بایگانی برچسب: s

مقاله نویسی، پایان نامه نویسی

روش تحقیق توصیفی چیست؟

روش تحقیق توصیفی چیست؟

در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و می­خواهد بداند پدیده، متغیر، شیء یا مطلب چگونه است. به عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسی می­کند و به توصیف منظم و نظام­دار وضعیت فعلی آن می­پردازد و ویژگی­ها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می­نماید.

تحقیق توصیفی، جامعه، شرایط و پدیده ها را به طور صحیح و سیستماتیک توصیف می کند. این نوع تحقیق به سوالاتی که شامل چه چیزی، چه زمانی، کجا، و چگونه هستند، پاسخ می دهد ولی برای پاسخ به سوالاتی که شامل چرا می گردند، کاربردی ندارد. برای پاسخ به این سوال از روش تحقیق آزمایشی استفاده می شود.


کشف قوانین علمی؟

در طراحی تحقیق توصیفی برای بررسی متغیرها انواع روش های کمّی و کیفی به کار گرفته می شود. برخلاف تحقیق آزمایشی، پژوهشگر متغیرها را کنترل یا دستکاری نمی کند، ولی آنها را مورد مشاهده و آزمون قرار می دهد.

کشف قوانین علمی و روابط علت و معلولی یا همبستگی بین متغیرها و عوامل به عنوان گزاره­های کلی، از طریق تحقیقات توصیفی امکان­پذیر نیست. از این گونه تحقیقات می­توان مثال­های فراوانی را ذکر کرد که برای نمونه به چند مورد اشاره می­شود: بررسی وضعیت کارکنان یک اداره، مطالعۀ روابط مدیر با کارکنان، مطالعۀ شیوه مدیریت یک مدیر موفق

کاربردی یا بنیادی؟

تحقیقات توصیفی هم جنبۀ کاربردی دارد و هم جنبۀ بنیادی؛ در بُعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم­گیری­ها و سیاست­گذاری­ها و همچنین برنامه­ریزی­ها استفاده می­شود. تصمیم­گیری­ و سیاست­گذاری در قلمرو کار مدیریت­ها قرار دارد و کار مدیران جامعه، اعمّ از مدیران عالی سیاسی یا مدیران رده­های پایین، چه در بخش دولتی و عمومی و چه در بخش خصوصی و شرکت­ها، تصمیم­گیری­ است. دانستن وضعیت حیطۀ مدیریت و تحول متغیرها برای تصمیم­گیری امری ضروری است و بدون آگاهی از وضع جامعه، گرایش­ها، ویژگی­ها، کیفیت متغیرها و نیز عوامل مؤثر در حیطۀ مدیریت نمی­توان تصمیم­گیری و سیاست­گذاری نمود. برای آگاهی از این امور تحقیقات توصیفی ضرورت دارد.

برای برنامه­ریزی نیز تحقیقات توصیفی باید انجام شود. برنامه­ریزی برای امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، اداری، امنیتی یا فضایی-­ جغرافیایی پدیده­ای است که متضمن پیش­بینی و برآورد است و با درجه­ای از احتمال از نظر امکان وقوع همراه است. برای پیش­بینی و برآورد وضع آتی و آیندۀ امری که موضوع برنامه­ریزی است دانستن وضع گذشته و حال آن امر یا موضوع و نیز آگاهی بر رفتار متغیرها و پارامترها و تعیین ضریب تغییرات آنها و شاخص­سازی برای برآورد و پیش­بینی آنها ضرورت دارد. دستیابی به این شاخص­ها و تبیین وضع موجود و استوارسازی آینده بر پایۀ وضع موجود مستلزم تحقیقات توصیفی است تا بتوان آن را برای برنامه­ریزی تصویرسازی کرد.

تحقیقات توصیفی در بُعد بنیادی به کشف حقایق و واقعیت­های جهان خلقت می­انجامد. این تحقیقات در علوم پایه، مانند فیزیک، شیمی، زیست­شناسی، زمین­شناسی، ژنتیک، جغرافیا، روان­شناسی، جامعه­شناسی و اقتصاد به کشف حقایق علمی و دستیابی به انبوهی از معلومات کلی به روش استقرایی منجر می­شود.

 روش بررسی؟

در این تحقیقات نوعاً از روش­های مطالعۀ کتابخانه­ای و بررسی متون و محتوای مطالب و نیز روش­های میدانی نظیر پرسش­نامه، مصاحبه و مشاهده استفاده می­شود. 

نظرسنجی
نظرسنجی به شما اجازه می دهد تا حجم زیادی از داده های تحقیق را جمع آوری و تکرار، میانگین و الگوهای آن را تحلیل نمایید. استفاده از نظرسنجی روشی معمول در روش تحقیق همبستگی که هدف آن یافتن رابطه میان متغیرهاست، محسوب می شود. دیگر موارد استفاده نظرسنجی عبارتند از:
•    توصیف جمعیت یک منطقه یا کشور
•    سنجش نظرات عمومی در رابطه با موضوعات سیاسی و اجتماعی
•    ارزیابی رضایت مشتریان از محصولات و خدمات شرکت ها و سازمان ها
مشاهده
مشاهده، جمع آوری داده ها به منظور بررسی رفتارها و پدیده ها را بدون تکیه بر صداقت یا درستی پاسخ مشارکت کنندگان، برای شما امکان پذیر می کند. اغلب اوقات این روش برای درک رفتار افراد در شرایط واقعی زندگی، توسط روانشناسان، پژوهشگران حوزه های اجتماعی و بازاریابی به کار گرفته می شود.
مشاهده هویت ها و پدیده های فیزیکی، بخش مهمی از تحقیق در علوم طبیعی محسوب می شود. مشاهده و توصیف سیستماتیک موضوع مورد تحقیق پیش از توسعه نظریه، مدل و فرضیه قابل آزمون ضروری است. 
مطالعات موردی
مطالعه موردی برای توصیف مشخصه های مبحثی خاص (مانند یک فرد، گروه، رخداد یا سازمان) استفاده می شود. مطالعات موردی به جای جمع آوری داده ها با حجم بالا برای شناسایی الگوها در زمان ها و مکان های متفاوت به جمع آوری اطلاعاتی با جزئیات زیاد برای شناسایی مشخصه های یک مبحث تعریف شده می پردازد.
اغلب اوقات مطالعات موردی به جای توصیف گزاره های تعمیم پذیر، بر موارد غیر معمول و جذابی تمرکز می کند که فرضیات را به چالش می کشند، بر پیچیدگی موضوع می افزایند یا چیزی جدید درباره مسئله تحقیق افشا می کنند.


چه زمانی از تحقیق توصیفی استفاده کنیم؟
هنگامی که هدف پژوهش، شناسایی مشخصه، تکرار، همبستگی و طبقه بندی متغیرهاست، تحقیق توصیفی انتخاب مناسبی محسوب می گردد. استفاده از این نوع پژوهش هنگامی مفید است که درباره موضوع یا مسئله تحقیق اطلاعات چندانی ندارید. طبیعتا پیش از این که درباره چرایی یک اتفاق تحقیق نمایید، می بایست درکی از چگونگی، زمان و مکان آن رخداد داشته باشید.
مثال هایی از سوالات تحقیق توصیفی
•    طی 20 سال گذشته بازار خرید و فروش ملک چه تغییراتی داشته است؟
•    مشتریان شرکت X، محصولات Y یا محصولات Z را ترجیح می دهند؟
•    چه تفاوت های ژنتیکی، رفتاری و مورفولوژیکی میان گربه سانان و گربه های خانگی اروپایی وجود دارد؟
•    محبوب ترین منابع خبری آنلاین میان افراد زیر 18 سال کدامند؟
•    بیماری A چطور در جامعه B شیوع یافته است؟

پایایی و روایی؟
تحقیق توصیفی از روش های تحقیق کمّی و توصیفی استفاده می کند. در تحقیق توصیفی برای اطمینان از روایی و پایایی یافته های پژوهش، طراحی تحقیق می بایست با دقت بالایی صورت بگیرد.

انواع تحقیقات توصیفی ؟

 تحقیقات توصیفی  از نظر شیوۀ نگرش و پرداختن به مسئلۀ تحقیق به دو دسته تقسیم می­شود:

1. تحقیقات توصیفی محض. محقق صرفاً به کشف و تصویرسازی ماهیت، ویژگی­ها و وضعیت موجود موضوع و مسئله تحقیق می­پردازد.

2. تحقیقات توصیفی- تحلیلی. محقق علاوه بر تصویرسازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد آن می­پردازد. محقق برای تبیین و توجیه دلایل، نیاز به تکیه­گاه استدلالی محکمی دارد. این تکیه­گاه از طریق جستجو در ادبیات و مباحث نظری تحقیق و تدوین گزاره­ها و قضایای کلی موجود دربارۀ آن فراهم می­شود که معمولاً در فصل مربوط به سوابق و مباحث نظری تحقیق تدوین می­گردند. محقق از نظر منطقی جزئیات مربوط به مسئله تحقیق خود را با گزاره­های کلی مربوطه ارتباط می­دهد و به نتیجه­گیری می­پردازد. نکتۀ قابل توجه این است که هر کدام از تحقیقات مزبور در جای خود ارزش علمی دارد.

از ویژگی­های تحقیق توصیفی این است که محقق دخالتی در موقعیت، وضعیت و نقش متغیرها ندارد و آنها را دستکاری یا کنترل نمی­کند و صرفاً آنچه را وجود دارد مطالعه کرده، به توصیف و تشریح آن می­پردازد. همچنین، تحقیقات توصیفی ممکن است به کشف قوانین و ارائه نظریه منتهی شود؛ این سخن بدان معناست که از طریق این گونه تحقیقات شناخت­های کلی حاصل می­شود؛ مثلاً وقتی ویژگی­های یک پدیدۀ خاص یا یک موضوع به دقت مطالعه و شناسایی شد، می­توان این ویژگی­ها را به موارد مشابه تعمیم داد و یک قضیة کلی ارائه نمود. همچنین، به شکل دیگری نیز امکان دستیابی به شناخت­ها و قضایای کلی از طریق تحقیقات توصیفی وجود دارد و آن استفاده از روش استقرایی است؛ بدین معنی که وقتی ویژگی یا صفتی مشترک و یکنواخت در پدیده­ها و اشیاء گوناگون تکرار و مشاهده گردید، می­توان بر اساس آن اظهار نمود و نظریه ارائه کرد؛ البته ممکن است چنین نظریه­ای در مواردی با نقیض خود روبه­رو شده، اعتبار خود را از دست بدهد، یا برعکس از پایداری برخوردار باشد.

به طور کلی، این گونه تحقیقات ارزش علمی بالایی دارد و می­تواند به کشف حقایق و ایجاد شناخت کلی و تدوین قضایای کلی در تمامی علوم و معارف بشری منجر شود، هر چند بعضی از تحقیقات توصیفی که ماهیت انفرادی و موردی دارد، به ایجاد شناخت و قضیة کلی منتهی نمی­شود. به طور کلی تحقیقات توصیفی را می­توان  به  گروه  های زیر تقسیم کرد که :

  1. تحقیق توصیفی زمینه ­یاب یا پهنانگر (تحقیق پیمایشی)

 این تحقیق به مطالعۀ ویژگی­ها و صفات افراد جامعه می­پردازد و وضعیت فعلی جامعة آماری را در قالب چند صفت یا متغیر مانند سن، جنس، وزن، درآمد، وضع زندگی، تحصیل، سواد، تأهل، برخورداری از وسیله یا امکانی خاص نظیر وسیله نقلیه، خانه و غیره مورد بررسی قرار می­دهد. گاه از تحقیقات توصیفی زمینه­یاب به تحقیقات پیمایشی نیز تعبیر می­شود که هدف آن شناخت صفات، ویژگی­ها، عقاید، نگرش­ها، رفتارها و سایر مسائل افراد یک جامعه از طریق مراجعه به آنهاست.

این تحقیقات می­تواند سطحی باشد یا عمق بیشتری داشته باشد؛ مثلاً سرشماری­های عمومی یا نمونه­ای که برای کسب اطلاع در مورد جمعیت و ویژگی­های آن و توزیع صفات بین افراد جامعه است، یا نظرخواهی­هایی که دربارة یک نامزد انتخاباتی یا نوع خاصی از کالا و خدمات انجام می­پذیرد و به پیمایش افکار عمومی معروف است بیشتر جنبة سطحی دارد. این گونه تحقیقات را ممکن است مؤسسات خاصی که حرفه­ای هستند انجام دهند یا ستاد انتخاباتی یک نامزد انتخاباتی، شرکت یا مؤسسه تولیدکنندة کالا و خدمات، یا دوایر دولتی اقدام به چنین بررسی­ها و پیمایش­هایی بنمایند؛ برای مثال، مؤسسات گالوپ، روپر، هاریس و کروسلی اقدام به چنین پیمایش­هایی می­نمایند و گاه افکار عمومی را با توجه به طبقه­بندی افراد بر حسب سن، جنس، سطح تحصیلات، شغل، سطح درآمد، محل سکونت و وابستگی­های سیاسی و حزبی مطالعه و موقعیت یک نامزد انتخاباتی را در بین مردم ارزیابی می­کنند.

در تحقیقات پیمایشی و زمینه­یابی که عمیق­تر عمل می­شود، هدف شناسایی رفتارها و انگیزة آنها در بین افراد جامعه یا گروه­های تشکیل­دهندة آن است که بر اساس اطلاعات و داده­های پیمایشی و برقراری ارتباط بین متغیرهای مختلف مثل سطح توقع رأی­دهندگان از نامزد خاص و سطح تحصیلات وی انجام می­شود و با سنجش رابطة این دو متغیر پیمایشی می­توان انگیزه رأی دادن گروه­های اجتماعی خاص با آن نامزد را تشخیص داد.

تحقیقات پیمایشی خود به سه دسته روش مقطعی، روش طولی و روش دلفی تقسیم می شود.

1-الف. روش مقطعی

این روش به منظور گردآوری داده ها درباره ی یک یا چند صفت در یک مقطع زمانی از طریق نمونه گیری از جامعه انجام می شود.

برای مثال به منظور بررسی میزان علاقه دانش آموزان سال آخر راهنمایی به ادامه تحصیل در شاخه های مختلف آموزش متوسطه، می توان از روش تحقیق پیمایشی به شیوه مقطعی استفاده نمود.

1- ب. روش طولی

در بررسی های پیمایشی طولی، داده ها در بازههای زمانی مختلف گردآوری می شوند. به این ترتیب تغییرات برحسب زمان بررسی شده و به رابطه ی بین متغیرهای از نظر تغییرات در طول زمان پی برده می شود.

سه نوع بررسی طولی را می توان نام برد. بررسی روند فرآیندها، بررسی یک گروه ویژه (یک گروه سنی یا گروه هم دوره) و بررسی یک گروه منتخب.

به عنوان مثال در«بررسی روند فرآیندها» میتوان بررسی سیر تحول ثبت نام دانشجویان دختر در آموزش عالی کشور را مورد نظر قرار داد. در مورد «بررسی یک گروه ویژه» می توان پیشرفت تحصیلی پذیرفته شدگان دانشکده ی علوم تربیتی در سال 1390 را مورد نظر قرار داد. برای بررسی «گروه منتخب» نیز این سؤال مورد نظر است که : چه تغییراتی در افراد خاص(گروه منتخب) به وجود آمده است و علت تغییرات چه بوده است؟ برای مثال بررسی عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی دانشجویان سهمیه ای رشته های مهندسی ورودی1390 دانشگاه تهران را می توان نمونه ای از موضوعات این نوع تحقیق نامید.

1- ج. روش دلفی

زمانی که بخواهیم در مورد اتفاق نظر یک جمع درباره موضوعی خاص به بررسی بپردازیم، از روش دلفی استفاده می کنیم.

برای مثال به منظور بررسی نظر هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی در مورد مشکلات این رشته در دانشگاه ها، می توان این روش را بکار برد. برای این منظور اولین قدم آن است که مجموعه ای از سؤالات در مورد مسائل تهیه کرد و آن را برای تمام اعضای هیئت علمی ارسال نمود و از آنان خواست که درجه اهمیت هر یک را تعین نمایند. در مرحله دوم پرسشنامه ای براساس رتبه بندی بدست آمده تهیه می شود و از پاسخگویان درخواست می شود در صورتیکه نظراتشان با رتبه بندی بدست آمده مغایرت دارد، توجیه خود را ارائه نمایند. به این ترتیب می توان به یک توافق از نقطه نظری تشخیص مسائل یاد شده دست یافت.

2- اقدام پژوهی

هدف این دسته از پژوهش های آموزشی، توصیف شرایط یا پدیده های مربوط به نظام آموزشی می باشد. به طور کلی می توان گفت که اقدام پژوهی شامل چهار مرحله است، تشخیص و برنامه ریزی، اقدام برای رفع مشکل، مشاهده به منظور نمایان ساختن میزان تغییرات انجام شده جهت رفع مشکل و آخرین مرحله تحلیل و تعدیل می باشد. این نوع پژوهش با فرآیندها سروکار دارد تا برون دادها و پیامدها.

علاوه برآن پژوهشگری که به انجام اقدام پژوهی می پردازد درصدد آزمون فرضیه نمی باشد. زیرا در تحلیل داده ها پژوهشگر مترصد آن است که در نهایت بتواند فرایند ها را با یکدیگر مرتبط ساخته و معنایی مشخص را بدست آورد.

3- بررسی موردی

در این روش پژوهشگر به انتخاب یک «مورد» پرداخته و آن را از جنبه های مختلف بررسی می کند. این مورد می تواند یک واحد و یا سیستم با حد و مرز مشخص و متشکل از عناصر و عوامل متعدد و مرتبط به هم باشد. از این جمله در تعلیم و تربیت می توان هر یک از عوامل نظام آموزشی مانند دانش آموز، معلم، برنامه درسی و … را نام برد. هدف کلی در این روش مشاهده تفصیلی ابعاد «مورد» تحت مطالعه و تفسیر مشاهده ها از دیدگاه کل گرا است. از این رو مطالعه موردی بیشتر به روش کیفی و با تأکید بر فرایندها و درک و تفسیر آن ها انجام می شود.

انجام پژوهش به کمک روش مطالعه موردی شامل چهار مرحله است : بیان مسئله و انتخاب «مورد»(واحد تحلیل) ، انجام عملیات میدانی(گردآوری داده ها)، سازماندهی داده ها و تدوین گزارش. توجه پژوهشگر در مطالعه موردی بر یک «مورد» متمرکز است. اما ممکن است این واحد متشکل از رویدادهای متعدد و افراد مختلف باشد و یا از فرآیندهای گوناگون تشکیل شده باشد. در اینصورت ضروری است که از اجزای تشکیل دهنده ی «واحد تحلیل» نمونه گیری شود.

4- روش تحقیق همبستگی

در این نوع تحقیق رابطه ی بین متغیرها براساس هدف تحقیق تحلیل می گردد. تحقیقات همبستگی را می توان برحسب هدف به سه دسته تقسیم نمود: مطالعه همبستگی دو متغیری، تحلیل رگرسیون و تحلیل ماتریس همبستگی یا کواریانس.

در مطالعات همبستگی دو متغیری هدف بررسی رابطه دوبه دوی متغیرهای موجود در تحقیق است. در تحلیل رگرسیون هدف پیش بینی یک یا چند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به تغییرات متغیرهای مستقل (پیش بین) است.

در برخی دیگر از تحقیقات نیز از مجموعه همبستگی های دو متغیری متغیرهای مورد بررسی در جدولی به نام ماتریس همبستگی یا کواریانس استفاده می شود. از جمله چنین تحقیقاتی می توان به تحلیل عاملی و معادلات ساختاری اشاره نمود. در تحلیل عاملی هدف تلخیص مجموعه ای از داده ها یا رسیدن به متغیرهای مکنون (سازه) بوده و در مدل معادله ساختاری هدف آزمودن روابط ساختاری مبتنی بر نظریه ها و یافته های تحقیقاتی موجود است.

5- روش تحقیق پس رویدادی (علّی-مقایسه ای)

این روش به تحقیقاتی اطلاق می شود که در آن ها پژوهشگر با توجه به متغیر وابسته به بررسی علل احتمالی وقوع آن می پردازد. روش تحقیق علی-مقایسه ای از نوع تحقیقات گذشته نگر بوده و از آنجایی که علت و معلول (متغیر مستقل و وابسته) پس از وقوع مورد بررسی قرار می گیرند، به آن روش پس رویدادی نیز گفته می شود. از جمله تحقیقات پس رویدادی می توان به پژوهش هایی در مورد علل عقب ماندگی یا پیشرفت تحصیلی کودکان اشاره نمود.

در این تحقیقات دستکاری شرایط بوجود آورنده و علل احتمالی عقب ماندگی یا پیشرفت در اختیار محقق نبوده است. محقق صرفا این افراد را شناسایی کرده و بعضی از ویژگی های شخصی یا الگوهای رفتاری آن ها را مشاهده می کند.

در آینده هر یک از این روشها به صورت مبسوط و کاربردی در این سایت بحث خواهند شد.

منابع :

روش های تحقیق در علوم رفتاری / نوشته ی دکترزهره سرمد، دکترعباس بازرگان و دکترالهه حجازی/ نشر آگاه.

حافظ نیا، محمد رضا.(1385). مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی . تهران: انتشارات سمت.

مراحل يا چرخه ي پژوهش در عمل(اقدام پژوهی)

      پژوهش در عمل همانند هر پژوهش دانشگاهي و علمي داراي مراحل و چرخه هايي است كه معلم پژوهنده بايد آن ها را رعايت كند . اگرچه اين روش در برخي از اين چرخه ها با پژوهش هاي دانشگاهي نقاط مشتركي دارد . امّا با توجه به «مارپيچي» يا «دوري بودن» آن ، محقق مجاز است   روش هاي مختلفي را در ارايه ي  گزارش خود انتخاب نمايد .

ديدگاه پژوهشگران و انديشمندان درباره ي چرخه ي پژوهش در عمل :

جين مك نيف ( JEAN  MCNIFF )

      او در كتاب اقدام پژوهي (action research) چرخه ي پژوهش در عمل را به سه مرحله ي عمده تقسيم مي كند . 1-  تشخيص (طراحي)  2- تغيير (اجرا)    3- ارزيابي (ارزشيابي) 1

به اين معنا كه پژوهشگرِ عمل ، مسأله اي را تشخيص مي دهد ، تلاش مي كند وضع نامطلوب (مسأله) را تغيير دهد و اين تغيير را ارزيابي علمي كند ؛ اگر نتيجه مثبت بود كار را ادامه مي دهد و در غير اين صورت به راه هاي ديگري مي انديشد . برخي از پژوهشگران به مراحل فوق ، مرحله ي ديگري افزوده و چرخه ي پژوهش در عمل را به چهار مرحله ي آمادگي ، تشخيص ، تغيير و ارزيابي تقسيم كرده اند . ([2])ارنست تي استرينگر ( Ernest T.Stringer )

      او در كتاب تحقيق عملي(Action research) چرخه ي پژوهش درعمل را به سه مرحله ي عمده تقسيم مي نمايد :    1- نگاه كنيد (شناسايي وضع موجود)         2- فكر كنيد (تفسير و توضيح)          

3- عمل كنيد (حل مشكلات ساده) [3] 

      بطور كلي اكثر انديشمندان پژوهشي در حوزه ي تعليم و تربيت مراحل نه گانه را براي چرخه ي اقدام پژوهي پيشنهاد مي كنند كه اين چرخه ي نه گانه از تلفيق سه مرحله ي فوق اتخاذ شده است .

مراحل نه گانه ي چرخه ي پژوهش در عمل :

1-    مشخص كردن موضوع و عنوان پژوهش (موضوع)

2-    توصيف وضعيت موجود و تشخيص مسأله (بيان مسأله)

3-    گردآوري اطلاعات (شواهد 1)

4-    تجزيه و تحليل و تفسير داده ها

5-    انتخاب راه جديد موقتي

6-    اجراي طرح جديد و نظارت بر آن

7-    گردآوري اطلاعات (شواهد 2)

8-    ارزشيابي تاثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن

9-    تجديدنظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني

برای دسترسی به توضیحات هریک از مراحل  اقدام پژوهی روی آن مرحله در لیست بالا کلیک کنید.

مرحله نهم اقدام پژوهی: تجديدنظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني

شيوه هاي ارايه ي يك گزارش اقدام پژوهي :

      چگونگي شيوه هاي ارايه ي گزارش اقدام پژوهي به سليقه ، مهارت و تخصص خود معلم پژوهنده بستگي دارد . هر گزارش پژوهش درعمل مي تواند به اشكال و شيوه هاي زير به ديگران ارايه شود :

1- ارايه ي گزارش به شكل سمينار و همايش .

2- ارايه ي گزارش به شكل نوشتار .

3- ارايه ي گزارش به شكل داستان .

اهداف هر گزارش  اقدام پژوهي :

      هر گزارش اقدام پژوهي  به اشكال    مختلف     بايد به سئوالات زير پاسخ دهد :

1-    موضوع گزارش چيست ؟

2-    مسأله شما چه بوده است ؟

3-چرا به اين موضوع علاقمند شده ايد ؟

4-چه شواهدي در دست داريد كه نشان دهيد به پژوهش نياز داشته ايد ؟

5-‌ براي حل مسأله ي موردنظر چه مي‌توانيد بكنيد ؟

6-‌ چه كرديد ؟

7-‌ براي نشان دادن كارهايي كه كرده ايد چه شواهدي در دست داريد ؟

8- از شواهد خود چه نتيجه اي گرفته ايد وچگونه آن را ارزيابي مي كنيد ؟

9-‌ چگونه عمل خود را اصلاح مي كنيد ؟

مراحل نه گانه ي چرخه ي پژوهش در عمل :

1-    مشخص كردن موضوع و عنوان پژوهش (موضوع)

2-    توصيف وضعيت موجود و تشخيص مسأله (بيان مسأله)

3-    گردآوري اطلاعات (شواهد 1)

4-    تجزيه و تحليل و تفسير داده ها

5-    انتخاب راه جديد موقتي

6-    اجراي طرح جديد و نظارت بر آن

7-    گردآوري اطلاعات (شواهد 2)

8-    ارزشيابي تاثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن

9-    تجديدنظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني

برای دسترسی به توضیحات هریک از مراحل  اقدام پژوهی روی آن مرحله در لیست بالا کلیک کنید.

مرحله هشتم اقدام پژوهی: ارزشيابي تأثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن ( ارزيابي نتايج )

      در اين بخش ، معلم پژوهنده به ارزيابي و قضاوت كار خود مي پردازد و نتايج حاصل از اقدام         راه حل هاي پيشنهادي را گزارش مي دهد به عنوان نمونه ، اگر با برقراري روابط عاطفي مشكل      گوشه گيري رضا را برطرف كردم ، در حالت فعلي وضعيت رضا چگونه است و پس از اقدام ، چه تغييري در وضعيت او به وجود آمده است ؟

به عبارت ديگر اين مرحله بايد به اين پرسش ها پاسخ دهد كه :

2-    آيا پيشرفت يا تغييري در كار ايجاد شده است يا خير ؟ ( ذكر شواهد و دلايل )

2- پيشرفت يا تغيير درچه زمينه هايي بوده است ؟ ( ذكر شواهد )

3-    نظر همكاران درباره ي تغيير ايجاد شده چيست ؟ (ذكر نظر ديگران )

4-    طرح شما تا چه اندازه مي تواند داراي ارزش علمي باشد ؟

1-8- منابع ارزشيابي از تأثير اقدام جديد ( ارزيابي نتايج ) :

1- دادن پرسش نامه به شاگردان و خواستن نظرات آنان درباره ي  تغيير ايجاد شده .

2- دادن پرسش نامه يا هر ابزار جمع آوري اطلاعات به والدين و همكاران موجود در مدرسه و آگاهي از نظرات آنان درباره ي تغييرات حاصله .

3- تشكيل جلسه ي مشترك با همكاران ، مديريت مدرسه و افراد صاحب صلاحيت و نقاد در امر پژوهش .

4- آگاهي از نظرات  ارزيابان و آناني كه در اعتباربخشي كار شركت مي كنند .

2-8- اعتبار يابي و روايي در اقدام پژوهي :

      اعتباريابي در اقدام پژوهي ، معمولاً با ارايه ي گزارش پژوهش براي داوري به گروهي  كه با آن در ارتباط هستيد ، همراه است. اين گروه مي تواند يكي از گروه هايي باشد كه شما در ضمن پژوهش  از آنها كمك مي گيريد و يا به عنوان راهنما شما را در امر پژوهش ياري مي دهند . اعتبار يابي در       اقدام پژوهي امري بسيار مهم است و در گزارش اقدام پژوهي حتماً بايد بدان اشاره شود .

1-2-8 مفهوم اعتبار (1) :

روشي داراي اعتبار است كه در صورت تكرار  و بكارگيري مجدد ، فرد را به همان نتيجه اي  برساند كه

در مرحله ي اول بدست آمده بود . يا اگر محقق ديگري با همان شيوه و روش راه محقق اول را دنبال كند تقريباً به نتايج مشابه برسد . به عبارت ديگر راه حل مسأله ، اتّفاقي نباشد . 1

2-2-8 مفهوم روايي :

منظور از روايي آن است كه روش معين براي دستيابي به يك حقيقت ، روا و مناسب باشد . مثلاً روش

وزنه برداري براي پي بردن به ميزان زور بازوي افراد رواست اما روش مصاحبه براي اين مقصود نارواست . يا روش تايپ كردن در فاصله ي زماني معين براي استخدام ماشين نويس ، روشي روا و دادن پرسش نامه براي اين منظور روشي نارواست.1

در چرخه ي اقدام پژوهي نيز ابزار جمع‌آوري اطلاعات و اندازه گيري داده هاي شما بايد از اعتبار و روايي خاصي برخوردار باشد در غير اين صورت گزارش شما ناقص خواهد بود .

انواع اعتباريابي در اقدام پژوهي :

1- خود اعتبار يابي :  به عنوان كسي كه در امر پژوهش دخيل هستيد مي توانيد نتايج كار خود را اعتباريابي كنيد .

2- اعتباريابي توسط همكاران : كساني كه در امر پژوهش به شما كمك مي كنند ودر محيط كارخود از آنان اطلاعات مي گيريد يا نظرات آنان را درباره ي كاهش يا حل مسأله جويا مي شويد ، مي توانند پس از پايان تحقيق كار شمار را اعتباريابي كنند . اين همكاران مي توانند معلمان ، مديريت مدرسه ، مشاوران و… باشند .

3- اعتبار يابي توسط رده هاي بالا : مديران سازمان ها ، رؤساي ادارات ، متصديان پست هاي بالا و مسئولان محيط كار شما مي توانند اعتبار ياب شما در امر پژوهش باشد .

4- اعتباريابي آكادميك : كساني كه در مجامع علمي به تحصيل و تدريس اشتغال دارند ، متخصصين پژوهش ، استادان دانشگاه و … به اعتبار يابان آكادميك مشهور هستند كه مي توانند كارشما را ارزيابي كنند .9- تجديد نظر و دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني ( پيشنهادها به همكاران )

      در اين قسمت معلم پژوهنده مي تواند گزارشي تفصيلي از كل كار خود در يك صفحه ارايه نمايد و به همكاران خود پيشنهاد كند كه براي حل چنين مسأله اي چگونه با آن برخورد كنند . به عبارت ديگر معلم پژوهنده آنچه راكه در طول تحقيق بدان دست يافته است به همكاران خود پيشنهاد مي كند.

ملاحظات عملي در ارايه ي پيشنهادها به همكاران :

1- پيشنهادها بايد براساس يافته هاي تحقيق شما باشد و صرفاً نظري و دور از يافته هاي شما نباشد .

2- در ارايه ي پيشنهادها بايد شرايط و امكانات موجود را در نظر گرفت.

3- پيشنهادها بايد با توجه به شرايط موجود عملي باشد.

پس از توضيح مراحل نه گانه ي چرخه ي پژوهش در عمل ، به برخي نكات ديگر در ارتباط با اين پژوهش مي پردازيم .

تعريف واژه هاي كليدي در اقدام پژوهي :

      در اقدام پژوهي ممكن است معلم پژوهنده در طول تحقيق خود از اصطلاحات و مفاهيم مبهم و نيازمند به تعريف استفاده نمايد كه دراين صورت دراين قسمت چند نمونه از آن مفاهيم را تعريف مي كند . اين تعريف مي تواند برگرفته از كتاب يا از ديدگاه خود پژوهشگر باشد. البته تعريف بايد با منظور پژوهش گر تناسب داشته باشد . به اين نوع تعريف در پژوهش‌هاي دانشگاهي به آن تعاريف عملياتي و نظري    مي گويند مانند : خلاقيت ، تنش ، روش فعال تدريس و … .

موانع و محدوديت هاي تحقيق در اقدام پژوهي :

      پژوهش در عمل نيز مانند هر پژوهش علمي و روش  تحقيق ديگري داراي مشكلات ، موانع و محدوديت هايي است. اصولاً چون در اقدام پژوهي موضوع پژوهش ، موضوع خود پژوهشگر است و پژوهشگر پيوسته با آن درگير است ، بنابراين نسبت به روش هاي تحقيق  ديگر، داراي مشكلات و موانع بيشتري است. اين محدوديت ها مي تواند ازطرف خود معلم پژوهنده و يا از طرف مورد پژوه باشد . شما بايد چند نمونه از اين موانع را كه در طول تحقيق با آن روبه‌رو مي شويد در گزارش خود ذكر كنيد . مثل :

1- همكاري نكردن خود دانش آموز و والدين او .

2- عدم يا كافي نبودن امكانات و تسهيلات موجود در مدرسه براي ايجاد تغيير .

3- كافي نبودن زمان براي پژوهش بهتر .

4- مشغله ي كاري خود معلم (يعني هم پرداختن به امر تدريس و هم انجام پژوهش) .

5- عدم آشنايي معلم پژوهنده با روش هاي تحقيق .

منابع و مآخذ در اقدام پژوهي  (پيوست ها ) :

      در پايان هر تحقيق علمي ذكر منابع و مآخذ ضروري است چرا كه ذكر منابع و مآخذ نماد علمي بودن كار و پشتوانه ي هر تحقيقي است . منابع بايد درست و كامل ارايه شود .

اگر منبع مورد استفاده ، كتاب باشد شيوه ي ارجاع آن به صورت زيراست :

      نام خانوادگي و نام مؤلف، نام كامل اثر، نام و نام خانوادگي مترجم ( چنانچه ترجمه باشد )، محل انتشار، نام مؤسسه ي انتشاراتي ، سال انتشار ، شماره ي چاپ ، شماره جلد .

مثال :  كازنو   ،   ژان . جامعه شناسي وسايل ارتباط جمعي ، ترجمه ي باقر ساروخاني و منوچهر  محسني ، تهران ، انتشارات سروش ، 1356 ، چاپ اول .

چنانچه در اثري محل انتشار  قيد نشده باشد ، علامت (بي جا) مي گذاريم . اگر اثر فاقد تاريخ باشد علامت (بي تا) و اگر فاقد نام مؤلف باشد نيز علامت (بي نا ) گذاشته مي شود .

اگر منبع مورد استفاده ، مقاله باشد نيز به صورت زير ارجاع مي دهيم :

      نام خانوادگي و نام مؤلف، عنوان كامل مقاله ، نام و نام خانوادگي مترجم (چنانچه ترجمه باشد) ، نام مجله ، دوره ، شماره و جلد ، سال انتشار  ، محل انتشار ، صفحه ي اخذ اطلاعات .

مثال : ساروخاني ، باقر . شبيه سازي شيوه اي در تحقيقات اجتماعي ، نامه ي علوم اجتماعي ، دوره ي جديد ، شماره ي 2 ، 1368 ، تهران ، صفحه ي 129-117 . چنانچه محقق  پيوست هايي شامل عكس ، آمار  و ارقام ، نمونه تشويق ها و يا هر مدركي به عنوان شاهد و سند تغيير وضعيت در اختيار داشته باشد در اينجا ارايه مي نمايد