تحلیل آماری متغیر تعدیل‌کننده (Moderator Variable)

متغیر تعدیل‌کننده (Moderator Variable) متغیری است که به صورت مستقیم بر جهت یا میزان رابطه متغیرهای مستقل و وابسته می‌تواند تأثیر بگذارید .

تحلیل داده های آماری — تحلیل های کمی با نرم افزار های : SPSS – Amos – Pls تحلیل های کیفی با نرم افزار های : Maxqda – NVivo

اثرات این متغیر قابل مشاهده و اندازه‌گیری است.

به متغیر تعدیل کننده گاهی متغیر مستقل فرعیگفته می شود.

متغیر تعدیل‌گر یک متغیر کمی یا کیفی است که جهت و قدرت رابطه متغیر مستقل و وابسته را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برای نمونه متغیر عزت نفس در بررسی رابطه فرسودگی شغلی و مدیریت زمان یک متغیر تعدیل کننده است.

حال در نظر بگیرید که اثر تعدیل گری عزت نفس منفی و معنی دار باشد باید به صورت زیر آن را تفسیر کنیم.

عزت نفس بر شدت تأثیر متغیرفرسودگی شغلی بر مدیریت زمان اثر منفی و معکوس دارد . لذا در افرادی که عزت نفس آن ها بالا هست، فرسودگی شغلی کمتر می تواند بر مدیریت زمان تأثیر بگذارد ولی در افرادی که عزت نفس آن ها پایین هست، فرسودگی شغلی بیشتر می تواند بر مدیریت زمان تأثیر بگذارد.

بنابراین عزت نفس ، رابطه فرسودگی شغلی و مدیریت زمان را تعدیل می‌کند.

انواع متغیر تعدیل‌کننده و روش محاسبه آن

بارون و کنی (۱۹۸۶) در مقاله خود چهار حالت گوناگون از وضعیت متغیر مستقل و تعدیلگر را به شرح زیر بررسی کردند:

حالت اول: متغیر مستقل و تعدیلگر هر دو از نوع طبقه‌ای (اسمی-رتبه‌ای) باشند.
حالت دوم: متغیر تعدیلگر از نوع طبقه‌ای و متغیر مستقل پیوسته باشد.
حالت سوم: متغیر تعدیلگر پیوسته و متغیر مستقل از نوع طبقه‌ای باشد.
حالت چهارم: هر دو متغیر تعدیلگر و مستقل پیوسته باشند.

در حالت اول برای مثال بخواهید نقش جنسیت را در تاثیر سمت سازمانی بر رضایت شغلی ارزیابی کنید در این حالت می‌توانید از تحلیل واریانس دوراهه استفاده کنید.

حالت دوم بیشترین کاربرد را مطالعات مدیریت دارد. برای مثال بخواهید نقش جنسیت را در رابطه اعتماد و رضایت شغلی بسنجید. جنسیت یک متغیر طبقه‌ای است و اعتماد و رضایت متغیرهای پیوسته می‌باشند. در این حالت می‌توانید از روش محاسبه اثر تعدیلگر با رگرسیون خطی استفاده کنید.

برای محاسبه حالت سوم پیشنهادی ندارم زیرا رویه مرسومی نیست ولی برای حالت چهارم می‌توانید از محاسبه متغیر تعدیلگر با روش رگرسیون هایس استفاده کنید.

متغیر تعدیل‌کننده و رگرسیون سلسله‌مراتبی

رگرسیون سلسله‌مراتبی یا ترتیبی این امکان را فراهم می‌آورد که تاثیر چند متغیر مستقل بر یک متغیر وابسته طی چند مرحله مشخص شود. از رگرسیون سلسله‌مراتبی برای بررسی نقش متغیرهای تعدیل‌گر براساس رویه پیشنهادی بارون و کنی استفاده کرد.

اگر پرسشنامه‌ای با طیف لیکرت استفاده می‌کنید تمامی سازه‌هایی که توسط چندین گویه مورد سنجش قرار می‌گیرند باید به یک شاخص قابل مشاهده تبدیل می‌شوند. برای این کار میانگین گویه‌های سنجش آنها را محاسبه کنید.

منبع: حبیبی، آرش؛ سرآبادانی، مونا. (۱۴۰۱). آموزش کاربردی SPSS. تهران: نارون.

نمره گذاری متغیر ها در Spss جمع نمرات یا میانگین نمرات؟

نوشته

تحلیل عاملی تاییدی چیست؟

نوشته

نرم افزار G*Power

نوشته

مدل معادلات ساختاری (Structural Equation Modeling) — مفاهیم، روش‌ها و کاربردها

نوشته

ضریب تعیین (تشخیص)

از سایت محصولات فیزیکی دارای تخفیف ویژه بازدید فرمایید. ورود به سایت