اختلالات روانی (DSM) چیست؟

راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی یا دی اس ام (انگلیسی: Diagnostic and Statistical Manual of Psychiatric Disorders, و به اختصار DSM) یک زبان مشترک و استاندارد برای طبقه‌بندی اختلالات روانی ارائه می‌کند و توسط انجمن روان‌پزشکی آمریکا تهیه شده‌است.

مشخصه‌های اصلی DSM چیست؟

به طور کلی راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ارائه دهنده‌ی یک استاندارد در خصوص طبقه بندی اختلال‌های روانی است. حروف اختصاری DSM حاکی از اصطلاح Diagnostic and Statistical Manual of Psychiatric دارد.

DSM یک راهنما کاربردی برای روانپزشک‌ها و روانشناس‌ها به شمار می‌رود که در راستای تشخیص اختلال‌های روانی کاربرد دارد. به عبارتی دیگر راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی یک راهنمای تشخیصی است که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) تهیه و منتشر شده است. این کتاب شامل فهرستی از اختلالات روانی مانند افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلالات خوردن، اختلالات رفتاری و اختلالات وسواسی-اجباری است. هر یک از این اختلالات با علائم خاص خود شناخته می‌شوند.

در واقع DSM به عنوان یک راهنمای تشخیصی برای پزشکان، روانپزشکان و متخصصین سلامت روان استفاده می‌شود تا به آن‌ها در تشخیص اختلالات روانی کمک کند و زمینه را برای ارائه بهترین و مناسب‌ترین درمان مهیا نماید. همچنین، DSM به عنوان یک راهنمای آماری هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طوری که تحقیقات روانشناسی و روانپزشکی با استفاده از DSM، می‌توانند اطلاعات آماری جامعی از شیوع اختلالات روانی در جامعه را جمع‌آوری و تحلیل کنند.

DSM در حال حاضر در نسخه پنجم خود (DSM-5) منتشر شده است و شامل فهرستی جامع از اختلالات روانی است که با استفاده از علائم و علائم خاص تشخیص داده می‌شوند. هر اختلال در DSM-5 با یک کد منحصر به فرد شناخته می‌شود و در بسیاری از موارد، یک مجموعه از معیارهای تشخیصی نیز وجود دارد تا پزشکان و متخصصین به درستی تشخیص دهند که یک فرد با یک اختلال خاص مبتلا است یا نه.

DSM-5 در بخش‌های مختلفی به اختلالات روانی می‌پردازد.بخش اول شامل اختلالات اضطرابی است که شامل اختلال اضطراب عمومی، اختلال ترس از جایگاه عمومی، اختلال فوبیای اجتماعی و اختلال ترس از بیماری است.

بخش دوم دربردارنده اختلالات روانپزشکی شناختی است که شامل اختلالات اسکیزوفرنی و اختلالات علائمی می‌شود.

بخش سوم شامل اختلالات مزاجی است که اشاره به اختلال افسردگی، اختلال بیپولار و اختلالات وسواسی-اجباری دارد. بخش چهارم مختص اختلالات خوردنی است که شامل اختلال بلیمیا، اختلال انسدادی و اختلال اضطراب خوردن است.

علاوه بر این، DSM-5 به اختلالات خواب، اختلالات جنسی، اختلالات رفتاری و اختلالات مرتبط با مواد مخدر نیز می‌پردازد. DSM-5 به عنوان یکی از پراستفاده‌ترین و مهمترین ابزارهای تشخیصی در حوزه سلامت روان، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

ملاک هایی وجود دارند که تعیین کننده ابتلا به یک بیماری روانی هستند. این ملاک ها بر اساس یک استاندارد بین المللی تحت عنوان DSM ترویج یافته اند.

به جرئت می توان گفت DSM دربردارنده ی کلیه گروه های اختلالات روانی در کودکان و بزرگسالان است. راهنمای اختلالات روانی بر اساس مجموعه ای از نظریه های پژوهشگران، بنگاه های بیمه، سازمان بهداشت جهانی، پزشکان، دارو های روان پزشکی و صنایع دارو سازی طراحی شده است. در ایالات متحده آمریکا DSM مورد استفاده شرکت های بیمه سلامت، پزشکان، محققان، آژانس های تنظیم دارو های روان پزشکی، شرکت های دارویی و سیاست گذاران قرار دارد.

مجموعه DSM حاوی توضیحات، معیارها و علائم مورد نیاز در خصوص تشخیص اختلالات روانی است. علاوه بر این گزارش‌هایی را درباره سن رایج، رویکردهای درمانی، نتیجه های درمان، جنسیت و مستعدان به بیماری‌های روانی را ارائه می‌دهد.

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی dsm؛ از گذشته تا کنون

DSM- I

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی به وسیله‌ی انجمن روان پزشکی آمریکا (APA) در سال 1952 منتشر شده است. نسخه اول راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی شامل 106 مورد بیماری تشخیصی بوده است.

DSM-II

دومین نسخه ی DSM در سال 1968 شکل گرفت. این نسخه با عنوان DSM-II و با 182 مورد تشخیصی منتشر شد.

DSM- III

نسخه سوم DSM حدود 12 سال پس از انتشار DSM-II طراحی شد. این راهنمای تشخصی بالغ بر 265 بیماری روانی را تحت پوشش قرار داده بود.

DSM-IV

در سال 1994 سیستم چند محوری DSM-IV انتشار یافت. این سیستم بالغ بر 292 اختلال روانی را فهرست کرد. حدود 6 سال بعد نسخه ی بروز شده ی DSM با عنوان DSM-IV-TR ارائه شد.

نسخه DSM-IV-TR با بهره گیری از رویکرد چند محوری به شناسایی اختلال‌های روانی می‌پرداخت.

از آنجایی که بیماری‌های روانی حوزه‌های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهند، در خصوص کمک به پزشکان و روانپزشکان در رویکر چند محوری طراحی شد.

محور اول؛ سندرم‌های بالینی

اولین محور DSM-IV-TR دربردارنده‌ی سلامت روان و اختلالات مصرف بود. اختلالات در دسته‌های مختلفی نظیر اختلالات خوردن، اضطرابی و خلقی تقسیم بندی می‌شدند.

محور دوم؛ اختلالات شخصیت و عقب ماندگی ذهنی

محور دوم ویژه اختلالات شخصیتی نظیر هیستریونیک و شخصیت ضد اجتماعی، عقب ماندگی ذهنی تعبیه شده است.

در عقب ماندگی ذهنی به موجب نقص فکری و عملکردی در مهارت‌های فردی و مراقبت از خود مشکلاتی بروز پیدا می‌کند.

این در حالی است که اختلالات شخصیت زمینه ساز بروز مشکلات در نحوه ارتباط فرد با جهان هستند.

محور سوم؛ شرایط عمومی پزشکی

محور سوم با عنوان شرایط پزشک شناخته می‌شود و در خصوص اختلالاتی کاربرد دارد که سبب تاثیرگذاری در محور اول و دوم می‌شوند. به طور مثال آسیب مغزی می‌تواند شرایط پزشکی را در محور I و II  تحت تاثیر قرار دهد.

محور چهارم؛ مشکلات روانی- اجتماعی

کلیه مشکلات اجتماعی و زیست محیطی که قادر هستند اختلالات محور I و II  را تحت تاثیر قرار دهند، در محور مشکلات روانی- اجتماعی جای می‌گیرند.

مشکلات روانی- اجتماعی شامل طلاق، بیکاری، نقل مکان و مرگ یکی از عزیزان می‌شود.

محور پنجم؛ ارزیابی جهانی عملکرد

پزشک در محور پنجم تصور خود را از سطح کلی عملکرد بیمار نشان می دهد. در این محور پزشکان قادر هستند نحوه تعامل چهار محور مذکور و تاثیر آن ها در زندگی را بهتر درک نمایند.

DSM- 5

در ماه مه 2013 میلادی ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی شکل گرفته است. در حقیقت آخرین نسخه راهنمای تشخصی با عنوان DSM- 5 انتشار یافت.

در سال‌های نخست نشر نسخه پنجم DSM اختلاف نظرهای گسترده‌ای درباره اعتبار راهنما شکل گرفت. بنابراین موسسه ملی سلامت روان معیارهایی را برای ایجاد پایه و اساس یک سیستم طبقه بندی جدید طراحی کرد.

زین پس مدیر NIMH و رئیس انجمن روان پزشکی آمریکا به نام‌های توماس اسنیل و جفری لیبرمن در قالب یک بیانیه مشترک اطلاعات نسخه پنجم DSM را به عنوان کامل ترین و جامع ترین اطلاعات برشمردند.

جالب است بدانید که DSM از بیمارستان‌های روان پزشکی، سیستم‌های جمع آوری آمار سرشماری و کتابچه راهنمای ارتش ایالات متحده آمریکا تکمیل شده است.

علاوه بر این، نسخه‌های جدید DSM به موجب استاندارد سازی تشخیص روانپزشکی مبنی بر شواهد تجربی و برخلاف نوزولوژی مورد تحسین واقع شده است.

محورهای مورد بحث در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی

• ماهیت و روش‌های تشخیص اختلال
• نکات مورد توجه بر اساس فرهنگ
• سیر بیماری
• میزان فراگیری
• تشخیص افتراقی در خصوص تفکیک اختلال‌ها با بیماری های مشابه

گونه‌های مختلف اختلالات روانپزشکی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی dsm

اختلال‌های روان پزشکی در نسخه پنجم DSM شامل طیف گسترده‌ای از بیماری‌های روانی می‌شوند.

یکی از اختلال‌هایی که در راهنمای تشخیصی DSM- 5 وجود دارد، اختلال خلقی است. اختلالات خلقی دربردارنده‌ی دو رده‌ی اصلی افسردگی تک قطبی و اختلال دو قطبی می‌شوند.

یکی دیگر از اختلال‌های روان پزشکی بر اساس DSM- 5، اوتیسم است. اوتیسم به عنوان یک اختلال رشدی به موجب تضعیف یکی از حواس شکل می‌گیرد.

جالب است بدانید که اختلال اوتیسم در روان پزشکی با عنوان در خود ماندگی نیز شناخته می‌شود.

از سری اختلال‌های روان پزشکی در DSM- 5 می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• اختلال پرخوری
• اختلال افسردگی ماژور
• اختلال کم توجهی- بیش فعالی بزرگسالان
• اختلال اضطراب فراگیر
• اعتیاد رفتاری
• اختلال عصب شناختی ضعیف
• اولین تجربه ی مواد مخدر
• اختلال استرسی پس از آسیب روانی
• نارسایی جنسیتی

طبق نسخه‌ی پنجم راهنمای تشخیصی و آماری، اختلالات روانی به شرح ذیل هستند:

• اختلال عصب شناختی ضعیف
• اختلال پرخوری
• اوتیسم یا در خود ماندگی
• نارسایی جنسیتی
• اختلال اضطراب فراگیر
• اختلال افسردگی ماژور
• اختلال خلقی
• اختلال استرسی پس از آسیب روانی

درمان اختلالات شخصیتی

در مقایسه با اختلالات خلقی مانند افسردگی بالینی و اختلال دوقطبی ، در طول تاریخ مطالعات نسبتاً کمی در مورد چگونگی درمان موثر اختلالات شخصیت انجام شده است. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که درمان اختلالات شخصیتی دشوار است ، زیرا بر اساس تعریف آنها الگوهای دیرینه ای از شخصیت هستند. با این حال ، تعداد فزاینده ای از درمان های مبتنی بر شواهد وجود دارد که برای اختلالات شخصیت موثر هستند.

به طور کلی ، هدف از درمان اختلال شخصیت شامل موارد زیر است:

• کاهش ناراحتی ذهنی و علائمی مانند اضطراب و افسردگی
• کمک به افراد برای درک جنبه ای از مشکلات خود که برای خودشان درونی است
• تغییر رفتارهای ناسازگار و نامطلوب اجتماعی ، از جمله بی پروایی ، انزوای اجتماعی ، عدم قاطعیت و طغیان خلق و خو
• اصلاح ویژگی های شخصیتی مشکل دار مانند وابستگی ، بی اعتمادی ، غرور و دستکاری

روان درمانی

اتحاد ملی بیماری های روانی (NAMI) چندین نوع روان درمانی را که ممکن است در درمان اختلالات شخصیت مفید باشد ، فهرست می کند:

– رفتار درمانی دیالکتیک (DBT) ، که مهارت های مقابله و راهبردهای مقابله با انگیزه های مربوط به خودآزاری و خودکشی ، تنظیم احساسات و بهبود روابط را آموزش می دهد.

– درمان شناختی رفتاری (CBT) ، که هدف آن همانطور که NAMI بیان کرده است “شناخت افکار منفی و یادگیری استراتژی های مقابله موثر” است.

– درمان مبتنی بر ذهنیت (MBT) ، که به افراد می آموزد که به حالات روحی و روانی درونی خود و دیگران توجه کرده و در مورد آنها تأمل کنند.

– درمان سایکودینامیکی ، که بر ضمیر ناخودآگاه تأکید زیادی دارد ، جایی که احساسات ، انگیزه ها و افکار ناراحت کننده ای که برای ما بسیار دردناک است، در خود جای داده است.

خانواده درمانی، طی آن اعضای خانواده یاد می گیرند که واکنش های ناسالم را نسبت به یکدیگر تغییر دهند و مهارت های ارتباطی موثر را بیاموزند.

داروها

داروها می توانند برای درمان افسردگی یا اضطراب مرتبط یا همزمان مفید باشند. بسته به علائم شما ، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر را تجویز کند:

• داروهای ضد اضطراب
• ضد افسردگی
• ضد روان پریشی
• تثبیت کننده خلق و خو

جمع بندی مطالب

همان طور که بیان کردیم DSM مخفف عبارت راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی است. DSM یک ابزار برای متخصصان در حوزه سلامت روان است که برای تشخیص، شناسایی و طبقه بندی سلامت روان کاربرد دارد.

آخرین نسخه ی DSM در ماه مه 2013 انتشار یافته است.  نسخه‌ی DSM- 5 به وسیله ی رئیس انجمن روان پزشکی آمریکا به نام جفری لیبرمن تحت عنوان کامل ترین راهنمای تشخیصی معرفی شده است.

مجموعه DSM دربردارنده‌ی توضیحات، معیار ها و علائم مورد نیاز در خصوص تشخیص اختلالات روانی می‌باشد.

علاوه بر این گزارش‌هایی را درباره سن رایج، رویکرد های درمانی، نتیجه های درمان، جنسیت و مستعدان به بیماری‌های روانی را در اختیار روان پزشکان قرار می‌دهد.