجو” با جستجوی خودکار در متن کامل پایان نامه ها و رساله های موجود در ایرانداک، نوشته های همانند را بازیابی و اندازه همانندی و منبع اطلاعات همانند را نشان می دهد.
کاربران گرامی پس از ورود به سامانه، می توانند نوشته های خود را بارگذاری و نتیجه همانندجویی را در کوتاه ترین زمان ممکن دریافت کنند.
سامانه شناسایی سرقت علمی سمیم نور این پایگاه می تواند مقالات ارائه شده از جانب کاربران را با حجم انبوه اطلاعات خود مطابقت دهد و عبارات مشابه را بازیابی و مقایسه نماید. این سامانه در راستای “مجموعه پروژه های مبتنی بر داده کاوی علوم اسلامی” در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حال انجام است.
علاوه بر سامانه های فارسی شناسایی سرقت ادبی، پایگاه های لاتین هم در تشخیص مشابهت ها و سرقت ادبی فعالند
مانند پایگاه Turnitin، scanmyessay، copyscape، ithenticate،
پایگاه اینترنتی eve2، safeassign (که بهتر است به پایگاه safeassign و eve2 مراجعه نکنید چراکه ازنظر همه و همچنین دانشگاه ها این دو مرجع از رده خارج شده اند) ،
پایگاه اینترنتی diffnow، text compare!، Diff checker، text diff که این چند پایگاه آخر معرفی شده بیشتر
برای مقایسه دو متن کارایی دارند که شما مقایسه می کنید که ببنید دو متن چه تفاوتی باهم دارند. حتی تصاویر را هم می توانید مقایسه کنید.
پایگاه تشخیص سرقت ادبی ITenticate گلچین، قوی ترین و بزرگترین پایگاه اینترنتی سرقت علمی ITenticate است که توسط Turnitin عرضه شده است
و ما قصد داریم به شکل مفصل آن را بررسی کنیم.
ابتدا به سایت turnitin.com می روی
د و بعد از فوتر سایت، محصول ITenticate این سامانه را انتخاب می کنید.
به منظور استفاده از سامانه ITenticate باید اعتبار خریداری کنید
و یک یوزرنیم و پسورد داشته باشید که در سامانه لاگین کنید که معمولا هزینه آن ها بالاست.
توجه: شما می توانید از طریق سایت هایی مثل ایران پیپر که در این پایگاه حساب کاربری دارند اقدام کنید.
وقتی در سامانه خود لاگین شدید در پنل کاربری خود می توانید با زدن لینک Submit documents هر تعدادی که مقاله دارید بارگذاری و انتخاب کنید.
بعد از این کار، سامانه یک گزارشی به شما خواهد داد
که به عنوان مثال همانطور که در تصویر زیر می بینید مقاله بارگذاری شده ۳۰ درصد همپوشانی دارد.
این مسائل از این حیث حائز اهمیت است که مجلات معتبر علمی حتما به این سامانه های سرقت علمی مجهز هستند.
به عنوان مثال انتشارات sage تمام مجلات تحت پوشش خود را به سامانه ITenticate مجهز کردند
و می توانند هر لحظه چک کنند.
حال اگر شما روی ۳۰ درصد همپوشانی مقاله خود کلیک کنید
می توانید ببینید که با چه دقتی تمام جزییات موشکافی شده و مشخص است که هرقسمت از کدام منبع گرفته شده
یا به عبارتی سرقت ادبی شده و می توانید به راحتی رفرنس ها را مشاهده کنید.
همچنین می توانید این گزارش دقیق را از سامانه دریافت کنید.
پایگاه تشخیص سرقت ادبی Diff checker یکی از سامانه های سرقت یاب خوب دیگر پایگاه Diff checker می باشد
که از شما می خواهید متن اصلی و متن تغییر داده شده را وارد کنید.
به عنوان مثال شما از یک مقاله یک متنی را گرفتید و بازنویسی
و ویرایش کرده اید و می خواهید در مقاله خودتان استفاده کنید.
بنابراین متن اصلی و متنی که خودتان آن را تغییر داده اید را قرار می دهید و سامانه مشابهت ها را به شما اعلام می کند.
استفاده از این پایگاه سرقت ادبی تا محدودیت متن هزار کلمه ای رایگان می باشد.
یکی از حسن های این سامانه عکس است که می توانید تصاویر را بایکدیگر مقایسه کنید.
همچنین فایل های pdf ها را می توانید مقایسه کنید.
پایگاه تشخیص سرقت ادبی Diff Now در این پایگاه می توانید نیز متن اصلی منبع و متن تغییر داده شده را باگذاری کنید
تا با هم مقایسه کنید تا متوجه میزان همپوشانی شوید.
سامانه سرقت ادبی Small Seo Tools یکی از پایگاه های مهم دیگر که در سرقت ادبی فعالیت دارند
و می توانید برای مقالات خود از آن استفاده کنید SmallSeoTools.com است.
به منظور استفاده رایگان می توانید هزار کلمه از مقاله خود را به منظور جستجوی مشابهت های مقاله خود در این سایت قرار دهید.
حال اگر مقاله شما ۵ هزارکلمه است می توانید هر بار هزارکلمه قرار دهید و چک کنید
و مشابهت ها را مورد بررسی قرار دهید و هر قسمتی که احساس می کنید
سرقت ادبی اتفاق افتاده و کپی پیستی بوده، اصلاح کنید.
برای مشاهده لیست همه ی پرسشنامه های استاندارد لطفا همین جا روی پرسشنامه استاندارد کلیک فرمایید.
۱۰- پيشينه تجربي به گونه‌اي بيان شود كه مطالعه شما را در چهارچوب پژوهش‌هاي انجام شده و وسيع‌تر قرار دهد. به‌عبارت فني‌تر، ضرورت مطالعه خود را بر اساس شكاف در يافته‌هاي قبلي توجيه كنيد.
۱۱- مباني نظري و پيشينه تجربي به گونه‌اي بيان شود كه منطقي براي گزاره‌هاي پژوهش فراهم آورد.
۱۲- اهميت مطالعه ذكر شود. اهميت مطالعه مي‌تواند به طور آشكار بيان شود و يا در بيان مسأله يا هدف پژوهش مستتر باشد.
۱۳- به طور كلي، در مقدمه سعي شود مسأله و گستره آن به گونه بارز مطرح شود و بر مبناي ادبيات پژوهشي گزاره‌هايي براي حل اين مسأله پيشنهاد شود.
۱۴- سعي شود مقدار حجم مقدمه خلاصه مبسوط % ۲۰ از كل مطالب نگارش شده باشد.
در نوشتن مقدمه مقاله باید از چندین کار اجتناب کنیم
در نوشتن مقاله کارهای زیادی باید انجام شود تا مقاله تکمیل شده یک مقاله شود
ولی گاهی اشتباهاتی باعث می شود که کیفیت مقاله کاهش یافته و چاپ آن در مجلات معتبر غیر ممکن شود.
بعضی از این اشتباهات به این صورت می باشد:
1️⃣اشتباه اول : نخست اینکه مقدمه جای درد دل کردن نیست. به این معنی که باید یک راست برویم سر اصل مطلب و حاشیه نرویم.
2️⃣اشتباه دوم: اشتباه دیگر در مقدمه این است که مسایل بدیهی و پایه ای را بیش از حد توضیح بدهیم.
باید توجه کنیم که مخاطب اصلی مقالات علمی ،متخصصین حوزه تحقیقاتی ما هستند .
فقط مواردی را بیان کنیم که به طرح موضوع و نشان دادن ضرورت آن و اهمیت مقاله کمک می کند.
3️⃣اشتباه سوم: این اشتباه از دو اشتباه بالا مهمتر است این است که شتاب در کار نداشته باشیم
که این عامل در این مورد باعث می شود که اشتباهات تایپی و نگارشی و … در مقاله داشته باشیم.
4️⃣اشتباه چهارم: ساختار نگارشی و گرامری مقاله را رعایت نکنیم.
برای مشاهده لیست همه ی پرسشنامه های استاندارد لطفا همین جا روی پرسشنامه استاندارد کلیک فرمایید.
در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و میخواهد بداند پدیده، متغیر، شیء یا مطلب چگونه است. به عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسی میکند و به توصیف منظم و نظامدار وضعیت فعلی آن میپردازد و ویژگیها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی مینماید.
تحقیق توصیفی، جامعه، شرایط و پدیده ها را به طور صحیح و سیستماتیک توصیف می کند. این نوع تحقیق به سوالاتی که شامل چه چیزی، چه زمانی، کجا، و چگونه هستند، پاسخ می دهد ولی برای پاسخ به سوالاتی که شامل چرا می گردند، کاربردی ندارد. برای پاسخ به این سوال از روش تحقیق آزمایشی استفاده می شود.
در طراحی تحقیق توصیفی برای بررسی متغیرها انواع روش های کمّی و کیفی به کار گرفته می شود. برخلاف تحقیق آزمایشی، پژوهشگر متغیرها را کنترل یا دستکاری نمی کند، ولی آنها را مورد مشاهده و آزمون قرار می دهد.
کشف قوانین علمی و روابط علت و معلولی یا همبستگی بین متغیرها و عوامل به عنوان گزارههای کلی، از طریق تحقیقات توصیفی امکانپذیر نیست. از این گونه تحقیقات میتوان مثالهای فراوانی را ذکر کرد که برای نمونه به چند مورد اشاره میشود: بررسی وضعیت کارکنان یک اداره، مطالعۀ روابط مدیر با کارکنان، مطالعۀ شیوه مدیریت یک مدیر موفق
تحقیقات توصیفی هم جنبۀ کاربردی دارد و هم جنبۀ بنیادی؛ در بُعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیمگیریها و سیاستگذاریها و همچنین برنامهریزیها استفاده میشود. تصمیمگیری و سیاستگذاری در قلمرو کار مدیریتها قرار دارد و کار مدیران جامعه، اعمّ از مدیران عالی سیاسی یا مدیران ردههای پایین، چه در بخش دولتی و عمومی و چه در بخش خصوصی و شرکتها، تصمیمگیری است. دانستن وضعیت حیطۀ مدیریت و تحول متغیرها برای تصمیمگیری امری ضروری است و بدون آگاهی از وضع جامعه، گرایشها، ویژگیها، کیفیت متغیرها و نیز عوامل مؤثر در حیطۀ مدیریت نمیتوان تصمیمگیری و سیاستگذاری نمود. برای آگاهی از این امور تحقیقات توصیفی ضرورت دارد.
برای برنامهریزی نیز تحقیقات توصیفی باید انجام شود. برنامهریزی برای امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، اداری، امنیتی یا فضایی- جغرافیایی پدیدهای است که متضمن پیشبینی و برآورد است و با درجهای از احتمال از نظر امکان وقوع همراه است. برای پیشبینی و برآورد وضع آتی و آیندۀ امری که موضوع برنامهریزی است دانستن وضع گذشته و حال آن امر یا موضوع و نیز آگاهی بر رفتار متغیرها و پارامترها و تعیین ضریب تغییرات آنها و شاخصسازی برای برآورد و پیشبینی آنها ضرورت دارد. دستیابی به این شاخصها و تبیین وضع موجود و استوارسازی آینده بر پایۀ وضع موجود مستلزم تحقیقات توصیفی است تا بتوان آن را برای برنامهریزی تصویرسازی کرد.
تحقیقات توصیفی در بُعد بنیادی به کشف حقایق و واقعیتهای جهان خلقت میانجامد. این تحقیقات در علوم پایه، مانند فیزیک، شیمی، زیستشناسی، زمینشناسی، ژنتیک، جغرافیا، روانشناسی، جامعهشناسی و اقتصاد به کشف حقایق علمی و دستیابی به انبوهی از معلومات کلی به روش استقرایی منجر میشود.
روش بررسی؟
در این تحقیقات نوعاً از روشهای مطالعۀ کتابخانهای و بررسی متون و محتوای مطالب و نیز روشهای میدانی نظیر پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده میشود.
نظرسنجی نظرسنجی به شما اجازه می دهد تا حجم زیادی از داده های تحقیق را جمع آوری و تکرار، میانگین و الگوهای آن را تحلیل نمایید. استفاده از نظرسنجی روشی معمول در روش تحقیق همبستگی که هدف آن یافتن رابطه میان متغیرهاست، محسوب می شود. دیگر موارد استفاده نظرسنجی عبارتند از: • توصیف جمعیت یک منطقه یا کشور • سنجش نظرات عمومی در رابطه با موضوعات سیاسی و اجتماعی • ارزیابی رضایت مشتریان از محصولات و خدمات شرکت ها و سازمان ها مشاهده مشاهده، جمع آوری داده ها به منظور بررسی رفتارها و پدیده ها را بدون تکیه بر صداقت یا درستی پاسخ مشارکت کنندگان، برای شما امکان پذیر می کند. اغلب اوقات این روش برای درک رفتار افراد در شرایط واقعی زندگی، توسط روانشناسان، پژوهشگران حوزه های اجتماعی و بازاریابی به کار گرفته می شود. مشاهده هویت ها و پدیده های فیزیکی، بخش مهمی از تحقیق در علوم طبیعی محسوب می شود. مشاهده و توصیف سیستماتیک موضوع مورد تحقیق پیش از توسعه نظریه، مدل و فرضیه قابل آزمون ضروری است. مطالعات موردی مطالعه موردی برای توصیف مشخصه های مبحثی خاص (مانند یک فرد، گروه، رخداد یا سازمان) استفاده می شود. مطالعات موردی به جای جمع آوری داده ها با حجم بالا برای شناسایی الگوها در زمان ها و مکان های متفاوت به جمع آوری اطلاعاتی با جزئیات زیاد برای شناسایی مشخصه های یک مبحث تعریف شده می پردازد. اغلب اوقات مطالعات موردی به جای توصیف گزاره های تعمیم پذیر، بر موارد غیر معمول و جذابی تمرکز می کند که فرضیات را به چالش می کشند، بر پیچیدگی موضوع می افزایند یا چیزی جدید درباره مسئله تحقیق افشا می کنند.
چه زمانی از تحقیق توصیفی استفاده کنیم؟ هنگامی که هدف پژوهش، شناسایی مشخصه، تکرار، همبستگی و طبقه بندی متغیرهاست، تحقیق توصیفی انتخاب مناسبی محسوب می گردد. استفاده از این نوع پژوهش هنگامی مفید است که درباره موضوع یا مسئله تحقیق اطلاعات چندانی ندارید. طبیعتا پیش از این که درباره چرایی یک اتفاق تحقیق نمایید، می بایست درکی از چگونگی، زمان و مکان آن رخداد داشته باشید. مثال هایی از سوالات تحقیق توصیفی • طی 20 سال گذشته بازار خرید و فروش ملک چه تغییراتی داشته است؟ • مشتریان شرکت X، محصولات Y یا محصولات Z را ترجیح می دهند؟ • چه تفاوت های ژنتیکی، رفتاری و مورفولوژیکی میان گربه سانان و گربه های خانگی اروپایی وجود دارد؟ • محبوب ترین منابع خبری آنلاین میان افراد زیر 18 سال کدامند؟ • بیماری A چطور در جامعه B شیوع یافته است؟
پایایی و روایی؟ تحقیق توصیفی از روش های تحقیق کمّی و توصیفی استفاده می کند. در تحقیق توصیفی برای اطمینان از روایی و پایایی یافته های پژوهش، طراحی تحقیق می بایست با دقت بالایی صورت بگیرد.
تحقیقات توصیفی از نظر شیوۀ نگرش و پرداختن به مسئلۀ تحقیق به دو دسته تقسیم میشود:
1. تحقیقات توصیفی محض.محقق صرفاً به کشف و تصویرسازی ماهیت، ویژگیها و وضعیت موجود موضوع و مسئله تحقیق میپردازد.
2. تحقیقات توصیفی- تحلیلی.محقق علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد آن میپردازد. محقق برای تبیین و توجیه دلایل، نیاز به تکیهگاه استدلالی محکمی دارد. این تکیهگاه از طریق جستجو در ادبیات و مباحث نظری تحقیق و تدوین گزارهها و قضایای کلی موجود دربارۀ آن فراهم میشود که معمولاً در فصل مربوط به سوابق و مباحث نظری تحقیق تدوین میگردند. محقق از نظر منطقی جزئیات مربوط به مسئله تحقیق خود را با گزارههای کلی مربوطه ارتباط میدهد و به نتیجهگیری میپردازد. نکتۀ قابل توجه این است که هر کدام از تحقیقات مزبور در جای خود ارزش علمی دارد.
از ویژگیهای تحقیق توصیفی این است که محقق دخالتی در موقعیت، وضعیت و نقش متغیرها ندارد و آنها را دستکاری یا کنترل نمیکند و صرفاً آنچه را وجود دارد مطالعه کرده، به توصیف و تشریح آن میپردازد. همچنین، تحقیقات توصیفی ممکن است به کشف قوانین و ارائه نظریه منتهی شود؛ این سخن بدان معناست که از طریق این گونه تحقیقات شناختهای کلی حاصل میشود؛ مثلاً وقتی ویژگیهای یک پدیدۀ خاص یا یک موضوع به دقت مطالعه و شناسایی شد، میتوان این ویژگیها را به موارد مشابه تعمیم داد و یک قضیة کلی ارائه نمود. همچنین، به شکل دیگری نیز امکان دستیابی به شناختها و قضایای کلی از طریق تحقیقات توصیفی وجود دارد و آن استفاده از روش استقرایی است؛ بدین معنی که وقتی ویژگی یا صفتی مشترک و یکنواخت در پدیدهها و اشیاء گوناگون تکرار و مشاهده گردید، میتوان بر اساس آن اظهار نمود و نظریه ارائه کرد؛ البته ممکن است چنین نظریهای در مواردی با نقیض خود روبهرو شده، اعتبار خود را از دست بدهد، یا برعکس از پایداری برخوردار باشد.
به طور کلی، این گونه تحقیقات ارزش علمی بالایی دارد و میتواند به کشف حقایق و ایجاد شناخت کلی و تدوین قضایای کلی در تمامی علوم و معارف بشری منجر شود، هر چند بعضی از تحقیقات توصیفی که ماهیت انفرادی و موردی دارد، به ایجاد شناخت و قضیة کلی منتهی نمیشود. به طور کلی تحقیقات توصیفی را میتوان به گروه های زیر تقسیم کرد که :
این تحقیق به مطالعۀ ویژگیها و صفات افراد جامعه میپردازد و وضعیت فعلی جامعة آماری را در قالب چند صفت یا متغیر مانند سن، جنس، وزن، درآمد، وضع زندگی، تحصیل، سواد، تأهل، برخورداری از وسیله یا امکانی خاص نظیر وسیله نقلیه، خانه و غیره مورد بررسی قرار میدهد. گاه از تحقیقات توصیفی زمینهیاب به تحقیقات پیمایشی نیز تعبیر میشود که هدف آن شناخت صفات، ویژگیها، عقاید، نگرشها، رفتارها و سایر مسائل افراد یک جامعه از طریق مراجعه به آنهاست.
این تحقیقات میتواند سطحی باشد یا عمق بیشتری داشته باشد؛ مثلاً سرشماریهای عمومی یا نمونهای که برای کسب اطلاع در مورد جمعیت و ویژگیهای آن و توزیع صفات بین افراد جامعه است، یا نظرخواهیهایی که دربارة یک نامزد انتخاباتی یا نوع خاصی از کالا و خدمات انجام میپذیرد و به پیمایش افکار عمومی معروف است بیشتر جنبة سطحی دارد. این گونه تحقیقات را ممکن است مؤسسات خاصی که حرفهای هستند انجام دهند یا ستاد انتخاباتی یک نامزد انتخاباتی، شرکت یا مؤسسه تولیدکنندة کالا و خدمات، یا دوایر دولتی اقدام به چنین بررسیها و پیمایشهایی بنمایند؛ برای مثال، مؤسسات گالوپ، روپر، هاریس و کروسلی اقدام به چنین پیمایشهایی مینمایند و گاه افکار عمومی را با توجه به طبقهبندی افراد بر حسب سن، جنس، سطح تحصیلات، شغل، سطح درآمد، محل سکونت و وابستگیهای سیاسی و حزبی مطالعه و موقعیت یک نامزد انتخاباتی را در بین مردم ارزیابی میکنند.
در تحقیقات پیمایشی و زمینهیابی که عمیقتر عمل میشود، هدف شناسایی رفتارها و انگیزة آنها در بین افراد جامعه یا گروههای تشکیلدهندة آن است که بر اساس اطلاعات و دادههای پیمایشی و برقراری ارتباط بین متغیرهای مختلف مثل سطح توقع رأیدهندگان از نامزد خاص و سطح تحصیلات وی انجام میشود و با سنجش رابطة این دو متغیر پیمایشی میتوان انگیزه رأی دادن گروههای اجتماعی خاص با آن نامزد را تشخیص داد.
تحقیقات پیمایشی خود به سه دسته روش مقطعی، روش طولی و روش دلفی تقسیم می شود.
1-الف. روش مقطعی
این روش به منظور گردآوری داده ها درباره ی یک یا چند صفت در یک مقطع زمانی از طریق نمونه گیری از جامعه انجام می شود.
برای مثال به منظور بررسی میزان علاقه دانش آموزان سال آخر راهنمایی به ادامه تحصیل در شاخه های مختلف آموزش متوسطه، می توان از روش تحقیق پیمایشی به شیوه مقطعی استفاده نمود.
1- ب. روش طولی
در بررسی های پیمایشی طولی، داده ها در بازههای زمانی مختلف گردآوری می شوند. به این ترتیب تغییرات برحسب زمان بررسی شده و به رابطه ی بین متغیرهای از نظر تغییرات در طول زمان پی برده می شود.
سه نوع بررسی طولی را می توان نام برد. بررسی روند فرآیندها، بررسی یک گروه ویژه (یک گروه سنی یا گروه هم دوره) و بررسی یک گروه منتخب.
به عنوان مثال در«بررسی روند فرآیندها» میتوان بررسی سیر تحول ثبت نام دانشجویان دختر در آموزش عالی کشور را مورد نظر قرار داد. در مورد «بررسی یک گروه ویژه» می توان پیشرفت تحصیلی پذیرفته شدگان دانشکده ی علوم تربیتی در سال 1390 را مورد نظر قرار داد. برای بررسی «گروه منتخب» نیز این سؤال مورد نظر است که : چه تغییراتی در افراد خاص(گروه منتخب) به وجود آمده است و علت تغییرات چه بوده است؟ برای مثال بررسی عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی دانشجویان سهمیه ای رشته های مهندسی ورودی1390 دانشگاه تهران را می توان نمونه ای از موضوعات این نوع تحقیق نامید.
1- ج. روش دلفی
زمانی که بخواهیم در مورد اتفاق نظر یک جمع درباره موضوعی خاص به بررسی بپردازیم، از روش دلفی استفاده می کنیم.
برای مثال به منظور بررسی نظر هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی در مورد مشکلات این رشته در دانشگاه ها، می توان این روش را بکار برد. برای این منظور اولین قدم آن است که مجموعه ای از سؤالات در مورد مسائل تهیه کرد و آن را برای تمام اعضای هیئت علمی ارسال نمود و از آنان خواست که درجه اهمیت هر یک را تعین نمایند. در مرحله دوم پرسشنامه ای براساس رتبه بندی بدست آمده تهیه می شود و از پاسخگویان درخواست می شود در صورتیکه نظراتشان با رتبه بندی بدست آمده مغایرت دارد، توجیه خود را ارائه نمایند. به این ترتیب می توان به یک توافق از نقطه نظری تشخیص مسائل یاد شده دست یافت.
2- اقدام پژوهی
هدف این دسته از پژوهش های آموزشی، توصیف شرایط یا پدیده های مربوط به نظام آموزشی می باشد. به طور کلی می توان گفت که اقدام پژوهی شامل چهار مرحله است، تشخیص و برنامه ریزی، اقدام برای رفع مشکل، مشاهده به منظور نمایان ساختن میزان تغییرات انجام شده جهت رفع مشکل و آخرین مرحله تحلیل و تعدیل می باشد. این نوع پژوهش با فرآیندها سروکار دارد تا برون دادها و پیامدها.
علاوه برآن پژوهشگری که به انجام اقدام پژوهی می پردازد درصدد آزمون فرضیه نمی باشد. زیرا در تحلیل داده ها پژوهشگر مترصد آن است که در نهایت بتواند فرایند ها را با یکدیگر مرتبط ساخته و معنایی مشخص را بدست آورد.
3- بررسی موردی
در این روش پژوهشگر به انتخاب یک «مورد» پرداخته و آن را از جنبه های مختلف بررسی می کند. این مورد می تواند یک واحد و یا سیستم با حد و مرز مشخص و متشکل از عناصر و عوامل متعدد و مرتبط به هم باشد. از این جمله در تعلیم و تربیت می توان هر یک از عوامل نظام آموزشی مانند دانش آموز، معلم، برنامه درسی و … را نام برد. هدف کلی در این روش مشاهده تفصیلی ابعاد «مورد» تحت مطالعه و تفسیر مشاهده ها از دیدگاه کل گرا است. از این رو مطالعه موردی بیشتر به روش کیفی و با تأکید بر فرایندها و درک و تفسیر آن ها انجام می شود.
انجام پژوهش به کمک روش مطالعه موردی شامل چهار مرحله است : بیان مسئله و انتخاب «مورد»(واحد تحلیل) ، انجام عملیات میدانی(گردآوری داده ها)، سازماندهی داده ها و تدوین گزارش. توجه پژوهشگر در مطالعه موردی بر یک «مورد» متمرکز است. اما ممکن است این واحد متشکل از رویدادهای متعدد و افراد مختلف باشد و یا از فرآیندهای گوناگون تشکیل شده باشد. در اینصورت ضروری است که از اجزای تشکیل دهنده ی «واحد تحلیل» نمونه گیری شود.
4- روش تحقیق همبستگی
در این نوع تحقیق رابطه ی بین متغیرها براساس هدف تحقیق تحلیل می گردد. تحقیقات همبستگی را می توان برحسب هدف به سه دسته تقسیم نمود: مطالعه همبستگی دو متغیری، تحلیل رگرسیون و تحلیل ماتریس همبستگی یا کواریانس.
در مطالعات همبستگی دو متغیری هدف بررسی رابطه دوبه دوی متغیرهای موجود در تحقیق است. در تحلیل رگرسیون هدف پیش بینی یک یا چند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به تغییرات متغیرهای مستقل (پیش بین) است.
در برخی دیگر از تحقیقات نیز از مجموعه همبستگی های دو متغیری متغیرهای مورد بررسی در جدولی به نام ماتریس همبستگی یا کواریانس استفاده می شود. از جمله چنین تحقیقاتی می توان به تحلیل عاملی و معادلات ساختاری اشاره نمود. در تحلیل عاملی هدف تلخیص مجموعه ای از داده ها یا رسیدن به متغیرهای مکنون (سازه) بوده و در مدل معادله ساختاری هدف آزمودن روابط ساختاری مبتنی بر نظریه ها و یافته های تحقیقاتی موجود است.
5- روش تحقیق پس رویدادی (علّی-مقایسه ای)
این روش به تحقیقاتی اطلاق می شود که در آن ها پژوهشگر با توجه به متغیر وابسته به بررسی علل احتمالی وقوع آن می پردازد. روش تحقیق علی-مقایسه ای از نوع تحقیقات گذشته نگر بوده و از آنجایی که علت و معلول (متغیر مستقل و وابسته) پس از وقوع مورد بررسی قرار می گیرند، به آن روش پس رویدادی نیز گفته می شود. از جمله تحقیقات پس رویدادی می توان به پژوهش هایی در مورد علل عقب ماندگی یا پیشرفت تحصیلی کودکان اشاره نمود.
در این تحقیقات دستکاری شرایط بوجود آورنده و علل احتمالی عقب ماندگی یا پیشرفت در اختیار محقق نبوده است. محقق صرفا این افراد را شناسایی کرده و بعضی از ویژگی های شخصی یا الگوهای رفتاری آن ها را مشاهده می کند.
در آینده هر یک از این روشها به صورت مبسوط و کاربردی در این سایت بحث خواهند شد.
منابع :
روش های تحقیق در علوم رفتاری / نوشته ی دکترزهره سرمد، دکترعباس بازرگان و دکترالهه حجازی/ نشر آگاه.
حافظ نیا، محمد رضا.(1385). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی . تهران: انتشارات سمت.
غیر محققان ( کسانی که عملاً کار می کنند یا ناظران)
آزاد بودن محقق
بالا
پایین – متوسط
دقت تحقیق
بسیار بالا
متغیر است- در حد متوسط
بیشترین اولویت به
تأیید واقعیت
ربط به موضوع
هدف
خلق دانش جدید
حل یک مسئله عملی
نشانه موفقیت تحقیق
چاپ مقاله و تاثیر آن بر جامعه علمی
کاربرد مستقیم در حل یک مشکل و نگرانی
منبع:
W. Lawrence Neuman.(2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. Seventh Edition. Edinburgh Gate, Harlow ,Essex CM20 2JE. www.pearsoned.co.uk
دانلود رایگان کتاب روش های پژوهش در اجتماعی با رویکرد کمی و کیفی نیومن 2014 ویرایش هفتم
یکی از کتاب های خوب در زمینه پژوهش کمی – کیفی از نیومن( 2014 ) تحت عنوان روش پژوهش با رویکرد کمی و کیفی است که در اینجا لینک دانلود آن جهت استفاده شما محققین بزرگوار گذاشته می شود. امید است از آن بهترین استفاده را ببرید و ما را از نظرات ارزشمندتان بی نصیب نگذارید.
در اغلب دانشــگاه هاي دنیا دانشــجويان تحصیلات تکمیلي موظفند پس از اتمام نگارش پايان نامه، آن را به دانشــگاه تحويل دهند و پس از تعیین داور يا داوران پايان نامه در جلســه اي رســمي حضور يابند، و ضمن ارائة گزارشــي شــفاهي از كار خود، به پرســش هاي داوران و پرسش هاي احتمالي ساير حاضران پاسخ دهند. در جلسة دفاع مهارت هاي سخنراني دانشجو نقشي اساسي دارد، زيرا او ناچار است روايتي صادقانه از ماه ها تلاش خود را در زماني كوتاه كه معمولا بین سی تا 45دقیقه پیش بیني مي شود، ارائه كند. بديهي است كه در زمان اندكي كه براي ارائه درنظرگرفته مي شود، بايد به مهمترين نکات اشاره شود. در غیر اين صورت حاضران در جلسة دفاع نمي توانند برداشت درست و دقیقي از فرايند پژوهش به دســت آورند. در بســیاري از كشــورهاي دنیا، از جمله در ايران، جلسة دفاع عمومي است و همة علاقه مندان مي توانند در آن شركت كنند. اما در برخي از كشورها، از جمله انگلستان، جلسة دفاع تنها با حضور دانشجو و داوران داخلي و خارجي برگزار مي شــود. چنانچه استاد راهنما يا مشــاور نیز تمايل داشته باشند، مي توانند در اين جلسه شركت كنند. اما فقط دانشجو بايد به پرسش هاي داوران پاســخ دهد و اســتاد راهنما يا مشــاور فقط مي توانند نظاره گر اين گفتوگو باشند. داور خارجي كه نقش اصلي را در مديريت جلسه دفاع دارد، از دانشگاهي غیر از دانشگاه محل تحصیل دانشجو دعوت ميشود و به همین دلیل داور خارجي نام دارد. در بسیاري از جلسات دفاع ديده مي شود كه دانشجويان با استفاده از امکانات نمايشي نرم افزاهايي مثل پاورپوينت به ارائة بخش هايي از پايان نامه مي پردازند، كه دقیقا به همان ترتیبي اســت كه در متن پايان نامه آمده اســت. اگرچه استفاده از پاورپوينت و ابزارهاي نمايشي مشــابه بر جذابیت ارائه مي افزايد، هیچ الزامي وجود ندارد كه دانشــجو اســلايدها را يکي پس از ديگري به ترتیب نمايش دهد، و تنها به خواندن محتواي اسلايدها بسنده كند. زيرا بهتر است او ضمن استفاده از اين امکانات روايت پژوهش خود را به زباني ساده براي حاضرانتعريف كند. زيرا متن پايان نامه قبل از جلســه در اختیار داوران بوده و پس از آن در اختیار ســاير علاقه مندان قرارخواهد گرفت. از اين رو، جلســة دفاع فرصتي اســت كه پژوهشگر، كه در اين جا دانشجوســت، به زبان خود داستان پژوهش خويش را همراه با فرازها و فرودهاي آن روايت كند. علاوه بر اين نبايد فراموش كرد كه اين جلســه فرصتي اســت كه دانشجو از كاستي ها و اشکالات احتمالي متن پايان نامه مطلع شود و قبل از ارائة نسخة نهايي، به رفع اين اشکالات بپردازد.
ضمنا نبايد فراموش كرد كه تقريبا در همة جلسات دفاع داوران پیشنهادهايي براي بهبود كار ارائه مي دهند كه اغلب نیز اين پیشنهادها ســودمند اســت. زيرا داور يا داوران از زاويه اي تازه به متن پايان نامه نگاه مي كنند و ممکن است نکاتي از ديد دانشجو و استاد راهنما پنهان مانده باشــد، كه جلســة دفاع فرصت خوبي براي رفع آن هاست. از اين رو، چنانچه تذكراتي براي ايجاد تغییرات در متن پايان نامه داده مي شود بايد از اين نکات استفاده كرد و اشکالات مطرح شده را نوعي خرده گیري تلقي نکرد. در جلسة دفاع دانشجو بايد كاملا آرام و خونسرد باشد و از دلهره و نگراني بي مورد بپرهیزد. اين جلســه خود نوعي تمرين يادگیري اســت، و افراد حاضر در آن بیشــتر مشــتاق شنیدن يافته هاي پژوهش انجام شــده هســتند، و اگر پرسش يا نظري مطرح مي شود به دلیل توجه به كاري است كه انجام شده است. از سويي ديگر، بسیاري از پرســش هاي مطرح شده در جلســة دفاع مي توانند افقهاي تازه اي در ذهن پژوهشگر باز كنند و مسیرهاي تازهاي براي استمرار پژوهش بگشــايند. همچنین، بايد به خاطر داشــت كه قرار نیست هیچ پژوهشــي خود به تنهايي نقطة پاياني بر يک حوزۀ مطالعاتي محسوب شود، و عاري از هرگونه نقص و عیب باشــد. به همین دلیل، نبايد نگران پرســش هاي داوران و حاضران در جلســه بود، و بايد از ديدگاه هاي آنان استقبال كرد. توصیه مي شود دانشجوياني كه در جلسة دفاع از پايان نامة خود حاضر مي شوند، نکات مطرح شده را يادداشت كنند، و به ترتیب به آنها پاســخ گويند. پاســخ به اين پرسش ها به معناي توجیه كاري كه انجام شده نیست، بلکه به معناي تشريح نکاتي است كه مبهم مانده است. مهم ترين پرسشهايي كه بايد در اين مرحله به آنها پاسخ داده شود، در جدول زیر آمده است.
نکات مربوط به حضور در جلسة دفاع
کلید
توضيحات
تنظیم وقت ارائه
آيا حجم مطالب براي ارائه در جلسه با وقت آن تناسب دارد؟
رويکرد روايي در ارائه
آيا جلسة دفاع روايتي ساده از فرايند پژوهش شما و نکات مهم آن است؟
تجربة قبلي از جلسات دفاع
ً آيا قبلا در جلسه هاي دفاع دوستان خود شركت كرده ايد؟
برگزاري جلسة دفاع آزمايشي
آيا قبل از جلسة اصلي، جلسة دفاع آزمايشي داشته ايد؟
پیش بیني پرسش هاي داوران
آيا از پرسش هاي احتمالي داوران و چگونگي پاسخگويي به آنها آگاه هستید؟
فرصتي براي يادگیري
آيا مي دانید جلسة دفاع برخلاف عنوان آن محل دفاع نیست و فرصتي آموزشي است؟
