چگونه برای پایان نامه خود موضوع انتخاب کنیم؟
انتخاب عنوان نخستین گام شروع نگارش پایان نامه میباشد. دانشجویان میبایست قبل از هر چیز یک موضوع جذاب و تاثیرگذار انتخاب کنند که جامع کلیه مطالب مفید پایان نامه باشد.
اولین قدم در راه نوشتن پایان نامه کارشناسی ارشد،را باید محکم برداشت تا بتوان پایان نامه را راحتتر پیش یرد پس باید در انتخاب موضوع دقت لازم و زیرکانه عمل کرد.موضوع پایان نامه خود کارشناسی ارشد را با توجه به معیارهایی مانند نیاز جامعه، در اختیار داشتن امکانات تحقیق نظری و عملی، داشتن دانش وعلاقه در زمینه مورد نظر، آینده شغلی و مواردی از این قبیل انتخاب کنید و سعی کنید موضوع پایان نامه شما در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتر تغییر زیادی نداشته باشد.تا بتوان موضوعی مناسب و در خور پیدا کنیدکه بسیار اهمیت داردبهتر است در انتخاب موضوع پایان نامه علایق خود و امکاناتی را که در اختیار دارید جهت انتخاب موضوع پایان نامه خود در نظر بگیرید. موضوعی که انتخاب می کنید باید جدید باشد و نباید در گذشته انجام شده باشد. پرسش اصلی پایان نامه خود را مشخص کنید. هر تحقیق علمی سعی دارد که پاسخی به یکی از سوال های علمی که تا کنون جوابی برای آن وجود نداشته است، حال زمانی که موضوع را انتخاب کردید نوبت به انتخاب اساتید راهنما و مشاور می رسد. انتخاب عنوان برای پایان نامه اصول و قواعد خاص خود را دارد که نویسنده میبایست طبق این اصول و قواعد عنوان و موضوع مناسب را انتخاب کند.
نکاتی که بایستی در زمان انتخاب موضوع در نظر بگیرید از قرار زیر می باشند:
مرحله اول: ملاحظات و نکات اولیه انتخاب موضوع پایان نامه
- مطالعه اجمالی در برخی زمینه های مورد علاقه و مهم
- جستجو در برخی پایگاهها و نیز اینترنت تحت عبارت “research topics” و یا “research priorities” و یا ” issues for research ” در حوزه های دلخواه برای آگاهی از موضوع های بالقوه مناسب
- مطالعه و وارسی “پیشنهادهایی برای پژوهشهای بیشتر” در فصل آخر پایان نامه ها برای آگاهی از موضوع های بالقوه مناسب
- صرف وقت بیشتر و مطالعه عمیق تر و تحلیلی تر در باره موضوع های مطرح
- مشورت با استادان و سایر دانشجویان آگاه و منتقد در مورد موضوع های قابل قبول و مطرح
مرحله دوم: بررسی و تحلیل مقوله ها و نکات مورد توجه در انتخاب موضوع
- علاقه مند بودن به موضوع
- در نظر گرفتن توانایی ها و امکانات فردی مثلاً قدرت تجزیه و تحلیل، توانایی تحلیل آماری، توانایی برقراری ارتباط با جامعه ی مورد تحقیق، و…
- نو بودن موضوع (تکراری و یا تقلیدی صرف نباشد)
- ارزشمند بودن موضوع
- مطرح بودن در سطح ملی یا منطقه ای یا جهانی
- منطقی بودن و نه فریبنده بودن (در این مورد باید فرهنگ جامعه اعم از دانشجو و استاد به گونه ای اصلاح شود که دریابد ظاهر و کلمات زیبا و فریبا بدون توجه به واقعی، کارآ و منطقی بودن آن نه تنها پژوهش مفید و گره گشایی نمی آفریند بلکه مشکل ساز هم هست)
- کاربردی بودن (در مورد پژوهشهای غیربنیادی): امکان استفاده از نتایج در کوتاه مدت یا میان مدت (بتواند به یک نیاز مهم پاسخ دهد)
- مطرح بودن به منزله مسئله (امکان تعریف یک مسئله جدید مبتنی بر پیشینه پژوهش یا تجربیات حرفه ای و شخصی)
- امکان تعریف سؤال یا فرضیه بر اساس مسائل عملی یا نظری
- سؤالهای مشخص، عینی و هدفمندی را بتوان طرح کرد
- برای پاسخ به سؤالها، راه حل علمی و روش مناسب وجود داشته باشد
- امکان عملی اجرای پژوهش
- انجام مراحل تحقیق با دشواری غیرعادی همراه نباشد
- مراحل کار به لحاظ طول زمان مورد نظر (حداکثر یک سال) قابل انجام باشد
- مطالعات نظری و دستیابی به منابع امکان پذیر باشد
- نمونه معرف (نماینده) جامعه پژوهش قابل دسترس بوده و افراد مایل به همکاری باشد
- شیوه گردآوری اطلاعات (توزیع پرسشنامه و یا مصاحبه و یا راه های دیگر) در مدت زمان مشخص قابل انجام باشد
- اطلاعات مورد نیاز قابل دسترس و گردآوری باشد
- امکان انجام پژوهش، به لحاظ روش تحقیق (وجود یک یا چند روش برای آزمون کردن) وجود داشته باشد
- امکان ادامه پژوهش های بیشتر در همان زمینه
- پیشنهادهای جدیدی را بتوان از دل پژوهش برای پژوهش های آتی مطرح کرد
- امکان استخراج و چاپ چند مقاله در آن زمینه (تولید دانش جدید)
مرحله سوم: تصمیم گیری کلی
- تدوین یک فهرست از موضوع های مناسب بر اساس توجه به معیارهای مرحله دوم
- بررسی مجدد تک تک موضوع ها با نگاه منطقی و واقع بینانه
- حذف برخی از موضوع ها که امکان انجام تحقیق و رسیدن به نتیجه مطلوب در آنها دشوار است
- انتخاب حداکثر دو یا سه موضوع مناسب برای تحقیق
- بررسی هر یک از موضوع ها به لحاظ وجود منابع اطلاعاتی و وجود استاد راهنما (موضوع در حوزه توجه به تخصص و علاقه حداقل یکی از استادان باشد)
- مشورت با یک یا دو استاد در باره موضوع های پیشنهادی و مسائل مرتبط با آنها
- گرفتن تائید اولیه از یک یا دو استاد در مورد مناسب بودن یکی از موضوع ها
مرحله چهارم: محدودکردن دامنه موضوع
- مطالعه متون علمی برای پی بردن به فضاهای خالی برای تحقیق در آن موضوع
- بیان موضوع محدود شده در قالب عبارت (عنوان پایان نامه)
- مشورت مجدد با استادان مربوطه در مورد موضوع محدود شده
- تائید موضوع نهایی پس از انجام اصلاحات لازم در عنوان
- مطالعه مجدد متون علمی برای یافتن و تدوین مسئله پژوهش
- نوشتن سؤالها و یا فرضیه های مناسب برای تحقیق (در واقع سؤال (اصلی و فرعی) و فرضیه هر دو برای یک تحقیق ضروری هستند)
- مشورت با استادان مربوطه و تائید مسئله ها و یا فرضیه ها
نکات مهم در رابطه با انتخاب مووضوع پایان نامه
- عنوان پایان نامه باید خاص و محدود باشد. عنوان را به صورت کلی بیان نکنید و سعی کنید آن را دقیقتر و محدودتر بیان کنید به طوری که تنها محتوای پایان نامه را شرح دهد.
- این مساله را نیز در نظر داشته باشید، نباید عنوانی انتخاب کنید که فقط متخصصین امر آن را بفهمند. عنوا باید برای گروه هدف مخاطبین مناسب باشد.
- شما نباید در عنوان پایان نامه خود از علائم اختصاری استفاده کنید، مثلا اگر میخواهید درباره موضوعی همانند MS مقاله ای بنویسید ذکر نام این بیماری به صورت اختصاری در عنوان صحیح نیست، یعنی به جای اینکه بنویسید ” بررسی علائم بیماری MS در بیماران ایرانی” بهتر است بنویسید ” علائم بیماری مولتیپل اسکلروزیس در بیماران ایرانی”. سپس در اولین جایی از متن که به چنین چیزی اشاره شد آن را به صورت اختصاری داخل پرانتز ذکر کنید.
- عنوانی که شامل ۸ الی ۱۲ کلمه است معمولا عنوان مناسبی است. عنوانهای خیلی طولانی مثلا آنهایی که بیش از ۲۰ کلمه دارند ضعیف به شمار میآیند. هرچند این بدین معنا نیست که باید عنوان خود را خیلی کوتاه و کلی بیان کنید. با دانستن این محدوده ها میتوانید در استفاده از لغات و کلمات صحیح برای انتخاب عنوان پایان نامه دقت بیشتری داشته باشید.
- عنوانی که برای پایان نامه انتخاب می کنید در عین مختصر بودن باید قابل فهم، مشخص و بدون ابهام باشد و نکته ای کلیدی در آن وجود داشته باشد که به آن جذابیت ببخشد.
- استفاده از کلماتی که هیچ کمکی به فهم عنوان و موضوع پایان نامه ندارد مناسب نیست، بنابراین با دانستن اینکه چه کلماتی هیچ نقشی در دقت، صحت یا جذابیت عنوان پایان نامه ندارند و با حذف کردن آنها می توانید عنوانی مختصرتر در عین حال صحیح تر ارائه دهید.
- برای انتخاب یک عنوان پایان نامه مناسب باید این سوال را از خودتان بپرسید که این تحقیق چه چیزی را قرار است نشان دهد و چه چیزی را نشان نمی دهد. حتی می توانید جملاتی که به ذهنتان می رسد را یادداشت کنید تا از بین آنها صحیح ترین و جذابترین عنوان را انتخاب کنید.
- اگر پایان نامه شما از نوع توصیفی است بهتر است زمان و مکان تحقیقات انجام شده را در عنوان بیاورید.