اعتبار سنجی داده های پژوهش های کیفی

پارادایم هایی برای ارزیابی کیفیت و سنجش روایی و اعتبار تحقیقا ت کیفی 

پارادایم تفسیرگرایی و اثبات گرایی

روش شناسان كيفي معيارهاي بسيار متنوعي را براي ارزيابي داده ها و گزارشهاي كيفي پيشنهاد كرده اند كه ذكر همة آنها در اين نوشتار امكانپذير نيست. ازسال 1980 رویکردهای ارزیابی تحقیقات کیفی متفاوت شدند و به صورت الگوهای متفاوتی توسط برخی صاحب نظران ارائه شد.

نتیجه این کهﻣﺤﻘﻘﺎن ﻛﻴﻔﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ رﻫﻴﺎﻓﺖ کمی  رواﻳﻲ  مقاومت می کنند ، ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ آن اﺑﺰاري ﺳﺮد، ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ، ﺻﻮري و ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻜﺮرا  آن را به مواد ﺑﻲ ﺟﺎن و ﺳﺎﻛﻦ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮده و ﺑﻪ  ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺮد .

هامرسلی روایی کیفی را چنین تعریف می کند: رواﻳﻲ کیفی ﺑﻪ ﻣﻴﺰاﻧﻲ از ﺳﺎزﮔﺎري اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ آن، ﻣﻮارد ﺑﻪﻳﻚ ﻣﻘﻮﻟﻪ ي ﻣﺸﺎﺑﻪ، ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮان ﻣﺘﻔﺎوت ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮ واﺣﺪ در ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺎ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﻟﺼﺎق می شود.( (Hammersley،1992)

در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻴﻔﻲ، رواﻳﻲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﺬﻳﺮي و ﻫﻤﺴﺎزي؛ ﺟﻬﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف، ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻛﻴﻔﻲ ﻃﻴﻔﻲ از ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ، ﻣﺸﺎﻫﺪه، ﺗﺼﺎوﻳﺮ، اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك و ﻏﻴﺮه را ﺟﻬﺖ ﺛﺒﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺧﻮد ﺑﻪ طور هماهنگ به کار می گیرند.

در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم رواﻳﻲ، ﻣﻔﻬﻮم اﻋﺘﺒﺎر ﻧﻴﺰ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻛﻴﻔﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻠﻲ ﺑﻴﻦ ﺳﺎزه و داده ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد .

ﻫﺎﻣﺮﺳﻠﻲ، اﻋﺘﺒﺎر ﻛﻴﻔﻲ را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ: با ﻣﻔﻬﻮم اﻋﺘﺒﺎر ﻛﻴﻔـﻲ ، ﻣـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ را ﻣـﺪﻧﻈﺮ دارم، ﻳﻌﻨـﻲ ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﻳـﻚ گزارش تا حدی به طور درﺳﺖ ﭘﺪﻳﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑﺮاي آﻧﭽﻪ ﺑﺪان ارﺟـﺎع می شود باز نمایی سازد .(Hammersley،1992)

همان طور که در جداول بالا می بینیم روش های زیادی توسط صاحب نظرا ن ارائه شده که در این جا به توضیح در رابطه با مرسوم ترین آن ها  می پردازیم .

ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﮔﻮﺑﺎ و ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ

ﮔﻮﺑﺎ و ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ (1985) به جای اﺳﺘﻔﺎده از واژﮔﺎن اﻋﺘﺒﺎر و رواﻳﻲ ﻛﻤﻲ از معیار اعتمادپذیری یا قابلیت اعتماد  ﺟﻬﺖ ارجاع به ارزیابی کیفیت نتایج کیفی استفاده  ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ . ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد، ﺑﻪ ﺑﻴﺎﻧﻲ ﺳﺎده، ﻣﻴﺰاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﻳﻚ   ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻴﻔﻲ ﻣﺘﻜﻲ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ آﻧﻬﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮد .ﮔﻮﺑﺎ و ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ معتقدند که ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪة ﭼﻬﺎر ﻣﻌﻴﺎر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ زﻳﺮ اﺳﺖ :

 1-باور پذیری    ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺑﺎور داﺷﺘﻦ ﺑﻪ یافته های ﺗﺤﻘﻴﻖ ارﺗﺒﺎط دارد.

درﻳﻚ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺎورﭘﺬﻳﺮ، داده ها ،هم ساز و هم بسته هستند ﻧﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﻣﺘﻨﺎﻗض. باور پذیری می تواند از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻔﻆ و ﮔﺴﺘﺮش ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﺎن، ﻣﺸﺎﻫﺪة دﻳﺮﭘﺎ و ﻣﺼﺮاﻧﻪ، زاویه بندی (Royse, 2004) دﻗﺖ در اﺟﺮاي ﻓﻨﻮن ﻛﺎر ﻣﻴﺪاﻧﻲ ،ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺣﺮﻓﻪ اي ﻣﺤﻘﻖ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑنیان هایﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻴﻔﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ Patton, 2001)

2- اطمینان پذیری  (اعتماد)  ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ داده ﻫﺎي ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﻌﻴﻦ از آﻧﺠﺎ آﻣﺪه، ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮔﺮدآوري ﺷﺪه و ﭼﻄﻮر ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﻧﺪ.

راﻫﺒﺮد ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻃﻤﻴﻨﺎن پذیری، آزمون تشخیص است .ﺑﺎ ﻳﻚ آزﻣﻮن ﺗﺸﺨﻴﺺ، ﻣﺴﻴﺮ روﺷﻦ و ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻴﻦ  داده ﻫﺎ و ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد .ﺑﻌﻼوه ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻛﻴﻔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﭘﺬﻳﺮي ﻧﺘﺎﻳﺞ را از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﻨﺘﺮل اﻋﻀﺎء اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ.

) Krathwohl, 2004: 271-280; Teddlie & Tashakkori, 2009: 294(

کنترل اعضا یا اعتبار پاسخگو ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪان وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ  ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﻣﻄﻠﻊ ﺗﺤﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﻛﻨﺪ .ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮﺳﻂ اﻋﻀﺎء در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﮔﺮدآوري داده ﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻳﻴﺪ ارزش ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﺎ ﺻﺤﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪات و ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ پژوهشگر  آن ﻃﻮر ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻇﻬﻮر می یابند به کار می رود. ( Depoy & Gitlin, 2005)

اعتبار ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻳﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻀﻮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻮژه ﻫﺎ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و آﻧﻬﺎ را در ﭘﺮﺗﻮ واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﺳﻮژه ﻫﺎي ﻣﺎن ﭘﺎﻻﻳﺶ میکنیم .( Silverman, 2005 )

اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﺬﯾﺮي از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ، ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺒﯿﻪ ﭘﺎﯾﺎﺋﯽ می باشد .

اﻃﻤﯿﻨﺎن ﭘﺬﯾﺮي زﻣﺎﻧﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ محقق  دﻗﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ را اﺛﺒﺎت ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ .اﻃﻤﯿﻨﺎن پذیری بدون اﻋﺘﺒﺎر ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽ شود.

3- تایید پذیری    ﺗﺄﻳﻴﺪﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ ﻋﻴﻨﻴﺖ ﻛﻴﻔﻲگزارش طبیعت گرایانه ی  ﻛﻴﻔﻲ اﻃﻼق می شود(. Erlandson, 1995)

 در این زمینه محقق باید نشان دهدکه یافته های آن آن ﻋﻤﻼ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ داده هاﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺗﺄﻳﻴﺪﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي روش ها تا حد امکان و نیز یادداشت کردن  ﻫﻤﻪ ﺑﻴﻨﺶها،ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻟﺠﺴﺘﻴﻜﻲ و ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮح کامل ﻣﻲ ﺷﻮد .ﺗﺄﻳﻴﺪﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت روش ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﺗﺤﻘﻴﻖ ارﺗﺒﺎط دارد و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺟﺰﺋﻴﺎﺗﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﮔﺮدآوري و ﺗﺤﻠﻴﻞ داده را ارزیابی کنیم .

تایید نتایج و یافته ها می تواند از طریق تکرار فرایند جمع اوری اطلاعات و داده ها ،رجوع مجدد به مشارکت کنندگان وکسب تایید از جانب آنان با تشکیل جلسه های گروهی یا انفرادی استفاده از ابزارها و روش های مکمل ،و مهم تر از همه استفاده از فرایند مثلث سازی انجام داد.(میرزایی ،1395،ص575)

ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺎزي ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺘﻌﺪد داده  ها برای ترسیم نتایج وآن چه حقیقت را تشکیل می دهد ،اشاره دارد.

هدف مثلث سازی ، ﻏﻠﺒﻪ ﺑﻪ ﺳﻮ ﮔﯿﺮي های ذاتی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﯾﮏ روش، ﯾﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮔﺮ و ﯾﺎ ﯾﮏ ﺗﺌﻮري در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .ﺑﮑﺎر ﺑﺮدن روﯾﮑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد در ﯾﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽتواند  ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ اﻋﺘﻤﺎد و اﻋﺘﺒﺎر اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮدد زﯾﺮاقدرت یک روش ضعف روش دیگر را پوشش می دهد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ از اﻧﻮاع روش ﻫﺎي ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺎزي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺄﯾﯿﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ و ﯾﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن از ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده می کنند.

روش ﻫﺎي ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﯿﻔﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:

اﻟﻒ-ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺑﻊ داده ﻫﺎ   به استفاده از منابع متعدد داده ها در مطالعه ،مانند ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺘﺎران وبیماران پیرامون یک موضوع یکسان اطلاق می شود.

ب- ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺎزي ﻣﺤﻘﻖ  به کار گرفتن بیش از یک پژوهشگر برای جمع آوری ،تجزیه تحلیل ﯾﺎ ﺗﻔﺴﯿﺮ داده  ها ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

ج- مثلث سازی نظریه یا تئوری  استفاده از دیدگاهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﯿﺮ داده ﻫﺎﺳﺖ .

د- مثلث سازی روش  اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري داده ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ.

ﻻزم ﺑﻪ ذکر است  ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪام از روش ﻫﺎي ﻣﺜﻠﺚ ﺳﺎزي داراي ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﻮﻧﺪ،ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ توسط محقق بررسی شوند.

4- انتقال پذیری    اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻴﺮوﻧﻲ اﺳﺖ .اﻧﺘﻘﺎل ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎ  کاربردپذیری ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺶ ارﺗﺒﺎط دارد .در داﻧﺶ اﺛﺒﺎت ﮔﺮاﻳﺎﻧﻪ، اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﺑﺮ  ﺗﻌﻤﻴﻢ ﭘﺬﻳﺮي ﻳﺎ ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﻣﺘﻜﻲ اﺳﺖ .ﻓﺮض ﻫﺴﺘﻲ شناختی ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آن اﻳﻦ ﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻓﺮاﺳﻮي زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وﺟﻮد دارد و ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺪي در ﻣﻮرد آن داراي داﻧﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ اﺳﺖ .ﻣﺤﻘﻘﺎن ﻛﻴﻔﻲ، ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﺑﺮ ﺗﻌﺪد و ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ واﻗﻌﻴﺎت ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﺄﻛﻴﺪ دارﻧﺪ .در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﺤﻘﻖ  واﻗﻌﺎ می تواند بداند یافتهﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻣﻴﺪان ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ. به عبارت دیگر ،انتقال پذیری درﺟﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻳﻚ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ  ﻛﻴﻔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺘﻔﺎوت دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻛﺎر رود.

ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ، ﺷﺒﯿﻪ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﭘﺬﯾﺮي در تحقیقات کیفی ست.

اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻨﮑﻪ داده ﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ،  ﺑﺮاي دﯾﮕﺮان معنای مشابه ایجاد کنند.

ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل، ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻮارد ذﯾﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺎﺳﺐ داده ﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ :

1-اراﺋﻪ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﺤﯿﻂ،ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺎﺳﺐ داده ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺤﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. برﺧﯽ از اﯾﻦ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﺜﻞ ﺳﻦ، ﺟﻨﺲ، ﺳﺎﺑﻘﻪ ﮐﺎر، ﻣﯿﺰان ﺗﺤﺼﯿﻼت، ﻣﺼﺎدﯾﻖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮔﺮوه و ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن آن ﺑﺎﺷﺪ. اراﺋﻪ اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺰارش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ کمک ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ در ذﻫﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺑﻬﺘﺮي از زﻣﯿﻨﻪ اي از آن ﺑﭙﺮدازد ﮐﻪ ﻧﻈﺮﯾﻪ و ﻃﺒﻘﺎت ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از آن مشتق شده اند.علاوه برتوصیف و زمینه ی مطالعه ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻋﺮﺻﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ، ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮐﻤﮏ می کنند ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ از ﺗﻨﺎﺳﺐ داده ﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪ دﺳﺖ یابند. از طریق چنین اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ، ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﯾﺎﻓﺘﻪ در ﺟﻤﻌﯿﺖ ﯾﺎ ﻣﮑﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﺑﺮد دارد ﯾﺎ ﺧﯿﺮ؟ 

2- ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن، ﺳﻮاﺑﻖ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ .ﻣﺘﻮن ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻃﺒﻘﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﻮﻧﺪ .ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻗﻀﺎوت ﻧﻬﺎﯾﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻖ ، ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.

ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ، اﻋﺘﻤﺎدﭘﺬﻳﺮي ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻣﻌﻴﺎر ﻳﺎد ﺷﺪه را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﺰاﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻳﻚ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن را ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎزد ﻛﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي وي  ارزش توجه کردن دارد.

موارد دیگری نیز در حاشیه ی ارزیابی تحقیقات کیفی وجود دارند که ذکر ان ها خالی از تعریف نمی باشد.

ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻐﺎﯾﺮ    ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﯾﻖ جستجوی سیستماتیک  داده ﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺎزي وﺗﺌﻮري ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از داده ﻫﺎ، ﭼﺎﻟﺶ دارﻧﺪ؛ اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﻮده و از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ، دﻗﺖ ﻋﻠﻤﯽ داده ﻫﺎ را  از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ، اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ .ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺷﻮاﻫﺪ ﻣﻐﺎﯾﺮ از طریق نمونه ﮔﯿﺮي ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد .ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮي از اﻓﺮادي ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﻣﺘﻀﺎدي را ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﻨﻨﺪ، می توانند ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺟﺎﻣﻊ ﯾﮏ ﭘﺪﯾﺪه ﺷﻮد .

 اﻋﺘﺒﺎر ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ   در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﯿﻔﯽ، ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﺑﺰارﻫﺎي ﺟﻤﻊ آوري اﻃﻼﻋﺎت و اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪه ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ آﻣﻮزش ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ، ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻫﺎ و ﺗﺠﺎرب آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ داده ﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒر بسیار مهم می باشد.

ﯾﮏ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﮐﯿﻔﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﻧﻌﮑﺎس ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﻮد را  ، ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﺑﻄﻮر ﺑﯽ ﻃﺮﻓﺎﻧﻪ و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮد در پژوهش اﺑﺮاز ﻧﻤﺎﯾﺪ .اﯾﻦ روﻧﺪ گاه به نام بازتاب در  ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ آورده شده است. و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﻗﺪام برای ارزیابی عملکرد و دقت علمی در نظر گرفته شود.

ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن   ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل  ﮐﯿﻔﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﻬﺒﻮد دﻗﺖ ﻋﻠﻤﯽ و ﺻﺤﺖ اﻋﺘﺒﺎر ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﻣﺤﻘﻖ در ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﭘﮋوﻫﺸﯽ، ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ  ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺟﻬﺖ تایید یافته های مطالعه ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد . ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﯿﻔﯿﺖ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮐﯿﻔﯽ در ﻃﻮل دوره اﻧﺠﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ . ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ،فرصتی ﺑﺮاي ﻧﻘﺪ اﻇﻬﺎرات ﺧﻮد پیدا خواهند کرد. ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮد از اﻧﺠﺎم ﺑﺎزﺑﯿﻨﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻘﻖ ﻓﺮﺻﺖ ﻻزم ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ دﻗﺖ و ﮐﺎﻣﻞ  ﺑﻮدن اﯾﻦ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد دﻗﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻄﺎﻟعه داشته باشد.

ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﮋﻭﻫﺶ

بالینگر (2004،2006) ﺑـﺮ  ﻧﻴـﺎﺯ ﺑـﻪ ﭘﻴﻮﻧـﺪﺩﺍﺩﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﺖ شناسی پافشاری کرده ﺍﻭ ﺑﺎ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻧﺸـﺎﻥ ﺩﺍﺩﻥ ﺑـﻪﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﻛﻴﻔﻲ، ﭼﻬﺎﺭ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺷﻤﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ  :ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ، ﺷﻮﺍﻫﺪﻣﺮﺑﻮﻁ به ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡ مﻨﺪ ﻭ ﺩﻗﻴﻖ ﭘﮋﻭﻫﺶ، ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎﻱ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﭘﮋ ﻭﻫﺸﮕر.

منظور از انسجام، ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻫﺪﻑ ﻫﺎ ﻭ ﺭﻭﺵﻫـﺎﻱ  ﻗﻄﻌﻪ ﺍﻱ ﺍﺯ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺑﺎ ﺭﻭﺷﻲﺍﺳﺖکه ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻘﺶ ﺧﻮﺩ ﺩﻟﻴـﻞ ﻣـﻲ ﺁﻭﺭﺩ.  بالینگر پژوهش مشارکتی را پیشنهاد می کند ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ  ، ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺷﻮﺍﻫﺪﻱ ﺍﺳﺖ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ در سرتاسر رابطه اش با شرکت کنندگان ، ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺕ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ،به کاﺭﮔﻴﺮﻱ

ﺷﺮکﺖﻛﻨﻨـﺪﮔﺎﻥ ﻭﺁﻣﺎﺩﮔﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻗﺪﺍﻡﺩﺭ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ  ﻫﻤﻜﺎﺭ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺩﺭﮔﻴﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ  . ﭼﮕــﻮﻧﮕﻲ ﺗﻔﺴــﻴﺮ ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﻭ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪﻛﻨﻨــﺪﻩ ﻱ ﭘﮋﻭﻫﺸــﮕﺮ ﺑﺮﺣﺴــﺐ ﺭﻭﺵ ﺷﻨﺎﺳــﻲ ﺍﻭمتفاوت است. ﺍﺭﺍﻳﻪ  ﻱ ﺍﺛﺮ ﺑﻪ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ کند ﺗـﺎ ﺍﺭﺯﻳـﺎﺑﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺒﻴﻴﻦﻫﺎﻱ ﺍو ﺗﺎ ﭼﻪ  ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ، ﺟﺎﻟﺐ ﻭ ﻗﺎﻧﻊﻛﻨﻨﺪﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

در نهایت بالینگر ﻣﻼﺣﻈﻪی ﻧﻘﺶ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﻭ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺍﺯﺳـﺎﺯﮔﺎﺭ ﺑـﻮﺩﻥﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑـﺎ ﺭﻭﺵﺷﻨﺎﺳـﻲ ﭘـﮋﻭﻫﺶ ﺭﺍ ﺗﻮﺻـﻴﻪ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ .

ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ، ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻛﻴﻔﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ، ﺑﺮﺣﺴـﺐ ﺍﻟﺰﺍﻣـﺎﺕ ﻣﺮﺑـﻮﻁبه زمینه تغییر می کند و آن چه مهم است این است که تلاش کنیم شفاف باشیم.

نتیجه

ﺑﻪ ﻃﻮﺭ  ﻛﻠﻲ،  ﺍﻧﻮﺍﻋﻲ  ﺍﺯ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﺍﺭﺯﻳـﺎﺑﻲ ﺑـﺮﺍﻱ ﭘﮋﻭﻫﺸـﮕﺮﺍﻥ ﻛﻴﻔـﻲ ﻭﺟـﻮﺩ ﺩﺍﺭ ﻧـ ﺪ. ﺍﻟﮕﻮﻫﺎﻱ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻭ ﺩﻗﺖ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺷﺘﺮﺍﻙ ﺩﺍﺭﻧـﺪ ﻭ ﻫﻤـﻪﻱ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣ ﺴﺘﻠﺰﻡ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻭ ﻣﻨﻄﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺎﻡ              ﻣﻨـﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺛﺮ ﻭ ﺻﺪﺍﻗﺖ ﺍﺧﻼﻗﻲ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ .ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺄ ﻛﻴﺪ  ﺑﺴـﻴﺎﺭﻱ ﺑـﺮ ﻣﺮﺑـﻮﻁ ﺑـﻮﺩﻥ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭ ﻛﻤﻚ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ . ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﻛﻴﻔﻲ ﺭﺍﻫﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﻲ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺫﻛﺮ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻮﺍﻫﺪﺵ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎﻱ ﻋﻠﻤﻲ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺭﻭﺩ  ﺩﺭ ﻋﻮﺽ، ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑهﺳﻤﺖ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖﻫـﺎ  ﻭ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎﻱ ﺧﺎﺹ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﻛﻴﻔﻲ ﻭ ﻛﺎﻭﺵ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺴـﺘﺮﺩﻩ ﺗـﺮ ﺗﻨﺎﺳـﺐ ﺍﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻳـﻚ پﺮﻭﮊﻩﻱ ﺧﺎﺹ ﻫﺪﺍﻳﺖ میﻛﻨﻨﺪ. ﻣﻌﻴﺎﺭﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗـﺎ ﻧﻘـﺎﻁ ﻗـﻮﺕ ﻭﺿﻌﻒ را بکاویم.

البته ﻫـﺮﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﻨﻈﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂﺧﻮﺩﺵ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﻲ ﺷﻮﺩ  . ﺍﮔﺮ ﻫﺪﻑ ﭘﮋﻭﻫﺶ،  ﻋﻴﻨﻲ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ مند بودن است، ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻗﺖﺑﺴﻴﺎﺭ، ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺍﮔﺮ  ﻫـﺪﻑ ﭘﮋﻭﻫﺸـﮕﺮ ﺗﺮﻏﻴـﺐ ﻣﺨﺎﻃـﺐ است باید  ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﻱ ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻛﺎﻓﻲ (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﺯﺑﻴﻨﻲ ﺭﻭﺵ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻳﺎ ﺳﺆﺍ ﻝ  ﻫـﺎ ) ﻳـﺎ ﺍﺯطریق ارایه ی موردی ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺍﺛـﺮ ﺍﻭ ﻗﺎﺑـﻞ اعتماد و قبول است. وﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺩﺍﺭﺩ.  و دست آخر  می توان ذکر کرد که ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﯿﻔﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﻘﻖ، در اراﺋﻪ ﮔﺰارش دﻗﺖ ﻋﻠﻤﯽ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﯿﻨﻪ و ﻗﺪرت ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد.

برگرفته از وبلاگ مدیریت آموزشی

ملاحظات اخلاقی در پژوهش کیفی با تاکید بر دیدگاه اشتراوس و کوربین

نوشته

روش های نمونه گیری احتمالی و غیر احتمالی

نوشته

مراحل طراحی پرسشنامه و اعتبار سنجی آن

نوشته

تحلیل محتوای کیفی چیست؟

نوشته

جلسه 22 مقدمات spss – اصلاح یا حذف سیستماتیک ردیف های بدون جواب + شناسایی داده های پرت

اگر می خواهید در خصوص نرم افزار Nvivo آموزش ببینید. اینجا کلیک کنید مجموع آموزش 8 ساعت و 24 دقیقه

تحلیل داده های آماری

ملاحظات اخلاقی در پژوهش کیفی با تاکید بر دیدگاه اشتراوس و کوربین

بحث اخلاق مداری در پژوهش یکی از مقولات پرکاربرد در اخلاق کاربردی و اخلاق حرفهای است.

درتحقیق کیفی سه بخش عمده گردآوری داده ها، روشهای تحلیل و تفسیری و ارائه نتایج وجود دارد.

در اینت حقیق جایگاه اخلاق در پژوهش کیفی یا عبارت دیگر اخلاق پژوهش در این سه بخش و با استفاده از روش کتابخانه ای انجام شد.

نتایج تحقیق نشان می دهد که :

1- ناشناسی

2 محرمانگی

3 آسیب نرساندن

4رعایت حریم شخصی افراد

5 کسب رضایت آگاهانه

6 صداقت

7 رازداری

8- اصول اخلاقی مرحله گردآوری – داده ها در تحقیق و اصول امانتداری و قضاوت مستدل اصول اخلاقی پژوهش در مرحله تحلیل و تفسیر و اصول نقد پذیری، صداقت و رعایت حقوق تمام ذینفعان در تولید و نشر علم اصول اخلاق در مرحله ارائه نتایج می باشند.

برگرفتهاز: سیویلیکا

اگر می خواهید در خصوص نرم افزار Nvivo آموزش ببینید. اینجا کلیک کنید مجموع آموزش 8 ساعت و 24 دقیقه

تحلیل داده های آماری

نمونه سوالات مصاحبه در تحقیق کیفی

نوشته

تعیین حجم نمونه در پژوهش

نوشته

تحلیل داده های آماری فصل 4 پایان نامه و مقالات علمی با بالاترین کیفیت، قیمت بسیار مناسب

نوشته

نشریات و مجلات معتبر بین المللی (ISI) در حوزه ارتباطات

نوشته

کامل ترین پکیج آموزش کاربردی نرم افزار انویو Nvivo (فصل پنجم)

• پژوهشگر كيفي بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟

پژوهشگر كيفي بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟

محقق كيفي لازم است برخي مهارتها را در خود تقويت كند تا بتواند داده هاي خوب جمع اوري كرده و بخوبي تحليل كند و اعتبار نتايج كار پژوهشي خود را افزايش دهد.

با توجه به اينكه ابزار پژوهش در تحقيق كيفي، محقق است بنابراين مهارتهاي محقق در كيفيت پژوهش كيفي بسيار تاثيرگذار است. تحقيق كيفي در واقع يك هنر است كه پژوهشگر زماني ميتواند ادعا كند كه آن را فراگرفته كه درگير پزوهش شود دقيقا مانند فراگيري يكي از شاخه هاي هنر مانند نقاشي و موسيقي.از این رو روش شناسی مناسب ارائه است، تا محقق در درياي تحقيق شنا نكند، درك درستي از پژوهش كيفي نخواهد داشت.

برخي از مشخصات مهم پژوهشگر كيفي عبارتند از:

برخي از مشخصات مهم پژوهشگر كيفي عبارتند از:

1. قدرت تفكر انتزاعي (abstract Thinking) كه در آن فرد توانايي شناسايي عمق مفاهيم و تجربيات و تفاسير پاسخگويان را خواهد داشت.

در واقع محقق لازم است بتواند انتزاعي فكر كند و آنچه كه در پس پشت تفاسير و تجربيات افراد از پديده هاي گوناگون است شناسايي كند و آن ها را استخراج كند.

2. قدرت انعطاف پذيري: محقق لازم است به ابهام در نتايج واقف بوده و بعلت پيچيده بودن پديده هاي اجتماعي، در دريافت نقدهاي مفيد منعطف باشد.

طبق بیان نقل قول ها برای گزارش ما مهم هستند.

انتظار بدست آمدن نتايج بسيار شفاف و مشخص و با لبه هاي منظم را نداشته باشد بلكه پديده هاي اجتماعي در هم تنيده هستند و با هم در ارتباط نزديك بوده و لازم است محقق بتواند ابهام فوق را تحمل كند.

3. محقق كيفي لازم است با فرضيات قبلي خود و سوگيريهاي خود كه ممكن است بر جمع آوري داده و تحليل كيفي تاثير بگذارد كاملا آشنا باشد و در تمام طول تحقيق کیفی به آنها آگاه بوده و از آلوده كردن نتايج با آنها جلوگيري كند.

4. محقق لازم است نسبت به كلام و رفتار پاسخگو حساسيت لازم را داشته باشد و معناي آنها را درك كند.

برخی به ‌‌”حساسیت‌ نظری‌‌” محقق اشاره دارند.بنابراین از این رو قابلیت اطمینان بین کدگذار مهم و خوب است.

حساسیت نظری بـرای‌ ارزیابی‌ مهارت و آمادگی محقق برای انجام یک‌ تحقیق کیفی گاه كاربرد دارد.

حـساسیت نظری نشان‌دهنده آگاهی محقق از معانی‌ داده‌ها، بینش‌ و توانایی معنا بخشیدن به داده‌ها، ظرفیت درک و توانایی جدا كردن موارد مرتبط از نامرتبط است.

حساسیت نظری از‌ طريق مرور ادبيات تجربي و نطري، تجارب حرفه‌ای و شخصی ممكن است بدست آيد.

اگر می خواهید در خصوص نرم افزار Nvivo آموزش ببینید. اینجا کلیک کنید مجموع آموزش 8 ساعت و 24 دقیقه

برگرفته از آکادمی پژوهش کیفی – دکتر فریده فراهانی

تحلیل داده های آماری

تحلیل گفتمان   ( Discourse Analysis )  چیست؟

Discourse Analysis در زبان فارسی علاوه بر  تحلیل گفتمان، به   سخن‌کاوی، تحلیل کلام و تحلیل گفتار، گفتمان‌شناسی و …  نیز ترجمه شده است.

تحلیل گفتمان (Discourse Analysis) این نوع تحلیل بین رشته ای است و دانشمندان زبان شناسی ،  علوم اجتماعی، ارتباطات ،علوم سیاسی،  روانشناسی، نقد ادبی و انسان‌شناسی و … از آن بهره می گیرند. 

اما معمولا زیرشاخه علم زبان‌شناسی در نظر گرفته می‌شود .

تحلیل گفتمان (Discourse Analysis)  در اواسط دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی در پی تحولات معرفتی در علوم اجتماعی و انسانی ظهور کرد.

گفتمان چیست؟

گفتمان ( Discourse ) شکلی از کاربرد گفتگو است، اما به صورتی کلی‌تر. بدین معنا که در گفتمان تنها معنای ظاهری مطرح شده در گفتگو نقش ندارد بلکه شرایط زمانی، مکانی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را به صورت پنهان با خود در بردارد.
در نظر فوکو، گفتمان‌ها درباره موضوعات صحبت نمی‌کنند و هویت موضوعات را تعیین نمی‌کنند بلکه سازنده موضوعات‌اند و در فرایند این سازندگی مداخله خود را پنهان می‌کنند. گفتمان روشن می‌سازد چه کسی در چه زمانی و با چه آمریتی صحبت می‌کند.

موضوع این رشته‌ مطالعاتی می‌تواند از تک‌جمله تا متن و حتی یک اثر ادبی کامل یا یک رویداد ارتباطی را در بر گیرد. لازم به ذکر است که زبان‌شناس‌ها، تحلیل‌های خود را به طور غالب به ساختار جمله محدود می‌‌کنند اما در تحلیل گفتمان، کاربرد طبیعی زبان در واحدهای بزرگ‌تر از جمله نیز مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرند. تفاوت دیگر تحلیل گفتمان با زبان‌شناسی این است که در این رشته تحلیلگران به جای پرداختن به ساختار متن، ویژگی‌های روان‌شناختی و اجتماعی سخنگویان زبان که در تحلیل گفتمان حائز  اهمیت است، مد نظر قرار می‌دهند.

کاربردهای تحلیل گفتمان
تحلیل گفتمان از سطح گفتار فراتر رفته و شامل گفتار، نوشتار و همچنین شامل ناگفته‌ها و نانوشته‌های یک متن نیز می‌شود و مضامین خاصی را با خود به همراه دارد.
تحلیل گفتمان از لحاظ روش در زمره تحلیل‌های کیفی قرار می‌گیرد. ادعای تحلیل گفتمان آن است که تحلیلگر در بررسی یک متن از خود متن فراتر می‌رود و وارد بافت یا زمینه متن می‌شود. یعنی از یک طرف به روابط درون متن و از طرف دیگر به بافت‌های موقعیتی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی متن می‌پردازد.
تحلیل گفتمان در رشته‌هایی چون زبان‌شناسی، نقد ادبی، قوم‌نگاری، جامعه‌شناسی، روانشناسی ادراکی و اجتماعی، معنی‌شناسی، علوم سیاسی، علوم اجتماعی، ارتباطات و مطالعات فرهنگی کاربرد دارد.
اهداف تحلیل گفتمان
مهمترین اهداف تحلیل گفتمان را به این ترتیب خلاصه کرد :
۱ـ نشان دادن رابطه بین نویسنده، متن و خواننده
۲ـ روشن ساختن ساختار عمیق و پیچیده تولید متن یعنی “جریان تولید گفتمان”
۳ـ نشان دادن تاثیر بافت متن ( واحدهای زبانی ) و بافت موقعیتی ( عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تاریخی و شناختی ) بر روی گفتمان
۴ـ نشان دادن موقعیت و شرایط خاص تولید کننده گفتمان ( شرایط تولید گفتمان )
۵ـ نشان دادن بی‌ثباتی معنا؛ یعنی معنا همیشه در حال تغییر است، هرگز کامل نیست و هیچ وقت به‌طور کامل درک نمی‌شود.
۶ـ آشکار ساختن رابطه بین متن و ایدئولوژی. تحلیل گفتمان از بدو پیدایش همواره درصدد بوده است تا نشان دهد که هیچ متن یا گفتار و نوشتاری بی‌طرف نیست بلکه به موقعیتی خاص وابسته است. این امرممکن است کاملا غیرعمدی و ناآگاهانه باشد.
۷ـ و هدف عمده تحلیل گفتمان این است که تکنیک و روش جدیدی را در مطالعه متون، رسانه‌ها، فرهنگ‌ها، علوم، سیاست، اجتماع و… بدست دهد. مبادی فکری این روش همان پیش‌فرض‌های پسامدرن هستند.
صاحب نظران تحلیل گفتمان
مهم‌ترین افرادی که تحلیل گفتمان را از بعد روش مدنظر قرار داده‌اند و در سطوح متفاوتی از بررسی‌های گفتمانی به آن توجه داشته‌اند ون دایک ( Teun A. van Dijk ) و فرکلاف ( Norman Fairclough ) هستند.
ـ روش ون دایک
ون دایک، بررسی مقوله‌ها و مفاهیم زیر را برای تحلیل گفتمان پیشنهاد می‌کند :
۱ـ استدلال : که باید ارزیابی منفی از واقعیت را به دنبال داشته باشد.
۲ـ معانی بیان : برجسته کردن اغراق‌آمیز کنش‌های منفی “دیگران” و کنش‌های مثبت “ما” از قبیل حسن تعبیرها، تکذیب‌ها، قصور در بیان کنش منفی “ما”.
۳ـ سبک واژگان : انتخاب کلماتی که مستلزم ارزیابی‌های منفی یا مثبت است ( واژه هایی دارای بار معنایی خاص )
۴ـ قصه‌گویی : گفتن رویدادهای منفی به گونه‌ای که انگار فرد، خود آن را تجربه کرده است و نیز گفتن ویژگی‌های منفی رویدادها به گونه‌ای که پذیرفتنی باشد.
۵ـ تاکید ساختاری بر منش‌های منفی “دیگران” در تیترها، لیدها، خلاصه‌ها و دیگر قلمروهای طرح متن ( گزارش‌های خبری ) و ساختارهای انتقالی نحو جمله ( اشاره به عوامل منفی در شاخص‌ها و موقعیت‌های موضعی )
۶ـ نقل قول از شواهد، منابع و کارشناسان معتبر مثلا در گفتگوهای خبری
ـ روش نورمن فرکلاف
نورمن فرکلاف، تحلیل گفتمان را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مدنظر قرار می‌دهد. او معتقد است :
متن در درجه اول دارای کلیتی است که بدان وابسته است. در داخل متن مجموعه‌ای از عناصر وجود دارند که نه تنها به یکدیگر مرتبط بوده بلکه کلیتی را می‌سازند که بدان گفتمان می‌گویند.
متن یا گفتمان به مجموعه‌ای از عوامل بیرونی متکی است .این عوامل هم در فرایند تولید متن موثرند و هم در فرآیند تفسیر متن. فرآیند تولید و تفسیر با همدیگر دارای تعامل و کنش متقابلند و درنتیجه همدیگر را متاثر می‌سازند.
یک متن علاوه بر بافت متن و فرآیند و تفسیر متن به شدت متاثر از شرایط اجتماعی است که متن تولید و یا تفسیر می‌شود. بافت اجتماعی و فرهنگی، تاثیر بسیار بیشتری نسبت به بافت متن و فرآیند تولید و تفسیر آن دارد.
با این مقدمه و پیش‌فرض‌ها سطوح تحلیل گفتمان از منظر نورمن فرکلاف قابل هضم‌تر می‌شود. او سه سطح را به کار می‌گیرد :
ـ سطح اول، گفتمان به مثابه متن
ـ سطح دوم، گفتمان به مثابه تعامل بین فرآیند تولید و تفسیر متن
ـ سطح سوم که سطح کلان است، گفتمان به مثابه زمینه است.

۱ـ توصیف
مجموعه ویژگی‌های صوری‌ای که در یک متن یافت می‌شوند می‌توانند بعنوان انتخاب‌های خاصی از میان گزینه‌های مربوط به واژگان و دستور موجود تلقی شوند که متن از آنها استفاده می‌کند. به منظور تفسیر ویژگی‌هایی که به صورت بالفعل در یک متن وجود دارند، معمولا توجه به دیگر انتخاب‌های ممکن نیز ضروری است؛ یعنی انتخاب از میان نظام‌های گزینه‌ای انواع گفتمان‌هایی که ویژگی‌های موجود از آنها گرفته شده‌اند.
درنتیجه، در تحلیل متون، کانون توجه دائما بین آنچه در متن وجود دارد و انواع گفتمان‌هایی که متن از آنها استفاده می‌کند در نوسان است. مثلا به این سوالات در خصوص واژگان در متن باسخ می‌دهیم :
۱ـ کلمات واجد کدام ارزش‌های تجربی هستند؟ چه نوع روابط معنایی به لحاظ ایدئولوژیک بین کلمات وجود دارد؟
۲ـ کلمات واجد کدام ارزش‌های رابطه‌ای هستند؟ آیا عباراتی وجود دارند که دال برحسن تعبیر باشند؟ آیا کلماتی وجود دارند که رسمی یا محاوره‌ای باشند؟
۳ـ کلمات واجد کدام ارزش‌های بیانی هستند؟
۴ـ در کلمات از کدام استعاره‌ها استفاده شده است؟
و از جهت دستوری :
۵ـ ویژگی‌های دستوری واجد کدام ارزش‌های تجربی هستند؟ جملات معلوم هستند یا مجهول؟ جملات مثبت هستند یا منفی؟
۶ـ ویژگی‌های دستوری واجد کدام ارزش‌های رابطه‌ای هستند؟ از کدام وجه‌ها ( خبری، پرسشی دستوری، امری ) استفاده شده است؟ آیا ویژگی‌های مهم وجهیت رابطه‌ای وجود دارند؟ آیا از ضمیرهای ما و شما استفاده شده است و اگر پاسخ مثبت است، نحوه استفاده از آنها چگونه بوده است؟
۷ـ ویژگی‌های دستوری واجد کدام ارزش‌های بیانی هستند؟
۸ـ جملات ( ساده ) چگونه به یکدیگر متصل شده‌اند؟ از کدام کلمات ربطی منطقی استفاده شده است؟ آیا جملات مرکب از مشخصه‌های همپایگی یا وابستگی برخوردارند؟ برای ارجاع به داخل و بیرون متن از چه ابزارهایی استفاده شده است؟
۹ـ از کدام قراردادهای تعاملی استفاده شده است؟ آیا روش‌هایی وجود دارندکه به کمک آنها یک مشارک نوبت سخن گفتن دیگران را کنترل کند؟
۱۰ـ متن واجد چه نوع ساخت‌های گسترده‌تری است.
۲ـ تفسیر
ـ بافت یا زمینه : تفسیر‌های گفتمان از بافت موقعیتی و بینامتنی چیست؟
ـ انواع گفتمان : چه نوعی از گفتمان مورد استفاده خواهد بود ( و درنتیجه، کدامین قواعد، نظام و اصول در زمینه نظام آوایی، دستوری، انسجام جمله‌ای، واژگان، نظام‌های معنایی یا کاربردی به کار گرفته می‌شود؛ و نیز کدام چارچوب‌ها؟
در واقع مرحله تفسیر روشن می‌سازد که فاعلان در گفتمان مستقل نیستند. این مرحله به‌خودی‌خود بیانگر روابط قدرت و سلطه و ایدئولوژی‌های نهفته در پیش‌فرض‌ها، که کنش‌های گفتمانی معمول را به صحنه مبارزه اجتماعی تبدیل می‌کند نخواهد بود. به منظور تحقق چنین هدفی مرحله تبیین هم ضروری است.
۳ـ تبیین
می‌توان از مرحله تفسیر به تبیین با توجه به این نکته گذر کرد که با بهره گرفتن از جنبه‌های گوناگون دانش زمینه‌ای بعنوان شیوه‌های تفسیری در تولید و تفسیر متون، دانش یاد شده بازتولید خواهد شد. این بازتولید برای گفتمان پیامدی جانبی، ناخواسته و ناخودآگاه است؛ این امر در واقع به نوعی در مورد تولید و تفسیر نیز صدق می‌کند.
بازتولید مراحل گوناگون تفسیر و تبیین را به یکدیگر پیوند می‌دهد زیرا درحالی‌که تفسیر چگونگی بهره جستن از دانش زمینه‌ای در پردازش گفتمان را مورد توجه قرار می‌دهد، تبیین به شالوده اجتماعی و تغییرات دانش زمینه‌ای و البته بازتولید آن در جریان کنش گفتمانی می‌پردازد.
هدف از مرحله تبیین، توصیف گفتمان بعنوان بخشی از یک فرآیند اجتماعی است؛ تبیین گفتمان را بعنوان کنش اجتماعی توصیف می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه ساختارهای اجتماعی، گفتمان را جهت می‌بخشند؛ همچنین تبیین نشان می‌دهد که گفتمان‌ها چه تاثیرات بازتولید کننده‌ای می‌توانند بر آن ساختارها بگذارند، تاثیراتی که منجر به حفظ یا تغییر آن ساختارها می‌شوند. دانش زمینه‌ای واسطه تعین اجتماعی این تاثیرات است؛ به این معنا که ساختارهای اجتماعی به دانش زمینه‌ای شکل می‌دهند و این یکی شکل دهنده گفتمان‌هاست و گفتمان‌ها دانش زمینه‌ای را حفظ می‌کنند یا آن را تغییر می‌دهند و این دومی باز به نوبه خود حافظ یا تغییر دهنده ساختارهاست.
منظور از ساختارهای اجتماعی هم همان مناسبات قدرت است و هدف از فرآیندها و اعمال اجتماعی، فرآیندها و اعمال مربوط به مبارزه اجتماعی است. بنابراین، تبیین عبارت است از دیدن گفتمان بعنوان جزئی از روند مبارزه اجتماعی در ظرف مناسبات قدرت.
آنچه را در مورد تبیین باید گفت در قالب سه پرسش زیر مطرح می‌کنیم :
۱ـ عوامل اجتماعی : چه نوعی از روابط قدرت در سطوح گوناگون نهادی، اجتماعی و موقعیتی در شکل دادن این گفتمان موثر است؟
۲ـ ایدئولوژی : چه عناصری از دانش زمینه‌ای که مورد استفاده واقع شده‌اند دارای خصوصیات ایدئولوژیک هستند؟
۳ـ تاثیرات : جایگاه این گفتمان نسبت به مبارزات در سطوح گوناگون نهادی، اجتماعی و موقعیتی چیست؟ آیا این مبارزات علنی است یا مخفی؟ آیا گفتمان یاد شده نسبت به دانش زمینه‌ای هنجاری است یا خلاق؟ آیا در خدمت حفظ روابط موجود قدرت است یا در جهت دگرگون ساختن آن عمل می‌کند؟
پیش‌فرض‌ها ( انگاره ) و مفروضات تحلیل گفتمان
پیش‌فرض‌ها و مفروضات تحلیل گفتمان که از برآیند قواعد تحلیل متن، هرمنوتیک، نشانه‌شناسی، مکتب انتقادی، روانکاوی مدرن و دیدگاه فوکو شکل گرفته، عبارت است از :
۱ـ متن یا گفتار واحد توسط انسان‌های مختلف، متفاوت نگریسته می‌شود. یعنی انسان‌های مختلف از متن واحد برداشت یکسان و واحدی ندارند. دالی متفاوت می‌تواند برای اشاره به مدلولی ظاهرا یکسان استفاده شود.
۲ـ خواندن ( برداشت و تفسیر از متن ) همیشه نادرست خواندن ( برداشت نادرست از متن ) است.
۳ـ متن را باید بعنوان یک کل معنادار نگریست و این معنا لزوما در خود متن نیست.
۴ـ هیچ متن خنثی یا بی‌طرفی وجود ندارد، متن‌ها بار ایدئولوژیک دارند.
۵ـ حقیقت همیشه در خطر است. در هر گفتمانی حقیقت نهفته است اما هیچ گفتمانی دارای تمامی حقیقت نیست.
۶ـ نحوه Syntax متن نیز معنادار است، چون که نحو دارای معانی اجتماعی و ایدئولوژیک است و این معانی در جای خود به عواملی که دال‌ها را می‌سازند ـ نظیر : رمزها، بافت‌ها، مشارکت‌ها و تاریخ مختلف ـ وابسته‌اند.
۷ـ معنا همان قدر که از متن Text ناشی می‌شود، از بافت یا زمینه اجتماعی و فرهنگی Context نیز تاثیر می‌پذیرد. معنا و پیام یک متن در بین نوشته‌های آن متن قرار دارد.
۸ـ هر متنی در شرایط و موقعیت خاصی تولید می‌شود. از این‌رو رنگ خالق خود را همیشه به خود دارد.
۹ـ هر متنی به یک منبع قدرت یا اقتدار ( نه لزوما سیاسی ) مرتبط است.
۱۰ـ گفتمان سطوح و ابعاد متعددی دارد. یک سطح گفتمانی وجود ندارد و یک نوع گفتمان هم وجود ندارد.
تفاوت تحلیل محتوا با تحلیل گفتمان
روش “تحلیل گفتمان” یک روش کیفی است که از اصلاح روش‌های اولیه تحلیل رسانه‌ها حاصل شده است، اصطلاحی که شالوده زبان‌شناسی دارد. درحالی‌که تحلیل محتوا یک روش کمی است براساس اندازه‌گیری، مقدار چیزی، در یک نمونه سنجیده می‌شود.
“تئو. ای. وان دایک” چهار جزء متمایز رویکرد به گفتمان را اینگونه برمی‌شمارد :
اول، تحلیل گفتمان یک پیام رسانه‌ای را بعنوان یک گفتمان تمام عیار مستقل بررسی می‌کند. تحلیل محتوا در پژوهش ارتباطات جمعی معمولا برای یافتن روابط ( یا همبستگی‌ها ) میان این و یا آن ویژگی ـ اغلب محتوا و گاهی سبک ـ پیام‌ها و ویژگی‌های فرستنده/سخنگو یا خوانندگان انجام می‌گیرد.
گفتمان رسانه‌ای بعنوان شکلی از “عمل اجتماعی” کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است و آشکار کردن ساختارهای ذاتی در همه سطوح هدفی معقول محسوب می‌شود.
دوم اینکه، هدف تحلیل گفتمان عمدتا تشریح داده‌های کیفی است و نه داده‌های کمی. البته معیارهای کمی را می‌توان به خوبی بر تحلیلی، آشکار از نوع عمدتا بیشتر کیفی بنیان نهاد.
سوم اینکه، درحالی‌که تحلیل محتوا عمدتا بر مبنای داده‌های قابل مشاهده و محاسبه‌پذیری چون واژه‌ها، عبارات، جمله‌ها مبتنی است، تحلیل گفتمان به ساختارهای معناشناختی توجه دارد و فرض‌ها، ارتباط‌ها، دلالت‌ها و راهبردها را هم روشن می‌سازد. به دیگر سخن در تحلیل گفتمان به جای شمارش و مقادیر آماری با معناشناسی کاربردی متن سروکار داریم.
فنون پیشرفته‌تر تحلیل محتوا هم راجع به ساختارهای زبانی‌است و با بحث‌های زبان‌شناسی درآمیخته شده است. اما مطلقا به آن نمی‌توان تحلیل گفتمان گفت چرا که تحلیل گفتمان افق‌های بسیار دورتری را دنبال می‌کند. اصولا تحقیقات کیفی چنین است و تحلیل گفتمان هم بعنوان یکی از الگوهای تحلیل کیفی از این مشخصه بهره‌مند است.
بررسی نمونه‌های عملی تحلیل گفتمان
۱ـ در فصلنامه رسانه شماره ۵۴ تابستان ۱۳۸۲ تحقیقی از سوی دکتر محمد مهدی فرقانی با عنوان “تحول گفتمان توسعه سیاسی در ایران” ( از مشروطه تا خاتمی ) منتشر شده است که براساس روش “تحلیل گفتمان” صورت گرفته است.
محقق برای بررسی گفتمان حاکم در زمینه توسعه سیاسی، یک روزنامه که نماینده گفتمان حاکمیت بوده است انتخاب و از میان سرمقاله‌های آن متن معرف، برگزیده شده و با استفاده از شیوه تحلیل گفتمان و الگوی ترکیبی فرکلاف و ون دایک، این متون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است تا یافته‌های آن بر مبنای تحلیل شرایط و بسترهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی، تبیین شوند. این مقاله در پی آن است که گفتمان مسلط توسعه سیاسی را در سرمقاله‌های روزنامه‌های هشت دوره مزبور، مورد تحلیل و بررسی قرار دهد تا از خلال آن عناصر و ساخت گفتمان حاکم در هر دوره و در نهایت سیر تحول گفتمان توسعه سیاسی در یکصد سال اخیر را بازشناسی و معرفی کند.
۲ـ پایان نامه آقای اردشیر زابلی زاده در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی به تحلیل گفتمان هفته نامه‌های استان کردستان پرداخته است. در این تحقیق به بررسی عملی و محتوایی متون سرمقاله‌های سه نشریه استان پرداخته شده است. بنابراین “جامعه آماری” این تحقیق عبارت بودند از : نشریات استانی آبیدر، سیروان، ئاسو در سال ۱۳۸۲ به صورت روش” نمونه‌گیری تصادفی ساده” و از بین ۵۰٪ مطالب نشریات فوق در این تحقیق استفاده شده است. “واحد تحلیل” مضامین و معنای مقالات و سرمقاله نشریه بوده است.
در “روش گردآوری اطلاعات”، دو روش تحلیل گفتمان مثل روش تحلیل محتوا، اطلاعات و داده‌ها موجودند و محقق صرفا سعی می‌کند براساس فرضیات و سوالات تحقیق، اطلاعات لازم را گردآوری نماید. در واقع نوعی ابزار غیر تصدیعی ( غیر مزاحم ) در اختیار محقق می‌باشد و محقق مجبور به گردآوری و جمع‌آوری اطلاعات نیست بلکه اطلاعات به صورت غیرمنسجم موجودند فقط نقش وی تنظیم و تنسیق اطلاعات براساس سوالات و فرضیات تحقیق بوده است. در روش تجزیه و تحلیل، سرمقاله‌ها و مقالاتی که متناسب با فرضیات تحقیق بوده است.
تحلیل گفتمان انتقادی
گفتمان انتقادی، بحث تحلیل گفتمان را یک سطح ارتقا می‌دهد. تحلیل گفتمان از نظر شمول معنایی در گستره‌ای فراتر از زبان‌شناسی اجتماعی و زبان‌شناسی انتقادی به همت متفکرانی چون ژاک دریدا، میشل پشو و میشل فوکو و به ویژه توسط اندیشمندانی چون ون دایک و نورمن فرکلاف که به‌طور مستقیم به این رشته اهتمام ورزیدند، وارد مطالعات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شد و شکل انتقادی به خود گرفت.
یعنی اگر تحلیل گفتمان را سطح توصیف بدانیم، آن را به سطح تفسیر و تبیین می‌رساند و ضمن توصیف و تفسیر متن، به این سوال پاسخ می‌دهد که چرا از میان گزینه‌های ممکن زبانی باید این متن را انتخاب کرد و در طی یک واقعه مشخص چرا اشخاص از عبارات زبانی و دستوری خاصی استفاده می‌کنند. تحلیل گفتمان انتقادی این چراها را کمتر به نویسنده مرتبط می‌کند. بلکه بنگاه‌ها و مراکزی که این مجموعه را اداره می‌کنند و فرد هم جزئی از آن است، این متن را رقم می‌زند. در اصل می‌گوید تولید و فهم متن با عوامل بافت‌های کلان یعنی تاریخ، ایدئولوژی، جامعه، فرهنگ و قدرت مرتبط است.
از سوی دیگر نگاه انتقادی آن معطوف به سویه‌ای‌است که زبان را آینه شفافی می‌داند که مفاهیم و اندیشه‌ها را منتقل می‌کند. تحلیل گفتمان انتقادی بر این باور است که زبان برخلاف این تعریف مثل آینه یا شیشه ماتی است که حقایق را در بسیاری موارد تحریف می‌کند.
فوکو معتقد بود که زبان‌شناسان تاکنون از ابزارهای زبانشناختی تشکیل متن صحبت کرده‌اند اما به خدمت گرفتن این ابزارها به‌طور کامل باعث می‌شود به لایه‌های معنایی دست یابیم اما لایه‌های معنایی دیگری هم در این متن هست که تاکنون از چشم آنها دور مانده است.
این نظر فوکو به رویکردی در درون تحلیل گفتمان با عنوان CDA، زبان‌شناسی گفتمان انتقادی یا تحلیل گفتمان انتقادی مطرح شد. فوکو معتقد بود هیچ متنی عاری از القائات ارزشی، روابط قدرت و مولفه‌های فرهنگی نیست. اگر قرار است متنی تفسیر بشود ما باید درصدد یافتن این لایه‌های معنایی نیز باشیم.
تحلیل گفتمان انتقادی معتقد است که رد پای تاریخ، جهان‌بینی، ارزش‌ها، مولفه‌های اجتماعی ـ فرهنگی، در جای‌جای زبان مشهود است.
کار تحلیل‌گر متن این است که ورای این معانی که تحلیل گفتمان متعارف می‌دهد، برود و این لایه‌های معنایی را نیز بگوید. یعنی کسی که در متون سیاسی و رسانه‌ای کار می‌کند، باید به خواننده این آگاهی را بدهد که چه متنی را می‌خواند و لایه‌های معنایی آنچه می‌خواند را بر او آشکار می‌کند.

منابع
۱ـ وان دایک، تئون. ای ( ۱۳۸۲ )، مطالعاتی در تحلیل گفتمان : از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی، گروه مترجمان، تهران : مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
۲ـ فرکلاف، نورمن ( ۱۳۷۹ )، ” تحلیل انتقادی گفتمان”. گروه مترجمان. تهران : مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها. بهرامپور، شعبانعلی )
۳ـ بلیک رید و ادوین هارولدس ( ۱۳۷۸ )، طبقه‌بندی مفاهیم در ارتباطات، مترجم مسعود اوحدی، تهران : انتشارات سروش
۴ـ اختیار، منصور ( ۱۳۴۸ )، معنی‌شناسی، تهران : انتشارات دانشگاه تهران.
۵ـ یارمحمدی، لطف الله ( ۱۳۸۳ )، گفتمان‌شناسی رایج و انتقادی، تهران : هرمس.
۶ـ صفوی، کورش ( ۱۳۸۲ )، معنی‌شناسی کاربردی، تهران : انتشارات همشهری.
۷ـ وان دایک، تئون. ای ( ۱۳۷۸ )، “تحلیل گفتمان : پرورش و کاربست آن در ساختار خبر، مترجم : محمدرضا حسن زاده، تهران : پژوهش معاونت سیاسی صداوسیمای جمهوری اسلامی.”
۸ـ فرقانی، محمدمهدی. تحول گفتمان توسعه سیاسی در ایران ( از مشروطه تا خاتمی ). فصلنامه رسانه. شماره ۵۴ تابستان ۱۳۸۲.
۹ـ آقاگل‌زاده، فردوس ( ۱۳۸۵ )، تحلیل گفتمان انتقادی. ناشر : انتشـارات علمی فرهنگی
۱۰ـ یحیایی ایله‌ای، احمد. وب سایت ارتباطات اجتماعی. http://www.yahyaee.com
۱۱ـ پایان نامه اردشیر زابلی زاده ( ۸۴-۸۳ ) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی : تحلیل گفتمان هفته‌نامه‌های استان کردستان.

1. سایت فرادرس
2. سایت کیانی

مراحل طراحی پرسشنامه و اعتبار سنجی آن

نوشته

انوع روش های جمع آوری داده های در پژوهش کیفی

نوشته

انواع روایی در روش تحقیق

نوشته

روش داده بنیاد تحلیلی و راه های تحقیق آن

نوشته

تحلیل آماری چیست؟

نمونه سوالات مصاحبه در تحقیق کیفی لازم است در راستای پاسخگویی به اهداف پژوهش کیفی باشد، بعبارتی دیگر برای واکاوی و کاوش در تفاسیر و ادراکات خاص مشارکت‌ کننده در تحقیق بوده و محققان باید بکوشند تا از تحمیل ساختارها و مفروضات خود به گفته های مشارکت‌ کننده در پژوهش اجتناب کنند. لازمه این امر صراحت و انعطاف‌ پذیری مصاحبه‌ کننده است تا او بتواند امکان ظهور ایده ‌های جدید را فراهم سازد و اجازه ندهد که مفروضات و ایده ‌های قبلی خود، ماهیت مصاحبه را تعیین کنند. محقق باید آماده باشد تا به دنبال عمق امور سطحی به کاوش بپردازد، تا بتواند به صورت عمقی پدیده مورد نظر را بررسی کند و برای غافلگیر شدن از مسیر مصاحبه کیفی آمادگی داشته باشد. او باید معانی و تفاسیر را روشن کند و آنها را به مشارکت کنندگان تفهیم کند تا اطمینان حاصل کند که آنچه که ضبط می‌شود، صدا و باورهای آنها است و نه مفروضات و تفاسیر خود محقق. تفسیر داده ها پس از تحلیل داده‌ها و ظهور مضامین انجام خواهد گرفت.

اگر می خواهید در خصوص نرم افزار Nvivo آموزش ببینید. اینجا کلیک کنید مجموع آموزش 8 ساعت و 24 دقیقه

شفاف ‌سازی پاسخ های مشارکت کننده در تحقیق یا مصاحبه شونده، زمانی اهمیت پیدا می کند که محقق و مصاحبه ‌شوندگان زبان را به نحوی متفاوت به کار می‌گیرند. برای مثال زمانی که متخصص بالینی با بیماری مصاحبه می‌کند، ممکن است که متخصص بالینی زبانی تخصصی را به کار گیرد که برای بیمار قابل درک نیست. شفاف‌ سازی هنگامی که مصاحبه ‌شونده و مصاحبه‌ کننده زبان و واژگان مشترک نیز دارند، مثلاً هنگامی که یکی از محققین شاغل با شاغلین مشابه مصاحبه می‌کند، حتی از این هم مهم‌تر است. در اینجا فرض بر این است که تفاسیر نیز مشترک است ولی آنچه که بسیار مهم است این است که محقق معانی و مفروضات مشارکت کنندگان را روشن سازد تا اطمینان حاصل شود که واژگان و ایده ‌های ذکر شده حاصل تفسیر افراطی مطالبی نیست که ممکن است عملاً ذکر نشده باشند.

سوالات مصاحبه کیفی و مشخصه های آن

پرسش‌ های مصاحبه کیفی خوب باید تشریحی، بی‌طرفانه، حساس و شفاف باشند. شش نوع پرسش پیشنهاد می شود که لازم است منظور محقق در مورد ماهیت و هدف هر پرسش روشن باشد، در این صورت مشارکت‌ کننده قادر خواهد بود تا به نحوی مناسب به پرسش‌ها پاسخ دهد. این گونه پرسش ها عبارتند:
· رفتاری/ تجربه
· عقاید/ ارزش‌ها
· احساسات/ عواطف
· دانش
· احساسات
· پیشینه

نحوه شروع مصاحبه

در اغلب موارد بهتر است که مصاحبه را با پرسش‌ های مربوط به اطلاعات پیشینه آغاز کرد، که پاسخ دادن به آنها برای مشارکت ‌کنندگان آسان است و آنگاه هم زمان با توسعه روابط مصاحبه به سراغ پرسش‌ های پیچیده ‌تر و حساس‌ تر رفت.

راهنمای موضوعی در مصاحبه کیفی

محققان در مصاحبه‌ های کیفی به ندرت دارای متن مصاحبه مشخص و انعطاف ‌ناپذیرند. بلکه برنامه مصاحبه براساس مجموعه ‌ای از مضامین و یادآورها یا راهنمای موضوعی شکل می‌گیرد. این مضامین و یادآور ها برای شروع مصاحبه حول پدیده مورد نظر به کار گرفته می‌شوند و نقش این راهنمای موضوعی، کمک به محقق برای بخاطر سپردن موضوعات است تا او بتواند موضوعات کلیدی را در مصاحبه سوال کند. به دلیل ماهیت مکالمه ‌ای و کمی ساختارمندی در این فرآیند ، ممکن است محقق به دام برخی تله‌ ها بیفتد که حقیقت کامل آنها تنها زمانی آشکار می‌شود که محقق در حال پیاده کردن مصاحبه و گوش دادن به نوار ضبط ‌شده از گفتگو ست.

اشتباهات در سوالات مصاحبه کیفی

برخی از این تله ‌ها و دام‌ های متداول در پرسیدن سوالات در مصاحبه عبارتند از:
· پرسش‌ های دو پهلو یا متعدد، که مصاحبه‌ کننده تعدادی سوال را مطرح می‌کند که همگی به موضوع مربوطند ولی همه آنها به پاسخ‌ های هوشمندانه ای نیاز دارند.
· پرسیدن سوال‌ های تلقینی و القایی که فرد را به پاسخی مشخص سوق می دهد.
· همراه داشتن متن مصاحبه انعطاف ‌ناپذیر که غالباً دامی برای محققان تازه کار است که حس می‌کنند لازم است که دستورالعملی دقیق و ساختار یافته در اختیار داشته باشند تا بتوانند تا حدودی این رویداد ظاهرا غیر قابل کنترل را تحت کنترل درآورند.
· استفاده از راهنما به عنوان متن مصاحبه، که چنانچه اظهارات مشارکت‌ کنندگان بیشتر شفاف نشوند و یا پیگیری نشوند ممکن است منجر شود به نادیده گرفتن تغییر مسیر های جالب و مفید گردد. در واقع راهنمای مصاحبه نوعی برنامه مسافرت تقریبی به دست می‌دهد که با استفاده از آن می‌توان مصاحبه را انجام داد. در این برنامه آنچه که در هر مرحله از سفر به طور دقیق رخ می‌دهد، مدت هر توقف، یا اینکه محقق در هر لحظه خاص در کجا خواهد بود به طور دقیق مشخص نمی‌شود ولی از مسیر مسافرت و سطحی که در نهایت پوشش داده خواهد شد، درکی آشکار به دست می‌دهد.
· عدم اصلاح راهنمای مصاحبه متعاقب تجارب حاصله از مصاحبه ‌های پیشین.
· عدم پرسیدن سوال‌ های اکتشافی یا پروب ها که فرصت کاوش بیشتر در موضوع را در اختیار پاسخ‌ دهنده قرار می‌دهند.

سوال های اکتشافی در مصاحبه کیفی

چهار نوع سوال اکتشافی در هنگام مصاحبه کیفی می توان بکار برد که عبارتند از:
o سوال‌ های اکتشافی برای جزئیات بیشتر؛ یعنی پرسش‌ های مربوط به چه کسی، کجا، چه چیزی و چگونه؛
o سوال‌ های اکتشافی تفسیری، که غالباً نشانه‌ های غیر کلامی اند که برای ترغیب پاسخ ‌دهنده به ادامه صحبت به کار گرفته می‌شوند
o سوال‌ های اکتشافی توضیحی، شامل بیان مجدد پاسخ ‌ها و تفکر دوباره در مورد آنچه که پاسخ ‌دهنده گفته است؛
o سوال‌ های اکتشافی مقابله‌ ای، که چیزی برای «مخالفت» در اختیار پاسخ ‌دهنده قرار می‌دهند.
اکثر مصاحبه‌ های کیفی به صورت چهره به چهره و رودررو انجام می‌شوند. اما نباید فراموش کرد که مصاحبه‌ های کیفی را می‌توان با استفاده از تلفن یا اینترنت هم انجام داد که هر دوی آنها این عیب را دارند که مصاحبه ‌کننده نمی‌تواند به ارتباطات غیر کلامی پاسخ‌ دهنده دسترسی داشته باشد و این امر می‌تواند به سردرگمی در مورد ماهیت مکث‌ های صورت گرفته در روند مصاحبه منجر شود. مزایای این دو روش این است که می‌توان به افرادی که به دلیل فاصله [از طریق تلفن] یا به دلیل نقص شنوایی غیر قابل دسترسی‌ هستند ولی می‌توانند [از طریق اینترنت] به راحتی گفتگو کنند، دسترسی پیدا کرد.

نمونه سوالات مصاحبه کیفی و راهنمای موضوعی

در اینجا نمونه ای از راهنمای موضوعی از بخشی از یک مطالعه کیفی در مورد رفتار های جنسی در جوانان ارائه شده است . مقاله اصلی در لینک زیر قابل دسترسی است .
https://www.who.int/reproductivehealth/topics/adolescence/discussion_topics/en/
جدول زیر بخش کوچکی از راهنمای موضوعی مصاحبه عمیق با جوانان در مورد رفتار های پرخطر جنسی است که این بخش متمرکز بر موضوع منبع اطلاعات در مورد روابط جنسی است .
موضوع 1 :
· مهمترین منبع اطلاعات
· منبعی که مکرر استفاده می شود و مهمترین منبع اطلاعات
نمونه سوالات اصلی در مصاحبه کیفی:
· چگونه از روابط، رابطه جنسی و پیشگیری از بارداری مطلع شده اید؟
· چقدر در مورد مسائل جنسی آگاهی دارید؟
· برای اطلاعات به چه کسی یا چه چیزی تکیه می کنید؟
· مهم ترین منابع برای شما چه کسانی یا چه کسانی هستند؟ هر منبع چقدر برای شما مهم است؟
· منابع: افراد و/یا رسانه ها
نمونه سوالات فرعی و اضافی:
· تغییرات بدن، قاعدگی، زیست شناسی جنسی/تولید مثل، بارداری، روابط، عشق، ازدواج، زمان داشتن رابطه جنسی، نحوه انجام آن، پیشگیری از بارداری، بیماری های مقاربتی، HIV و غیره.
· آیا می توانید به یاد بیاورید که چه چیزی به شما گفته شد / چه چیزی فهمیدید؟
· چند سالتان بود؟
· چه احساسی داشتید/عمل کردید؟
· نظرتان درباره آن چه بود؟
پیشنهادات برای بسط بیشتر:
· بازیگران اصلی؟
· مهمترین منبع تاثیر گذار

چند سوال رايج در پژوهش كيفی

سوال اول: آیا سوالات مصاحبه باید برای همه شرکت کنندگان (مصاحبه شوندگان) یکسان باشد یا هر کس به فراخور آگاهی-حوزه تخصصی-سازمانش فرق میکند؟
پاسخ : مسلما” با توجه به هدف مطالعه کیفی شما، باید یک راهنمای موضوعی در دست مصاحبه گر باشد که موضوعات مهم در پاسخ به سوال تحقیق خود را از مصاحبه شونده سوال کند . این موضوعات از این جهت بهتر است در قالب یک راهنمای موضوعی مشخص بیاید که موضوعی از قلم نیفتد و همچنین اگر به ترتیب پرسیده شود، در تحلیل کار شما راحت تر خواهد بود . بخصوص اگر رویکرد شما محتوایی موضوعی باشد.
البته اگر شما از گروههای مختلف قرار است مصاحبه کنید، مثلا” والدین، نوجوانان، معلمین، مسلما” سوالات در مورد یک موضوع خاص متفاوت خواهد بود ، ولی در یک گروه خاص، مثلا” نوجوانان، با توجه به تجربیات متفاوت افراد و نگرش های متفاوت، ممکن است نحوه سوال کردن شما و سوالات کوتاه بعدی (پروب ها یا کاوشگرها) که برای دادن عمق بیشتر یا وسعت بیشتر به پاسخ ها می پرسید، متفاوت باشد مثلا” اگر کسی رفتار پرخطر داشت ، از او راجع به جزئیات آن سوال میشود ، اگر نداشت، ممکن است در مورد عوامل بازدارنده رفتار پرخطر از او بپرسید . به هر حال از قبل شما بر اساس هدف مطالعه کیفی، باید بدانید بدنبال چه نوع اطلاعاتی از افراد هستید . البته در تحقیق کیفی این انعطاف وجود دارد که در بین تحقیق شما صحبتهای متفاوتی با افراد متفاوت داشته باشید متناسب با نوع پاسخ آنها و تجربه ای که فرد مورد نظر دارد.

سوال دوم : آیا اگر مصاحبه شونده از محقق درخواست کند که قبل از وقت مصاحبه، لیست سوالات را ببیند، باید چکار کرد؟
پاسخ : این موضوع بخصوص در افراد متخصص و مسئول ممکن است اتفاق بیفتد که دلایل آن می تواند صرفه جویی در وقت و ارزیابی از نوع مصاحبه و شاید آمادگی باشد، ولی به نظر بنده، تا جایی که امکان دارد محقق ، کلیات موضوع مصاحبه را میتواند اطلاع دهد و سعی کند جزئیات بیشتر و یا لیست سوالات را در اختیار نگذارد زیرا هر چه سوالات در محیط طبیعی خود مطرح شود و عکس العمل و پاسخ های فرد در شرایط طبیعی داده شود، اعتبار داده ها بیشتر خواهد بود . هر نوع آمادگی قبل از مصاحبه، ممکن است ماهیت مصاحبه را از حالت طبیعی خود خارج نماید.
ماهیت طبیعت گرایانه در تحقیق کیفی آنها را از تحقیق کمی با ابزار پرسشنامه و حتی سوالات باز متمایز می کند. البته در حالاتی که شما مجبور باشید با افراد خاصی از مسئولین حتما” مصاحبه انجام دهید و این شرط را برای شما قرار داده اند، ممکن است به ناچار این کار را انجام دهید و محور سوالات را ارسال نمایید ولی در زمان مصاحبه با استفاده از پروب ها یا سوالات تکمیلی سعی کنید به پاسخ آنها عمق و وسعت بیشتری بدهید . دقت نمانید انجام مصاحبه عمیق و تحقیق کیفی یک هنر است که به تجربه محقق و مهارت او بستگی زیاد دارد.

سوال سوم: آیا این درست است که در تحلیل چارچوب، کدها را بر اساس یک چارچوب از قبل تعیین شده تم بندی می کنیم. ولی در تحلیل محتوا چارچوب مشخص قبلی نداریم؟
پاسخ : در خصوص سوال شما باید بگویم تحلیل محتوا یک رویکرد تحلیلی است که شما از قبل یک سری موضوعات مشخص داشته و در قالب آن ها به دنبال داده های عمیق با انجام کار کیفی میگردید و از دل آن داده ها طبقات و مضامینی در پاسخ به سوال تحقیق خود، استخراج می کنید. حال این رویکرد تحلیلی را می توان به روش تحلیل چارچوب (framework) انجام داد میتوان با استفاده از نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی مانند مکس کیو دا یا NVivo انجام داد. زمانی که نرم افزار در دسترس نبود .، روش چارچوب با استفاده از فایلهایی ورد و اکسل استفاده میشد ولی الآن به نظر بنده ، با در دست بودن نرم افزار برای مدیریت داده های کیف، نیازی به استفاده از روش چارچوب نیست . نرم افزار مکس کیو دا و سایر نرم افزارها بسیار کار تحلیل را با مدیریت داده کیفی آسان کرده است. (مطالعه کیفی)

برگرفته از آکادمی پژوهش کیفی – دکتر فریده فراهانی

اگر می خواهید در خصوص نرم افزار Nvivo آموزش ببینید. اینجا کلیک کنید مجموع آموزش 8 ساعت و 24 دقیقه

آیا مدرک زبان در آزمون دکتری اهمیت دارد؟

نوشته

میوە ای کە سنگ کلیە را پودر می کند!

نوشته

نشریات و مجلات معتبر بین المللی (ISI) در حوزه علم مواد، پوشش ها و فیلم ها

نوشته

نشریات و مجلات معتبر بین المللی (ISI) در حوزه زبان و زبان شناسی

نوشته

🌟 مشاوره و خدمات تخصصی و حرفه‌ای در زمینه‌ی نگارش پایان نامه و مقاله

کپی با ذکر سایت و درج لینک روا20 بلامانع می باشد.  سایت روا20

فروشگاه محصولات فیزیکی