برای شروع مراحل اخذ پایان نامه و همچنین نگارش آن نکات و مطالبی را باید در نظر داشته باشید. ما به برخی از آنها در زیر اشاره ای داشته ایم که خواندن آنها برای شما خالی از لطف نیست.

نکات مهم در مورد پایان نامه:

• دانشجویان می توانند در انتهای ترم دوم و ابتدای ترم سوم نسبت به ارائه پروپوزال خود به گروه اقدام نمایند.
• فرمهای پروپوزال در پورتال اصلی دانشگاه قابل دانلود می باشد.
• تمامی فرمها می بایست با فونت هر فرم تایپ شود (فونتهای مورد نیاز در سایت دانشگاه مربوطه قابل دانلود می باشد)
• طبق بخش نامه برای دانشجویان کارشناسی ارشد انتخاب یک استاد راهنما الزامی است.
• دانشجویانی که اساتید مدعو از دانشگاه های دیگر (با هماهنگی مدیر گروه فقط درصورت پر بودن ظرفیت اساتید) برای راهنمایی و مشاوره پایان نامه خود انتخاب نموده­اند بایستی کپی آخرین حکم کارگزینی، کپی شناسنامه، کارت ملی و صفحه اول دفترچه بیمه دریافت همراه پروپوزال به اداره پژوهش تحویل نمایند.
• درصورت تصویب پروپوزال در شورای تخصصی گروه و پس از اخذ مجوز دفاع ، شش ماه بعد از تاریخ تصویب شورای تخصصی گروه دانشجو اجازه دفاع دارد.
• برای پروپوزال های ایراد­دار و ناقص مجوز دفاع گرفته نخواهد شد و دانشجو موظف به رفع نواقص پروپوزال می باشد.
• اطلاع رسانی مجوزهای دفاع صادر شده توسط واحد پژوهشی انجام خواهد شد لذا دانشجویان از تماس و پرسش اجتناب نمایند.
• ترم بندی از اول مهر تا آخر بهمن و از اول اسفند تا آخر شهریور می باشد دانشجویانی که مجوز دفاع آنها صادر شده با رعایت زمان شش ماه بعد از تصویب شورای تخصصی گروه می توانند دفاع نمایند، بایستی ۴۵ روز قبل از دفاع برگ اعلام آمادگی دفاع خود را به حوزه پژوهش ارائه فرمایند و یک نسخه از پایان نامه که که به امضاء مدیر گروه و استاد راهنما رسیده است مبنی بر اینکه از نظر علمی و ویرایشی مورد تائید می باشد تحویل اداره پژوهش نمایند.
• دانشجو موظف است یک ماه قبل از دفاع اطلاع رسانی عمومی در مورد زمان و مکان دفاع نصب نماید در غیر اینصورت اجازه دفاع داده نخواهد شد.
• تائید مدیران گروه و اساتید راهنما مبنی بر مطابقت آیین آموزش نگارش پایان نامه ها طبق آیین نگارش دانشگاه جهت اخذ مجوز ضروری می باشد.
• دانشجو می بایست یک جلد از پایان نامه نهایی خود را که به تائید اساتید راهنما و مشاور رسانده جهت ارسال به داور حداقل ۴۵ روز قبل از دفاع تحویل اداره پژوهش دهند.
• حضور اساتید راهنما، مشاور، داور و مدیر گروه در جلسه دفاع الزامی است درصورت عدم حضور، جلسه دفاع به زمان دیگر موکول خواهد گردید.

نکات مهم در مورد آموزش نگارش پایان نامه:

• پایان نامه باید بر روی قالب کاغذ A4 تایپ و بر روی یک نوع کاغذ چاپ شود.
• نویسنده باید در مواردی از قبیل نوع تایپ، تمیز و مرتب بودن، املاء صحیح کلمات، به کاربردن قواعد و اصول نگارش و دستور زبان و علامتهای دیگر توجه و دقت کافی مبذول دارد.
• اولین سطر هر پاراگراف به فاصله چهار حرف از کادر اصلی شروع می شود. برای این کار در قسمت Paragraph نرم افزار Word مراجعه کنید.
• فاصله بین دو پاراگراف برابر فاصله معمولی بین دو سطر است.
• نقل قول مستقیم طولانی در وسط صفحه آورده میشود و با کادری که از هر دو طرف کادر اصلی به اندازه چهار حرف فاصله داشته باشد. تایپ می شود و فاصله دو سطر تا متن و یک سطر تا زیر نویس آورده شود.
• فاصله بین دو سطر زیرنویس (پاورقی) به اندازه نصف فاصله بین دو سطر در متن اصلی است.
• شماره گذاری جداول و اشکال و عناوین فرعی با دو یا چند عدد صحیح که با خط تیره از هم جدا شده باشند (به ترتیب آمدن آنها در متن پایان نامه) به طور مسلسل، در هر فصل انجام می گیرد. شمارهگذاری جداول در بالای جداول و شماره گذاری اشکال در پایین هر شکل به فاصله یک سطر از کادر جدول و یا شکل انجام می گیرد.
• در متون فارسی اعداد اصلی و فرعی به ترتیب از راست به چپ آورده میشود. مثلاً شکل از فصل ٣ به صورت (شکل ٣-۵) نوشته می شود. در متون انگلیسی اعداد اصلی و فرعی به ترتیب از چپ به راست آورده می شود.
• فاصله بالانویسی جدول تا سطر قبلی و زیر نویسی تا سطر بعدی به اندازه ۵/۱ فاصله در نظر گرفته می شود.

به یاد داشته باشید دانشگاههای مختلف بعضا شرایط اختصاصی برای فرآیند اخذ و آموزش نگارش پایان نامه دارند که دانشجویان می توانند از طریق سایت دانشگاه مربوطه از این موارد مطلع شوند

در این جزوه شکل و شیوه ای یکسان در نگارش پایان نامه (رساله فارغ التحصیلی) ارائه می‏گردد که رعایت آن الزامی است و در ارزیابی پایان نامه مؤثر می باشد.

رعایت این نکات موجب ارتقای کیفی شده و دانشجو با روش های استاندارد و تدوین جزوه، پروژه و… آشنا می شود.  هر پایان نامه به لحاظ نگارش دارای دو وجه قابل تأمل است:

۱-  مکان نوشتن مطالب در هر صفحه پایان نامه، نحوه حاشیه بندی، شماره گذاری، صفحات و بخشها، معادلات، تصاویر جداول و منحنی ها.

۲-  ترتیب ارائه مطالب در مجموع پایان نامه.

فصــل اول

نکاتی که می بایست در مورد انتخاب کاغذ پایان نامه و نحوه تنظیم و کادربندی مطالب روی کاغذ رعایت  گردد عبارتند از:

* از کاغذ مرغوب و در قطع A₄  به منظور نگارش پایان نامه استفاده شود و در مواردی که نیاز به کاغذ در قطع بزرگتر می باشد،‌ ضمن استفاده از اندازه های استاندارد رده A به هنگام ضمیمه نمودن کاغذ مربوطه به اندازه A₄ تا شده و حتماً‌ داخل صحافی قرار داده شود.

* در تحریر متن، از کامپیوتر و نرم افزارهای فارسی موجود استفاده گردد.

* اندازه حروف در صورت استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری ، Pt 12 تا ۱۴ و در صورت استفاده از ماشین تحریر اندازه معمولی باشد.

* حوالی بالا و پایین کاغذ به ترتیب ۵/۲ و ۲ سانتی متر و از راست و چپ نیز به ترتیب ۳ و ۲ سانتی متر باشند (۱۸ سطری و یا ۲۴ سطری)  آخرین آیین‌نامه بورسه دکتری

* شماره گذاری صفحات به دو نوع مجزا صورت می پذیرد. دسته اول صفحات پایان نامه،‌ از صفحه«چکیده» تا انتهای صفحات «لیست علائم و اختصارات» با حروف الفبا و به صورت متوالی (الف، ب، پ، ت و… ) و دسته دوم صفحات، از صفحه «مقدمه» تا انتهای پایان نامه به صورت عددی شماره گذاری می گردد.

* روی صفحه اول هر تقسیم اصلی از پایان نامه، مانند صفحه چکیده، صفحه اول فهرست،‌صفحه اول هر فصل و.. شماره صفحه نوشته نمی شود ولی شماره آن به حساب می آید. شماره هر صفحه با ۱/۵ برابر فاصله بین سطرها از پایین کاغذ در وسط سطر نوشته می‏شود.

* در نگارش «متن اصلی» ، عناوین اصلی در وسط سطر و عناوین فرعی در ابتدای سطر نوشته شود. قبل از شروع هر عنوان اصلی دو سطر و پس از آن یک سطر و قبل از شروع هر عنوان فرعی یک سطر خالی منظور شود. ولی بعد از هر عنوان فرعی سطری رها نگردد. به هر یک از عناوین (چه اصلی و چه فرعی) شماره ای تعلق می گیرد که نحوه شماره گذاری آن در فهرست آمده است.

* بین معادلات و نوشته ها یک سطر خالی آورده می شود. شماره معادله در داخل پرانتز(XX-YY) نوشته شده، در مقابل معادله آورده می شود. XXشماره فصل و YY شماره معادله می باشد. مکان شماره معادله، حاشیه سمت راست خط معادله می باشد که در صورتی که سطر معادله دارای جای کافی نباشد از سطر بعدی استفاده می شود.

* منحنی ها، جداول، تصاویر و یا اشکال درون کادر بسته قرار گرفته، طرف بالای آنها می‏بایست به طرف بالای کاغذ و یا در صورت لزوم در سمت چپ کاغذ قرار داده شود. هر یک از منحنی ها، جداول تصاویر و شکل ها دارای شماره و توضیح می باشند که در قسمت زیرین کادر به فاصله یک خط درج  می شود( توضیح بعد از شماره تایپ می‏شود). هر یک از منحنی ها،‌جداول، تصاویر و یا اشکال در طــی متن پایان نامه دارای شمـاره ای مستقل از یکدیگر بوده و بصورت متـوالی افزایش می یابد. لازم به ذکر است که چنانچه تعداد منحنی ها، جداول، تصاویر و یا اشکال در قسمتی از متن بیش از حد معقول باشد جهت تداوم نوشتار می بایست مجموعه آنها در یک پیوست قرارگیرند. دقت شود که در کلیه منحنی ها و نمودارها هر یک از محورهای مختصات معرفی شده و واحد مربوطه نیز در کنار محور مختصات درج شود. این موضوع در مورد سطرها و ستونهای جــداول نیز صـادق می باشد. به منظور افزایش کیفیت و دقت نمـودارها توصیه می شود که یکی از نرم افزارهای متداول کامپیوتری (مانند Excel ، HG ، HPG و .. ) در رسم نمودارها مورداستفاده قرار گیرد، تمام متن با یک قلم تایپ شود.

* لازم است کلیه محاسبات منحصراً در سیستم آحاد بین المللی SI انجام شود . در موارد استثنایی که به علت محدودیت منابع موجود استفاده از سیستم های دیگر آحاد اجتناب‏پذیر به نظر می رسد، ضروری است که نتایج نهایی هر قسمت از محاسبات را علاوه بر سیستم آحاد مربوطه، پس از تبدیل واحد در سیستم SI نیز درج نمود. ضمناً‌ به این موضوع نیز حتماً‌ توجه شود که در مقابل تک تک نتایج محاسبات، واحد مربوطه باید ذکر شود.

 فصــل دوم

نظم و ترتیب در ارائه مطالب و یکسان سازی شیوه،‌علاوه بر افزایش میزان درک خواننده، سهولت دسترسی و دریافت آنرا در بردارد. لذا در این بخش،‌ضمن بیان مشخصات هر یک از قسمت ها، ترتیب ارائه آنها نیز ذکر شده است.

جلد پایان نامه

پایان نامه، مطابق با نمونه طرح جلد ارائه شده در پیوست این آئین نامه،‌زرکوب و با جلد آبی برای ‌کارشناسی و برای کاردانی مشکی مجلد گردد.عنوان پایان نامه با حروف بزرگ و سایر مطالب با حروف کوچک درج شود. در کنار شیرازه نیز صرفاً عنوان و نام تهیه کننده پایان نامه با حروف کوچک زرکوب گردد.

ذکر نام استاد (اساتید) راهنما روی جلد پایان نامه بلامانع است. هنگام ذکر مشخصات استاد (اساتید) راهنما، صرفاً پایان نامه علمی ایشان (دکتر یا مهندس) ذکر شده و سپس نام و نام خانوادگی مربوطه درج می گردد. از نوشتن عناوین دیگر مانند: آقای، جناب، استاد… پرهیز گردد. در قسمت زمان ارائه ماه و سال دفاعیه پایان نامه قید شود. بعنوان مثال: اسفند ۱۳۷۶

 صفحه نخست (اجباری)

از آنجا که نام و یاد خدا بهترین سرآغاز برای هر نوشته و کاری می باشد بسیار مناسب است که نخستین برگ از پایان نامه به درج کلام الهی «بسم الله الرحمن الرحیم» اختصاص یابد که فضل الهی موجب توفیق روزافزون گردد.

صفحه عنوان

در این صفحه،‌ مطالب روی جلد پایان نامه عیناً تکرار می گردد، با این تفاوت که در دو مقطع تحصیلی ذکر نام استاد راهنما الزامی است.

چکیده

چکیده پروژه حداکثر در حجمی معادل با ۳۰۰ کلمه تهیه شده و شامل بیان مختصر مسئله مورد بررسی، مراحل بکار گرفته شده برای کسب و جمع آوری اطلاعات، نحوه عمل و نتیجه کلی حاصله می باشد، به طوریکه خواننده با مطالعه آن تشخیص دهد که پروژه موجود دربرگیرنده مطالب مورد علاقه وی می باشد یا خیر؟
تاریخچه و سابقه موضوع در این قسمت ذکر نشده بلکه در مقدمه پروژه توضیح داده می شود. چکیده در یک صفحه مجزا بعد از صفحه عنوان قرار می گیرد و در بالای آن به فاصله دو سطر از حاشیه بالای صفحه در میانه سطر عنوان پایان نامه نوشته می شود.

صفحه تقدیم (اختیاری)

در یک صفحه مستقل بعد از قسمت چکیده،‌برحسب صلاحدید نگارنده به فرد، افراد یا موسسه ای تقدیم می گردد.

صفحه قدردانی (اختیاری)

در این قسمت، در یک صفحه مجزا بعد از صفحه تقدیم نگارنده مراتب قدردانی خود را از اشخاص و یا موسساتی که در تدوین مطلب با فراهم آوردن اطلاعات، امکانات و یا تأمین بودجه همکاری نموده اند، ابزار می نماید.

فهرست

صفحات فهرست بعد از صفحه قدردانی قرار می گیرند. کلمه ” فهرست” در وسط و بالای کلیه صفحات مربوطه ماشین گردد. عناوین اصلی و فرعی در سمت راست و شماره صفحه در حاشیه چپ نوشته شود. شماره عنوان اصلی با خط تیره از عنوان مربوطه جدا می شود. شماره عناوین فرعی به صورت XX-YY-ZZ نوشته می شود که XX شماره عنوان اصلی و YY یکی از بخش های XX و ZZ نیز یکی از بخش های زیرین YY می باشد. که البته در فهرست نویسی فقط تا عنوان فرعی دوم شماره گذاری شده و نوشته می شود.
عناوین اصلی از منتهای الیه سمت راست هر سطر و عناوین فرعی به اندازه چهار حرف داخل تر از عنوان اصلی نوشته می شوند. ترتیبی که در اینجا به جهت ارائه مطالب بیان گشت به گونه ایست که همواره در فهرست نویسی «چکیده» حرف «الف» و «مقدمه» شماره«۱» را به خود اختصاص می دهد.  آموزش انجام پروپوزال و پایان نامه فناوری اطلاعات(IT)

لیست علائم و اختصارات

در این قسمت که بلافاصله بعد از فهرست قرار می گیرد لیستی از کلیه علائم و اختصاراتی که در متن بکار رفته است، درج می گردد. نحوه نگارش آن همانند فهرست است. در چپ علامت و در سمت راست مفهوم آن درج می گردد. ترتیب نگارش علائم مطابق با نوع علامت بکار رفته، متفاوت می باشد ولی معمولاً‌ نخست حروف انگلیسی سپس حرف یونانی نوشته می شوند. لازم به ذکر است که در کل متن پایان نامه برای نمایش هر پارامتر فیزیکی فقط باید از یک نماد استفاده کرد. به عنوان مثال برای نمایش دما فقط از یک حرف مانند T استفاده شود.

مقدمه

مقدمه می بایست شامل موارد ذیل باشند:

• بیان واضح و کامل مسئله موردبررسی یا هدف مطالعه
• بیان دلایل اهمیت موضوع و ارزشیابی آن.
• بیان مختصر تاریخچه کارها و تحقیقات قبلی انجام شده روی موضوع و وضعیت فعلی آن.

۴- معرفی و مرور اجزاء‌و بخش های پایان نامه.

• توضیحات در مورد نحوه تجزیه و تحلیل مسأله و نتایج بدست آمده از آن به نظر می رسد که ضرورتی نداشته باشد.

متن اصلی

این بخش از پایان نامه،‌اصل و اساس پایان نامه می باشد. در واقع این بخش است که به دانش‏پژوهان کمک می نماید. بنابراین مطالب آن باید به صورت واضح،‌منظم و قابل فهم ارائه گردد. در این بخش کلیات و معادلات و … می گردد. بایستی سعی گردد تنها قسمت هایی که مستقیماً با موضوع موردبحث مربوط است آورده شود و مابقی مطالب به صورت پیوست اضافه گردد. برای مثال اگر آشنایی با بعضی قضایا برای درک مطلب لازم است ولی اثبات آنها منظور اصلی گزارش نیست به صورت پیوست اضافه شود.
برنامه کامپیوتری، طرز استفاده و فلوچارت آن، نیز در پیوست آورده شود. مگر در مواردی که صورت پروژه عمدتاً‌ در ارتباط با یک برنامه کامپیوتری تعریف شده باشد.

متن اصلی پایان نامه به طور منطقی به چند فصل تقسیم می شود هر فصل را می توان با:

الف- بیان آن قسمت از تحقیق که فصل بدان اختصاص یافته است.
ب -توضیح مطلب و روش هایی که در رابطه با این قسمت مورداستفاده قرار گرفته است.
پ- و بر شمردن نکاتی که باید کشف و دانسته شود، آغاز نمود.

بحث ، نتیجه گیری ، پیشنهادات

در این قسمت نتایج حاصل در پایان نامه مرور شده و در ادامه پیشنهادات موظف در مورد ادامه کار(تحقیقاتی) ارائه می گردد.

مراجع

به هنگام ذکر نام نویسنده و یا مرجع در طول پروژه، شماره ای که بترتیب افزایش می یابد. در داخل براکت [ ] ثبت گشته و در قسمت مراجع شماره مرجع در براکت [ ] نوشته می شود و بعد از آن نام خانوادگی نویسنده سپس حرف اول نام که به وسیله علامت ” ” از یکدیگر جدا می گردند آورده می شود. اگر موضوع دارای چند نویسنده باشد. نام های ایشان با علامت ” ” از هم جدا می گردد. بعد از نام نویسنده، عنوان مطلب در داخل گیومه آورده می شود و در ادامه چنانچه مطلب مورد نظر از کتاب اخذ شده باشد. نام موسسه انتشاراتی، صفحه یا صفحات مورد رجوع و سال انتشار ذکر می شود. چنانچه مطلب نگاشته شده از مجله باشد  جلد (Vol) شماره (no)، شماره صفحه و ماه و سال انتشار خواهد آمد. برای نمونه به مثال های زیر توجه کنید.

[۱] – Timoshenko, S, P. And Gere J.M. “ Theory of elastic stability”. McGraw -Hill. Pp. 105- 115, 1985.
[۲] – Sanders, J.L, “Nonlinear Theories for thin shells”, Q. appl. Mech., Vol 10, No.1, pp, 21-36, 1963.
[۳] – Griffin, D.S., “Design filmits for buching of elevated temperature components”. Proceedings ASME-PVP conference, Hawaii, July 25-27,1989.

[۴] طاهری، ج- و پاکزاد،ح . “موج و پدیده های ارتعاشی”، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، ص ۲۱۷-۱۲۵، ۱۳۶۰٫

در تخصیص شماره مرجع به مطالب، باید توجه نمود که چنانچه به یک مرجع چند بار ارجاع داده شود، همان اولین شماره تکرار می گردد و نیز چنانچه به یک کتاب که قبلاً تحت صفحات خاص، ارجاع شده، مجدداً مراجعه گردد. اگر همان صفحات قبلی مدنظر باشد از همان شماره قبل و در غیر این صـورت یک شماره جــدید تعلق می گیرد.

پیوست ها

در انتهای پایان نامه، پیوست ها قرار می گیرند. همانگونه در “متن اصلی” ذکر گردید. پیوست بگونه ای انتخاب می شود که ضمن نیاز به وجود آنها، قرار دادن آنها در “متن اصلی” باعث از بین رفتن انسجام و پیوستگی مطلب می گردد. هر پیوست به یک موضوع اختصاص می یابد.

پیوست ۱ – منحنی های حاصل و یا تهیه شده از استاندارد( در صورتی که تعداد آنها زیاد باشد)

پیوست ۲ – جداول حاصل و یا تهیه شده از استاندارد ( در صورتی که تعداد آنها زباد باشد)

پیوست ۳ – اثبات قضایا

پیوست ۴ – دستورالعمل استفاده از برنامه کامپیوتری تهیه شده

پیوست ۵- لیست برنامه کامپیوتری

پیوست ۶- نقشه های تهیه شده

در صفحه اول هر پیوست، در بالا و وسط کادر کلمه پیوست و شماره ترتیب آن درج شده و سپس با یک خط فاصله در وسط کادر عنوان مربوط به آن پیوست آورده می شود.

 تعداد نسخ

تهیه یک جلد پایان نامه و تحویل آن به دانشگاه الزامی است ، در صورت تمایل دانشجوئی می تواند یک نسخه از پایان نامه نیز برای خود تهیه نماید.

برگرفتە از ایران مشاور