بایگانی دسته: اقدام پژوهی

تحلیل آماری

25 آذر روز پژوهش بر همه ی دوستداران علم و دانش، پژوهشگران مبارک باد

روز پژوهش گرامی باد.

25 آذر روز پژوهش بر همه ی دوستداران علم و دانش، پژوهشگران مبارک باد

پایه اصلی علم، پژوهش علمی است.

بدون پژوهش علمی علم هم معنا ندارد. 

شاید بارزترین نقطه تفاوت بین جوامع پیشرفته و  عقب مانده ، در تفکر علمی و پژوهشی باشد.

در کشور های پیشرفته همه چیز بر اساس تحقیقات علمی است. اما در کشورهای توسعه نیافته بر اساس احساس، خرافات، عوام گرایی و مردم فریبی است.

امروزه متأسفانه جامعه ما از تصمیم های چنیدن ساله نادرست مسئولین به خود می نالد و دچار مشکلات عدیده ای است.

متأسفانه باید قبول کنیم نظام آموزشی (آموزش و پورش، آموزش عالی، آموزش فنی و حرفه ای و …)، نظام صنعتی، کشاورزی ، اقتصادی ، محیط زیست و … در کشور ما نمره قابل قبولی ندارد و مردود شده است!

تحلیل داده های آماری
تحلیل های کمی با نرم افزار های : SPSS – Amos – Pls تحلیل های کیفی با نرم افزار های : Maxqda – NVivo

چرا؟ در یک کلام باید گفت که با مسائل کشور برخورد سیستمی و علمی نشده است.

متأسفانه مسئولین ما همه چیز را در برنامه های کوتاه مدت موقتی خلاصه کرده اند. فقط بلدند حرف بزنند و بخشنامه صادر کنند.

تجربه نشان داده است در بسیاری از مواقع اگر مسئولین ما بنشینند و هیچ کاری نکنند بهتر خواهد بود!

انشاا… روزی برسد که کشور عزیزمان از این مشکلات رهایی یابد.

پایان نامه نویسی مقاله نویسی
پایان نامه نویسی مقاله نویسی

برای رهایی از این مسائل چاره ای نداریم جز اینکه با مسائل برخورد علمی داشته باشیم.

حال که  روز 25 آذر ماه را روز پژوهش نام نهاده اند، امید است به این مهم توجه شود.

امید است آن را در بخشنامه ، همایش و نمایش خلاصه نکنند و دید اساسی به آن داشته باشند.

25 آذر روز پژوهش بر همه ی دوستداران علم و دانش، پژوهشگران مبارک باد.

تحلیل آماری

آموزش پژوهی چیست ؟

آموزش پژوهی چیست ؟

در سالهای اخیر در بسیاری از مراکز بخصوص در دانشگاه فرهنگیان بحث آموزش پژوهی بر سر زبان ها افتاده است. در روزها و هفته های اولیه همه گمان می کردند که منظور از آموزش پژوهی همان اقدام پژوهی و پژوهش در عمل است. ولی با وجود ارائه شیوه نامه ها و بخشنامه های جدید متوجه این موضوع شدند که سرفصل های این مقوله با مبحث اقدام پژوهی کاملا متفاوت است. در این رابطه اختلاف نظر های زیادی نیز در بین اساتید و مربیان ایجاد شد. و متوجه شدیم که تقریبا هر استادی به صورت سلیقه ای این مقوله را تعبیر می کند. بنا بر این لازم بود که شیوه نامه ای جدید در این رابطه تدوین شده و به صورت سراسری در میان دانش جویان ماده 28 و همچنین دانشگاه فرهنگیان منتشر گردد.

تعریف آموزش پژوهی

بر اساس مسئله ای که در پاراگراف بالا توضیح دادیم ، آموزش پژوهی عبارت است از : برطرف نمودن مشکل درسی و یا اخلاقی به صورت موردی در یک دانش آموز خاص و ارائه فصل بندی دقیق و مستند شده از کار و در نهایت ارائه راهکارها و رسیدن به نتیجه درست. در واقع در این مورد برخلاف اقدام پژوهی می بایست صرفا بر روی یک کیس موردی انجام گردد و از ارائه راهکار و مطالعه عملی بر روی کلیه افراد کلاس پرهیز شود. چرا که یکی از تفاوت های مهم اقدام پژوهی با آموزش پژوهی در همین موضوع است.

مراحل آموزش پژوهی

در ارتباط با مراحل آموزش پژوهی می بایست خیلی دقت شود. مواردی که از سوی دبیر خانه دانشگاه فرهنگیان در ارتباط با مراحل آموزش پژوهی ذکر شده است به شرح زیر می باشد :

1. معرفی موقعیت (تحلیل موقعیت)

• توصیف:

• استنباط:

• بازنگری:

• قضاوت و مسأله¬یابی ( بررسی تفاوت بین انتظارات و سطح مطلوب یا وضعیت موجود بررسی شده )

2. تبیین مسأله شناسایی شده: ( به همراه دلایل و مستندات آن و دانش پشتیبان)

( جمع¬آوری دانش پشتیبان و تدوین آن بنا به ماهیت موضوع و تلاش پژوهشگر، حجم متفاوتی خواهد داشت. بنابراین با توجه به داده¬های گردآوری شده، می¬تواند این تیتر، صفحات متعددی را به خود اختصاص دهد و به این قالب ضمیمه شود).

3. راه¬حل ها یا ایده های انتخابی آموزش¬پژوهی

4. ایده یا راه¬حل انتخابی، دلایل و مستندات آن

در هر یک از موارد ذکر شده می بایست به صورت مستندسازی و عملی کلیه مراحل را تا حصول نتیجه درست دنبال کنیم.

مفهوم آموزش پژوهی در عرصه عمل چیست ؟

مفهوم آموزش پژوهی در عرصه عمل درست همان چیزی را در ذهن مخاطب تداعی می کند که در ارتباط با اقدام پژوهی شاهدش هستیم. در واقع در این مقوله نیز تاکید همه صاحبنظران بر روی مباحث عملی و راهکارهای عملی و قابل اجرا بر روی محصلان بوده است. در این ارتباط شاهد هستیم که اهمیت و ضرورت کار عملی دو چندان شده است. قابل پیش بینی است که احتمالا در سالهای بعد بیشترین تاکید بر روی مسئله کار عملی باشد و مستندات کتبی چندان به کار نیاید. بنا بر این توصیه این حقیر این است که از همین ابتدای امر بنای کار خود را بر مستندات عملی و قابل اجرا گذاشته و از کاغذ بازی بپرهیزید.

آموزش پژوهی در دانشگاه فرهنگیان

همانطور که اشاره گردید مفهوم آموزش پژوهی نخستین بار در دانشگاه فرهنگیان به وجود آمد و به تدریج در لابه لای بخشنامه های آموزش و پرورش نیز دیده شد. در دانشگاه فرهنگیان به دلیل اینکه نیاز است که معلمانی زبده تحویل جامعه داده شود ، از همان ابتدای امر آنان را به کار عملی علاقه مند می کنند. اهمیت کار عملی در قالب مواردی چون آموزش پژوهی در این است که دانشجویان این مراکز علمی می آموزند که برای مهارت محوری در آینده مستندات کتبی اهمیتی بسیار کمتر از فعالیت های عملی دارد.

آنان با توجه به فعالیت هایی که در ماده درسی آموزش پژوهی به عنوان کارآموز در مدارس می گذرانند ، مادگی پیدا می کنند که در سالهای آینده نیز در فعالیت های خود تحت عنوان اقدام پژوهی به همین شیوه استناد کنند. با توجه به موارد مطرح شده درک اهمیت مقوله آموزش پژوهی در دانشگاه فرهنگیان کار ساده ای است.

آموزش پژوهی در مقطع ابتدایی

همانطور که گفتیم مفهوم آموزش پژوهی نخستین بار در دانشگاه فرهنگیان و برای دانشجویان ماده 28 بیان گردید. با این حال بعد از چندین ماه این اصطلاح در میان سایر معلمین مشغول به کار نیز رواج یافت. آموزش پژوهی در مقطع ابتدایی شامل همین موارد است. در واقع معلمان مقطع ابتدایی می توانند در کنار اقدام پژوهی خود ، از انجام آموزش پژوهی و کسب امتیاز این مورد نیز بهره مند شوند. حتی این امکان وجود دارد که با انتخاب موضوع فردی در اقدام پژوهی از همان عنوان در فعالیت آموزش پژوهی خود نیز استفاده نموده و تنها فرمت و قالب بندی آن را به صورت شیوه نامه آموزش پژوهی در بیاورند. این کار باعث می شود که از انجام یک فعالیت عملی از دو طریق بتوانند امتیاز کسب کنند.

موضوعات آموزش پژوهی

همانطور که ذکر گردید موضوعات آموزش پژوهی تا حد زیادی شبیه به موضوعات اقدام پژوهی می باشد. به عنوان مثال می توان به موضوعات زیر اشاره نمود.

لیست نمونه موضوعات پیشنهادی

  • آموزش پژوهی آموزگار پایه دوم ابتدایی چگونگی ارتقای فرآیند یاددهی یاگیری نشانه های هم آوا را در دانش آموزانم
  • آموزش پژوهی آموزگار سوم ابتدایی چگونگی برطرف کردن اضطراب وترس دانش آموزان از مدرسه
  • آموزش پژوهی آموزگار ابتدایی بررسي ميزان موفقيت دانش آموزان ديرآموزپايه اول درطرح تلفيقي
  • آموزش پژوهی آموزگار چگونگی کاهش مشکل ناسازگاری گفتاری دانش آموزم
  • آموزش پژوهی معلم کلاس چهارم ابتدایی افزایش عملکرد دانش آموزانم در الگویابی وتقارن
  • آموزش پژوهی معلم پایه پنجم ابتدایی رفع اختلال رفتار دانش آموز با پدر و مادرش به روش غیر مستقیم داستان
  • آموزش پژوهی معلم ششم ابتدایی چگونگی پرورش حافظه ی دیداری دانش آموزان دختر
  • آموزش پژوهی معلم ابتدایی چگونگی کاهش استرس دانش آموزم
  • آموزش پژوهی دبیران ادبیات چگونگی علاقه مند کردن دانش آموز کم توان ذهنی به نوشتن و پرسش
  • آموزش پژوهی ریاضی دبستان چگونگی بر طرف نمودن مشکل لوس بودن دانش آموزم
  • آموزش پژوهی دبستان بر طرف کردن مشکل عدم یادگیری دانش آموز کم شنوایم در پایه سوم
  • نمونه آموزش پژوهی دبستان چگونگی کاهش مشکل روخوانی دانش آموزم که لکنت زبان داشت
  • نمونه آموزش پژوهی معلمان دبستان چگونگی حل مشکل دروغگویی در دانش آموزم
  • آموزش پژوهی معلمان سوم دبستان چگونگی بر طرف کردن مشکل پرخاشگری در دانش آموزم
  • آموزش پژوهی آموزگاران دبستان چگونگی تقویت کاربرد آموخته های درس علوم در زندگی روزمره
  • آموزش پژوهی معلمان دبستان چگونگی ترغیب دانش آموزان به نماز
  • تدوین آموزش پژوهی معلمان ابتدایی چگونگی علاقه مند نمودن فرزند طلاق به آموزش
  • تدوین آموزش پژوهی مرتبط با شغل معلمی چگونگی تقویت خوب دیدن وخوب شنیدن (خلاقیت)
  • آموزش پژوهی معلمان پایه سوم ابتدایی چگونگی بر طرف نمودن عدم اعتماد به نفس و کم حرفی
  • تدوین آموزش پژوهی آموزگاران دبستان چگونگی افزایش ایمان دانش آموزان
  • آموزش پژوهی آموزگاران پایه چهارم دبستان ایجاد انگیزه ی حضور در مدرسه ، کلاس و خواندن درس
  • دانلود آموزش پژوهی آموزگاران دبستان تبدیل دو دانش آموز بیش فعال و بی انضباط نابهنجار
  • آموزش پژوهی آموزگاران دبستان پایه چهارم آموزش استفاده بهینه از فضای مجازی در نظام تعلیم و تربیت
  • نمونه آموزش پژوهی آموزگاران دبستان چگونگی عادت دادن دانش آموزان به احادیث
  • آموزش پژوهی آموزگاران چهارم دبستان تحلیل دانش های زبانی کتاب فارسی خوانداری
  • تدوین آموزش پژوهی معلمان دبستان چگونگی ترغیب دانش آموزان کلاس چهارم ابتدایی به رعایت انضباط
  • آموزش پژوهی معلمان پایه چهارم دبستان چگونگی راهنمایی دانش آموزان کلاس چهارم به مطالعه غیر درسی
  • آموزش پژوهی چهارم دبستان چگونگی تبدیل حس حسادت دانش آموزان کلاس چهارم فعال به رقابت
  • نمونه آموزش پژوهی هنرآموز طراحی دوخت نهادینه کردن فرهنگ مراقبت از وسایل کارگاه در هنر جویان
  • آموزش پژوهی هنرآموز ساخت و تولید علاقمند کردن دانش آموزان پایه سوم در درس الگوسازی
  • آموزش پژوهی هنرآموز معماری افزايش انگيزه پايه دهم معماري به يادگيري درس نقشه كشي ساختمان
  • نمونه آموزش پژوهی هنرآموز کودکیاری کنترل خشم دانش آموزان هنرستان کارودانش دخترانه ( ۱۴-۱۶) سالگی
  • نمونه آموزش پژوهی هنرآموز کامپیوتر افزایش اخلاق و رفتار اسلامی بین هنرجویان سال اول کامپیوتر
  • آموزش پژوهی هنرآموز مکانیک آشنا نمودن هنرجویان هنرستان با رشته فنی مکانیک و بازار کار
  • نمونه آموزش پژوهی هنرآموز حسابداری چگونگی ایجاد اصلاحات رفتاری و درسی در هنرجویم
  • دانلود آموزش پژوهی هنرآموز تغذیه بر طرف کردن استرس دانش آموزم در کلاس
  • دانلود آموزش پژوهی هنرآموز حسابداری بر طرف کردن استرس دانش آموزم در پایه سوم حسابداری

برگرفته از : ویرگول

مراحل يا چرخه ي پژوهش در عمل(اقدام پژوهی)

      پژوهش در عمل همانند هر پژوهش دانشگاهي و علمي داراي مراحل و چرخه هايي است كه معلم پژوهنده بايد آن ها را رعايت كند . اگرچه اين روش در برخي از اين چرخه ها با پژوهش هاي دانشگاهي نقاط مشتركي دارد . امّا با توجه به «مارپيچي» يا «دوري بودن» آن ، محقق مجاز است   روش هاي مختلفي را در ارايه ي  گزارش خود انتخاب نمايد .

ديدگاه پژوهشگران و انديشمندان درباره ي چرخه ي پژوهش در عمل :

جين مك نيف ( JEAN  MCNIFF )

      او در كتاب اقدام پژوهي (action research) چرخه ي پژوهش در عمل را به سه مرحله ي عمده تقسيم مي كند . 1-  تشخيص (طراحي)  2- تغيير (اجرا)    3- ارزيابي (ارزشيابي) 1

به اين معنا كه پژوهشگرِ عمل ، مسأله اي را تشخيص مي دهد ، تلاش مي كند وضع نامطلوب (مسأله) را تغيير دهد و اين تغيير را ارزيابي علمي كند ؛ اگر نتيجه مثبت بود كار را ادامه مي دهد و در غير اين صورت به راه هاي ديگري مي انديشد . برخي از پژوهشگران به مراحل فوق ، مرحله ي ديگري افزوده و چرخه ي پژوهش در عمل را به چهار مرحله ي آمادگي ، تشخيص ، تغيير و ارزيابي تقسيم كرده اند . ([2])ارنست تي استرينگر ( Ernest T.Stringer )

      او در كتاب تحقيق عملي(Action research) چرخه ي پژوهش درعمل را به سه مرحله ي عمده تقسيم مي نمايد :    1- نگاه كنيد (شناسايي وضع موجود)         2- فكر كنيد (تفسير و توضيح)          

3- عمل كنيد (حل مشكلات ساده) [3] 

      بطور كلي اكثر انديشمندان پژوهشي در حوزه ي تعليم و تربيت مراحل نه گانه را براي چرخه ي اقدام پژوهي پيشنهاد مي كنند كه اين چرخه ي نه گانه از تلفيق سه مرحله ي فوق اتخاذ شده است .

مراحل نه گانه ي چرخه ي پژوهش در عمل :

1-    مشخص كردن موضوع و عنوان پژوهش (موضوع)

2-    توصيف وضعيت موجود و تشخيص مسأله (بيان مسأله)

3-    گردآوري اطلاعات (شواهد 1)

4-    تجزيه و تحليل و تفسير داده ها

5-    انتخاب راه جديد موقتي

6-    اجراي طرح جديد و نظارت بر آن

7-    گردآوري اطلاعات (شواهد 2)

8-    ارزشيابي تاثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن

9-    تجديدنظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني

برای دسترسی به توضیحات هریک از مراحل  اقدام پژوهی روی آن مرحله در لیست بالا کلیک کنید.

مرحله نهم اقدام پژوهی: تجديدنظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني

شيوه هاي ارايه ي يك گزارش اقدام پژوهي :

      چگونگي شيوه هاي ارايه ي گزارش اقدام پژوهي به سليقه ، مهارت و تخصص خود معلم پژوهنده بستگي دارد . هر گزارش پژوهش درعمل مي تواند به اشكال و شيوه هاي زير به ديگران ارايه شود :

1- ارايه ي گزارش به شكل سمينار و همايش .

2- ارايه ي گزارش به شكل نوشتار .

3- ارايه ي گزارش به شكل داستان .

اهداف هر گزارش  اقدام پژوهي :

      هر گزارش اقدام پژوهي  به اشكال    مختلف     بايد به سئوالات زير پاسخ دهد :

1-    موضوع گزارش چيست ؟

2-    مسأله شما چه بوده است ؟

3-چرا به اين موضوع علاقمند شده ايد ؟

4-چه شواهدي در دست داريد كه نشان دهيد به پژوهش نياز داشته ايد ؟

5-‌ براي حل مسأله ي موردنظر چه مي‌توانيد بكنيد ؟

6-‌ چه كرديد ؟

7-‌ براي نشان دادن كارهايي كه كرده ايد چه شواهدي در دست داريد ؟

8- از شواهد خود چه نتيجه اي گرفته ايد وچگونه آن را ارزيابي مي كنيد ؟

9-‌ چگونه عمل خود را اصلاح مي كنيد ؟

مراحل نه گانه ي چرخه ي پژوهش در عمل :

1-    مشخص كردن موضوع و عنوان پژوهش (موضوع)

2-    توصيف وضعيت موجود و تشخيص مسأله (بيان مسأله)

3-    گردآوري اطلاعات (شواهد 1)

4-    تجزيه و تحليل و تفسير داده ها

5-    انتخاب راه جديد موقتي

6-    اجراي طرح جديد و نظارت بر آن

7-    گردآوري اطلاعات (شواهد 2)

8-    ارزشيابي تاثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن

9-    تجديدنظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني

برای دسترسی به توضیحات هریک از مراحل  اقدام پژوهی روی آن مرحله در لیست بالا کلیک کنید.

مرحله هشتم اقدام پژوهی: ارزشيابي تأثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن ( ارزيابي نتايج )

      در اين بخش ، معلم پژوهنده به ارزيابي و قضاوت كار خود مي پردازد و نتايج حاصل از اقدام         راه حل هاي پيشنهادي را گزارش مي دهد به عنوان نمونه ، اگر با برقراري روابط عاطفي مشكل      گوشه گيري رضا را برطرف كردم ، در حالت فعلي وضعيت رضا چگونه است و پس از اقدام ، چه تغييري در وضعيت او به وجود آمده است ؟

به عبارت ديگر اين مرحله بايد به اين پرسش ها پاسخ دهد كه :

2-    آيا پيشرفت يا تغييري در كار ايجاد شده است يا خير ؟ ( ذكر شواهد و دلايل )

2- پيشرفت يا تغيير درچه زمينه هايي بوده است ؟ ( ذكر شواهد )

3-    نظر همكاران درباره ي تغيير ايجاد شده چيست ؟ (ذكر نظر ديگران )

4-    طرح شما تا چه اندازه مي تواند داراي ارزش علمي باشد ؟

1-8- منابع ارزشيابي از تأثير اقدام جديد ( ارزيابي نتايج ) :

1- دادن پرسش نامه به شاگردان و خواستن نظرات آنان درباره ي  تغيير ايجاد شده .

2- دادن پرسش نامه يا هر ابزار جمع آوري اطلاعات به والدين و همكاران موجود در مدرسه و آگاهي از نظرات آنان درباره ي تغييرات حاصله .

3- تشكيل جلسه ي مشترك با همكاران ، مديريت مدرسه و افراد صاحب صلاحيت و نقاد در امر پژوهش .

4- آگاهي از نظرات  ارزيابان و آناني كه در اعتباربخشي كار شركت مي كنند .

2-8- اعتبار يابي و روايي در اقدام پژوهي :

      اعتباريابي در اقدام پژوهي ، معمولاً با ارايه ي گزارش پژوهش براي داوري به گروهي  كه با آن در ارتباط هستيد ، همراه است. اين گروه مي تواند يكي از گروه هايي باشد كه شما در ضمن پژوهش  از آنها كمك مي گيريد و يا به عنوان راهنما شما را در امر پژوهش ياري مي دهند . اعتبار يابي در       اقدام پژوهي امري بسيار مهم است و در گزارش اقدام پژوهي حتماً بايد بدان اشاره شود .

1-2-8 مفهوم اعتبار (1) :

روشي داراي اعتبار است كه در صورت تكرار  و بكارگيري مجدد ، فرد را به همان نتيجه اي  برساند كه

در مرحله ي اول بدست آمده بود . يا اگر محقق ديگري با همان شيوه و روش راه محقق اول را دنبال كند تقريباً به نتايج مشابه برسد . به عبارت ديگر راه حل مسأله ، اتّفاقي نباشد . 1

2-2-8 مفهوم روايي :

منظور از روايي آن است كه روش معين براي دستيابي به يك حقيقت ، روا و مناسب باشد . مثلاً روش

وزنه برداري براي پي بردن به ميزان زور بازوي افراد رواست اما روش مصاحبه براي اين مقصود نارواست . يا روش تايپ كردن در فاصله ي زماني معين براي استخدام ماشين نويس ، روشي روا و دادن پرسش نامه براي اين منظور روشي نارواست.1

در چرخه ي اقدام پژوهي نيز ابزار جمع‌آوري اطلاعات و اندازه گيري داده هاي شما بايد از اعتبار و روايي خاصي برخوردار باشد در غير اين صورت گزارش شما ناقص خواهد بود .

انواع اعتباريابي در اقدام پژوهي :

1- خود اعتبار يابي :  به عنوان كسي كه در امر پژوهش دخيل هستيد مي توانيد نتايج كار خود را اعتباريابي كنيد .

2- اعتباريابي توسط همكاران : كساني كه در امر پژوهش به شما كمك مي كنند ودر محيط كارخود از آنان اطلاعات مي گيريد يا نظرات آنان را درباره ي كاهش يا حل مسأله جويا مي شويد ، مي توانند پس از پايان تحقيق كار شمار را اعتباريابي كنند . اين همكاران مي توانند معلمان ، مديريت مدرسه ، مشاوران و… باشند .

3- اعتبار يابي توسط رده هاي بالا : مديران سازمان ها ، رؤساي ادارات ، متصديان پست هاي بالا و مسئولان محيط كار شما مي توانند اعتبار ياب شما در امر پژوهش باشد .

4- اعتباريابي آكادميك : كساني كه در مجامع علمي به تحصيل و تدريس اشتغال دارند ، متخصصين پژوهش ، استادان دانشگاه و … به اعتبار يابان آكادميك مشهور هستند كه مي توانند كارشما را ارزيابي كنند .9- تجديد نظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني ( پيشنهادها به همكاران )

      در اين قسمت معلم پژوهنده مي تواند گزارشي تفصيلي از كل كار خود در يك صفحه ارايه نمايد و به همكاران خود پيشنهاد كند كه براي حل چنين مسأله اي چگونه با آن برخورد كنند . به عبارت ديگر معلم پژوهنده آنچه راكه در طول تحقيق بدان دست يافته است به همكاران خود پيشنهاد مي كند.

ملاحظات عملي در ارايه ي پيشنهادها به همكاران :

1- پيشنهادها بايد براساس يافته هاي تحقيق شما باشد و صرفاً نظري و دور از يافته هاي شما نباشد .

2- در ارايه ي پيشنهادها بايد شرايط و امكانات موجود را در نظر گرفت.

3- پيشنهادها بايد با توجه به شرايط موجود عملي باشد.

پس از توضيح مراحل نه گانه ي چرخه ي پژوهش در عمل ، به برخي نكات ديگر در ارتباط با اين پژوهش مي پردازيم .

تعريف واژه هاي كليدي در اقدام پژوهي :

      در اقدام پژوهي ممكن است معلم پژوهنده در طول تحقيق خود از اصطلاحات و مفاهيم مبهم و نيازمند به تعريف استفاده نمايد كه دراين صورت دراين قسمت چند نمونه از آن مفاهيم را تعريف مي كند . اين تعريف مي تواند برگرفته از كتاب يا از ديدگاه خود پژوهشگر باشد. البته تعريف بايد با منظور پژوهش گر تناسب داشته باشد . به اين نوع تعريف در پژوهش‌هاي دانشگاهي به آن تعاريف عملياتي و نظري    مي گويند مانند : خلاقيت ، تنش ، روش فعال تدريس و … .

موانع و محدوديت هاي تحقيق در اقدام پژوهي :

      پژوهش در عمل نيز مانند هر پژوهش علمي و روش  تحقيق ديگري داراي مشكلات ، موانع و محدوديت هايي است. اصولاً چون در اقدام پژوهي موضوع پژوهش ، موضوع خود پژوهشگر است و پژوهشگر پيوسته با آن درگير است ، بنابراين نسبت به روش هاي تحقيق  ديگر، داراي مشكلات و موانع بيشتري است. اين محدوديت ها مي تواند ازطرف خود معلم پژوهنده و يا از طرف مورد پژوه باشد . شما بايد چند نمونه از اين موانع را كه در طول تحقيق با آن روبه‌رو مي شويد در گزارش خود ذكر كنيد . مثل :

1- همكاري نكردن خود دانش آموز و والدين او .

2- عدم يا كافي نبودن امكانات و تسهيلات موجود در مدرسه براي ايجاد تغيير .

3- كافي نبودن زمان براي پژوهش بهتر .

4- مشغله ي كاري خود معلم (يعني هم پرداختن به امر تدريس و هم انجام پژوهش) .

5- عدم آشنايي معلم پژوهنده با روش هاي تحقيق .

منابع و مآخذ در اقدام پژوهي  (پيوست ها ) :

      در پايان هر تحقيق علمي ذكر منابع و مآخذ ضروري است چرا كه ذكر منابع و مآخذ نماد علمي بودن كار و پشتوانه ي هر تحقيقي است . منابع بايد درست و كامل ارايه شود .

اگر منبع مورد استفاده ، كتاب باشد شيوه ي ارجاع آن به صورت زيراست :

      نام خانوادگي و نام مؤلف، نام كامل اثر، نام و نام خانوادگي مترجم ( چنانچه ترجمه باشد )، محل انتشار، نام مؤسسه ي انتشاراتي ، سال انتشار ، شماره ي چاپ ، شماره جلد .

مثال :  كازنو   ،   ژان . جامعه شناسي وسايل ارتباط جمعي ، ترجمه ي باقر ساروخاني و منوچهر  محسني ، تهران ، انتشارات سروش ، 1356 ، چاپ اول .

چنانچه در اثري محل انتشار  قيد نشده باشد ، علامت (بي جا) مي گذاريم . اگر اثر فاقد تاريخ باشد علامت (بي تا) و اگر فاقد نام مؤلف باشد نيز علامت (بي نا ) گذاشته مي شود .

اگر منبع مورد استفاده ، مقاله باشد نيز به صورت زير ارجاع مي دهيم :

      نام خانوادگي و نام مؤلف، عنوان كامل مقاله ، نام و نام خانوادگي مترجم (چنانچه ترجمه باشد) ، نام مجله ، دوره ، شماره و جلد ، سال انتشار  ، محل انتشار ، صفحه ي اخذ اطلاعات .

مثال : ساروخاني ، باقر . شبيه سازي شيوه اي در تحقيقات اجتماعي ، نامه ي علوم اجتماعي ، دوره ي جديد ، شماره ي 2 ، 1368 ، تهران ، صفحه ي 129-117 . چنانچه محقق  پيوست هايي شامل عكس ، آمار  و ارقام ، نمونه تشويق ها و يا هر مدركي به عنوان شاهد و سند تغيير وضعيت در اختيار داشته باشد در اينجا ارايه مي نمايد

مرحله هفتم اقدام پژوهی: گردآوري اطلاعات ( شواهد 2 )

      براي داوري درباره ي علل تغيير جديد و اثبات ادّعاي خويش درباره ي عمل جديد و اصلاح عمل و تغيير وضعيت نامطلوب به مطلوب بايد شواهد و دلايلي ارايه دهيد . درواقع شواهد (2) براي ارزشيابي عمل اقدام پژوه صورت مي گيرد.   عمده ترين اقداماتي كه در اين مرحله صورت مي گيرد عبارت است از :

1- مقايسه ي اطلاعات و داده ها يا وضعيت قبلي با داده ها يا وضعيت جديد .

2- اظهار نظر همكاران در مورد تغييرات ايجاد شده ( وضعيت جديد  ) .

3- اظهار نظر والدين دانش آموز يا خود دانش آموز درباره ي تغييرات ايجاد شده .

به طور كلي گردآوري اطلاعات دراين مرحله براي توضيح و تفسير مرحله ي بعد ( ارزيابي نتايج ) صورت مي گيرد و منابع گردآوري اطلاعات در اين مرحله نيز همان منابع شواهد (1) خواهد بود .

مرحله ششم اقدام پژوهی: اجراي طرح جديدو نظارت بر آن ( اقدام راه حل هاي پيشنهادي )

      پس از اينكه راه جديد و موقتي ( مرحله ي 5 ) كاملاً طراحي و آماده شد آن را به اجرا مي گذاريم . اين مرحله از اقدام پژوهي بخش مهمي از كار معلم پژوهنده را تشكيل مي دهد . اقداماتي كه در اين مرحله بايد صورت گيرد عبارت است از :

1- هر يك از راه حل هاي پيشنهادي مرحله ي قبل را براي كاهش يا حل مسأله اجرا مي كنيم .

2- در هر مرحله از اقدام ، گزارشي كلي از اثرات مثبت و منفي راه حل ها (شكست ها و موفقيت ها) ارايه مي دهيم ؛ به عبارت ديگر نتايج بدست آمده در هر مرحله را گزارش مي دهيم .

3- اگر در هر يك از مراحل به موفقيتي دست نيافتيم ، مراحل بعدي را اجرا مي كنيم تا به نتيجه برسيم.

4- موانع و مشكلاتي را كه در هر يك از اين مراحل با آن مواجه شديم ، ذكر مي كنيم .

5- نتايج بدست آمده را قبل از دادن گزارش نهايي ، با همكاران در ميان مي گذاريم و نظرات آنان را جويا مي شويم .

مرحله پنجم اقدام پژوهی: انتخاب راه جديد و موقتي :

      در اين مرحله اقدام پژوه تلاش خواهد كرد بعد از ترسيم الگوها و شناخت عواقب و پيامدها ، به كمك اطلاعاتي كه در اختيار دارد چند راه را براي حل مسأله سبك و سنگين كند و از ميان آن ها يك راه را انتخاب و ويژگي ها و جوانب آن را به درستي مشخص نمايد و قبل از اقدام ، آن را به همكاران نشان دهد تا در باره ي آن نقادي كنند و درنهايت پس از اصلاح راه حل انتخابي ، به اجراي آن اقدام كند . لازم به يادآوري است كه نظر همكاران در اين مرحله بايد در طرح اقدام پژوهي ذكر شود .

به عبارتي معلم پژوهنده مي تواند در اين مرحله ليستي از عوامل حل يا كاهش  مسأله را ارائه نمايد تا آن را در مرحله ي بعد به اجرا درآورد .

مرحله چهارم اقدام پژوهی: تجزيه و تحليل و تفسير داده ها

      در اين مرحله از پژوهش ، معلم پژوهنده پس از جمع آوري اطلاعات در شواهد (1) به تجزيه و تحليل و سامان دهي اطلاعات مي پردازد تا در مواقع ضروري از آن ها به درستي استفاده نمايد . همچنين هدف از تجزيه و تحليل داده ها ارائه ي طرحي درست و جامع براي مرحله ي بعدي (اقدام راه حلهاي پيشنهادي) است ؛ به عبارتي مشخص نمودن تناقض اطلاعات بدست آمده از مورد پژوه ، طبقه بندي اطلاعات و تبديل برخي از داده هاي  كيفي به كمي از اهداف اين مرحله مي باشد . بطور كلي تجزيه و تحليل داده ها درسه مرحله انجام مي گيرد كه عبارت است از : ذخيره سازي  ، رمزگذاري و بازيابي .

1-4- ذخيره سازي :

      در اين مرحله معلم پژوهنده بايد كليه ي اطلاعاتي  راكه براي تشخيص مسأله ( شواهد 1 ) بدست    مي آورد ذخيره نمايد . نبايد همه ي داده ها را در يك جعبه يا پوشه تحت عنوان « بايگاني من … » نگه داريم چرا كه در دستيابي به اطلاعاتي خاص به مشكل برخواهيم خورد . بهتر است اطلاعات بدست آمده به صورتهاي گوناگون ذخيره سازي شوند . مانند : اسناد و مدارك (پوشه هاي مخصوص) ، كارهاي بچه ها ، نوارهاي ويديويي يا صوتي ، ديسكتهاي رايانه اي و … .

2-4- رمز گذاري :

      هر يك از اطلاعات ذخيره شده را با گذاشتن علامت يا بر چسبي خاص برروي هر كدام از ابزار    ذخيره ي اطلاعات مشخص مي نماييم تا در كوتاه ترين زمان به آن ها دسترسي يابيم . به عنوان نمونه اگر ابزار ما پوشه باشد ، پوشه ها را در رنگ هاي مختلف انتخاب مي كنيم و هررنگ را به اطلاعات ويژه اي اختصاص مي دهيم . مثلاً پوشه ي زرد براي اطلاعات مربوط به مشكل اصلي مسأله ، پوشه ي قرمز براي اطلاعات مربوط به ريشه هاي مشكل ، پوشه ي سبز براي اطلاعات مربوط به عواقب و نتايج مثبت يا منفي مسأله و … .

3-4- بازيابي :

      در واقع هدف از بازيابي ، بكارگيري سريع اطلاعات ذخيره شده در صورت لزوم است تا بتوانيم آن را در اختيار ديگران قرار دهيم ، تحليل كنيم و راهكاري براي كاهش يا حل مسأله اتخاذ نماييم .

4-4- انواع الگوها و چارچوب تفسير داده ها در اقدام پژوهي :

      در روش هاي تحقيقي گوناگون داده ها طبق الگوهاي گوناگون تفسير مي شوند . در اقدام پژوهي نيز آقاي استرينگر چهار الگو را براي تفسير داده ها پيشنهاد مي كند عبارتند از : 1- الگوي شش پرسش          2- الگوي ترسيم مفاهيم  3- الگوي تجزيه و تحليل مسائل   4- الگوي بررسي سازماني . دراين مبحث به سه الگوي نخست پرداخته مي شود .

1-4-4- الگوي شش پرسش :

در اين روش اطلاعات بدست آمده ي معلم پژوهنده در شواهد(1) بايد به شش پرسش جواب دهد ؛ به عبارت ديگر معلم پژوهنده بايد اطلاعات خود را در  قالب اين شش پرسش دسته بندي و تفسير نمايد.

1-علل و اهداف چستند؟ )

2-چگونه ؟ ( اعمال و رويداد ها چگونه روي مي دهد ؟ تصميمات چگونه اتخاذ مي شود ؟ افراد چگونه با هم رابطه برقرار مي كنند؟ )

3-چه كسي ؟ ( چه كسي درگير اين مسأله است ؟ چه كسي رفتار دوستانه دارد ؟ چه كسي نفوذ بيشتري دارد؟ )

4-چه چيزي ؟ ( مسايل عمده ي فعاليت ها چه هستند ؟ چه چيزي در مسأله داراي ارزش است؟ )

5-چه موقع ؟ ( اين اتفاقات چه هنگامي روي مي دهد ؟ چه موقع مي توان آن ها را مشاهده كرد؟ )

6-كجا ؟ ( كجا زندگي مي كنند ؟ كجا درس مي‌خوانند ؟ كجا كار مي كنند و كجا با هم رابطه دارند؟ )

همه ي موارد فوق را مي توان در جدولي ترسيم كرد .

2-4-4- الگوي ترسيم مفاهيم :

هدف از اين الگو يافتن راهي براي پي گيري راهبردهاي چندگانه و چند جانبه و جامع است . به عبارت ديگر هدف از ترسيم اين الگو پاسخ به سه سؤال اساسي است :

2-    خود مسأله چيست ؟

3-    عوامل مؤثر برمسأله (عوامل ايجاد مسأله) چيست ؟

4-    روابط عوامل مؤثر بر مسئله چگونه است ؟

به عنوان نمونه ، موضوع رفتار جوانان در مدرسه ( اعتياد ، بزهكاري ، فرار از مدرسه و … . )

مشكلات بهداشتي

مشكلات مالي

مسائل خانوادگي

رفتار جوانان در مدرسه

موفقيت تحصيلي

حضور در مدرسه

مسائل والدين

 3-4-4- الگوي تجزيه و تحليل مسائل :

اين روش نيز مشابه الگوي ترسيم مفاهيم است و از آن در ريشه يابي و كشف عوامل مؤثر بر مسأله يا مشكل استفاده مي شود . اين روش نيز پاسخ به چند سئوال اساسي است :

1-مشكل اصلي چيست ؟

2-ريشه هاي اصلي مشكل چيست ؟

3-ديگر عوامل مهم مربوط به ريشه ها و پيش زمينه هاي مشكل چيست ؟

4-نتايج و عواقب مسأله چيست ؟

به عنوان نمونه ، موضوع بزهكاري نوجوانان :

كاهش فرصت ها

سوابق زندان

درگيري با جوانان

مخالفت و تعارض با جوانان

(نتايج و عواقب)

بزهكاري هاي نوجوانان

(پيش زمينه ها و علائم)

موفقيت هاي تحصيلي

فقدان فعاليت هاي تفريحي    ويژه ي جوانان

برنامه هاي درسي نامناسب و نامربوط

فقدان علاقه در

دانش آموز

حضور ضعيف در مدرسه

 هودی و سویشرت
فروشگاه هودی و سویشرت
پرسشنامه استاندارد

 تحلیل آماری

مرحله دوم اقدام پژوهی: بيان مسأله (توصيف وضع موجود و تشخيص مسأله )

      هدف اين مرحله از فرايند تحقيق عملي كه يكي از مهم ترين مراحل چرخه ي اقدام پژوهي است ، كمك به گروه هاي ذي نفع در تحقيق براي توصيف روشن و جامع وضعيت و موقعيت خود است .

آنچه كه يك اقدام پژوه بايد در بيان مسأله بايد رعايت نمايد به اختصار عبارت است از :

1.      مسأله يا مشكل به وضوح بيان و ابعاد آن به درستي تحليل شود . بنويسيد كه چگونه به مسأله ي مورد نظر برخورد كرده ايد .

2.    اهميت مسأله كاملاً توصيف شود ؛ نقش و جايگاه مسأله ي مورد نظر را در فرايند يادگيري – ياددهي و همچنين پيامدهاي حل يا عدم حل آن را شرح دهيد .

3.    ويژگي هاي افرادي را كه مسأله به آن ها مربوط مي شود به روشني توصيف كنيد ؛ توضيح دهيد كه مسأله ي مورد نظر به يك فرد مربوط مي شود يا به گروه يا مدرسه .

4.      عوامل احتمالي ايجاد مسأله را از ديد خود و يا در قالب قوانين علمي بنويسيد .

5.      چه وضعيت يا موقعيت آموزشي بايد تغيير كند تا مسأله حل گردد يا بهبود حاصل شود .

6.    با دلايل و شواهد توضيح دهيد كه مسأله ي مورد نظر وجود داشته است ؛ اين شواهد مي تواند اسناد آموزشي ، نظر همكاران و يا نظر مورد پژوه باشد.

7.      پاسخ به اين سئوال كه از كجا و چگونه به مشكل يا مسأله خود پي برده ايد ؟

منابع توصيف وضعيت موجود (بيان مسأله) :

* پرسش از همكاران درباره ي وضعيت موجود مسأله ي پژوهش .

* دعوت از افرادي كه از وضعيت موجود ناخرسند هستند  .

* نمرات و پرونده هاي تحصيلي .

* اظهارات والدين ، مدير ، مشاور و … .