در طراحی و تدوین پرسشنامه رعایت چه نکاتی ضروری است.

قبل از طرح سوال و پرسشنامه، باید به دنبال اهداف تحقیق و شناسایی اقلام اطلاعاتی مورد نیاز پروژه تحقیقاتی رفته شود. سپس بر مبنای آن به طرح سوال پرداخت. لذا لازم است که طراحی پرسشنامه، مسئله و موضوع مورد مطالعه، بررسی و حل آن را در نظر بگیرد. بنابراین، بدون داشتن آگاهی دقیق درباره تمایلات و نیازهای خود، پرسشنامه مطلوب و موفقی طراحی نخواهد شد. در نتیجه، بیان هدف تحقیق به صورت واضح و صریح می‌تواند فرآیند تنظیم پرسشنامه را ساده‌تر کند.

هدف تحقیق همواره باید در پرسشنامه مد نظر قرار گیرد. به این معنا که بر اساس هدف تحقیق، متغیرهایی که باید اندازه‌گیری شوند، مشخص شده و سوالاتی که با این متغیرها مرتبط هستند، طراحی و پیش‌بینی شوند.

حتماً پرسشنامه خود را برای چند نفر از نزدیکان ارسال کنید تا با تکمیل و امتحان آن، سوالات بهتر و روان‌تر شوند. بنابراین، صرف زمان برای تصحیح و بهبود پرسشنامه (قبل از اجرای عملیات میدانی) بسیار مهم است و نباید آن را به عنوان کار بیهوده و اتلاف وقت در نظر گرفت. زیرا پس از شروع عملیات میدانی، تصحیح پرسشنامه دیگر امکان پذیر نیست (اگرچه در پرسشنامه‌های آنلاین امکان تصحیح در هر مرحله وجود دارد، اما این ممکن است به همراه ابهاماتی در پاسخ‌ها همراه شود و برای پژوهشگر ابهاماتی را به همراه داشته باشد).

معمولاً بخش اول پرسشنامه شامل سوالات شناسنامه‌ای یا زمینه‌ای مانند سن، جنسیت، شغل، تحصیلات، مذهب، نژاد، وضعیت نظام وظیفه و وضعیت تاهل است. حتی در امکانات ممکن باید تلاش کرد تا تعداد سوالات در این قسمت کمتر باشد. زیرا اولاً این موجب افزایش طول پرسشنامه می‌شود و ثانیاً ممکن است پاسخ‌دهنده احساس کند که سوالاتنیاز به بخش همچنین، بخشی برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد موضوع تحقیق را در نظر بگیرید. در این بخش، سوالات باید به طور کامل و جامع موضوع مورد نظر را پوشش دهند و با هدف تحقیق هماهنگ باشند. همچنین، باید سوالاتی را طراحی کنید که به شما اجازه دهند تا اطلاعات مورد نیاز خود را جمع آوری کنید و به تحلیل داده‌ها بپردازید. در نهایت، یک بخش برای نظرات و پیشنهادات از پاسخ‌دهندگان نیز مفید خواهد بود تا بازخورد خود را اعمال کنید و بهبودهای لازم را انجام دهید.

در طراحی سوالات، به برخی اصول و روش‌های رایج توجه کنید. به عنوان مثال، سوالات باید واضح و قابل فهم باشند، از اصطلاحات پیچیده و تخصصی خودداری کنید و از ساختار ساده و مستقیم استفاده کنید. همچنین، سوالات باید بدون هرگونه تعبیر یا تاثیری از جانب پژوهشگر، بیان شوند تا پاسخ‌دهندگان بتوانند به طور صادقانه و بدون تحریف پاسخ دهند.

نیز، به تنوع در نوع سوالات توجه کنید. از سوالات بسته و باز، سوالات ترتیبی، سوالات ماتریسی و سوالات مقیاسی استفاده کنید تا اطلاعات متنوعی را جمع آوری کنید و تنوعی در پاسخ‌ها داشته باشید.

به طور کلی، طراحی یک پرسشنامه موثر و موفق نیازمند توجه به جزئیات و توجه به نیازهای پژوهش هست. با این حال، بررسی همیشه می‌تواند بهبود یابد و ممکن است نیاز به تغییراتی داشته باشد.

حداکثر تعداد سوالات پرسشنامه باید به گونه‌ای انتخاب شود که پاسخگو قادر به ادامه پاسخ‌دهی و حوصله لازم را داشته باشد و همچنین پرسشگر نیز حوصله برای پرسیدن آن تعداد سوالات را نداشته باشد.

هر پرسشنامه باید در حداقل ممکن، محدود به موضوع و هدف مطالعه باشد. این به این معنی است که پرسشنامه نباید سوالاتی را در مورد موضوعات دیگری به جز موضوع اصلی مطرح کند و زمان لازم برای تکمیل آن نباید طولانی باشد.

بهتر است از پرسشنامه‌های بی نام و نشان برای پاسخگو استفاده شود تا بهترین حفظ محرمانیت و دریافت پاسخ‌های عینی و دقیق‌تر امکان پذیر شود. درخواست امضای پرسشنامه از پاسخگوها باید به حداقل ممکن محدود شود و در صورت لزوم باید به آنها تضمین شود که اطلاعات آنها کاملاً محرمانه خواهد ماند و هیچ تهدیدی برای موقعیت اجتماعی، شغلی و امنیتی آنها به وجود نخواهد آمد.

ظاهر پرسشنامه باید زیبا، آراسته و جذاب باشد. استفاده از حاشیه‌های مناسب و منظم بین سوالات می‌تواند جذابیت و زیبایی پرسشنامه را افزایش دهد. همچنین، استفاده از تم و تغییرات رنگ‌بندی در پرسشنامه‌های آنلاین می‌تواند ظاهر آن را زیباتر کند.

برای افزایش همکاری و تعداد پاسخ‌ها، مناسب است پروژه تحقیقاتی را به تایید یک سازمان یا موسسه رسمی ذی‌صلاح برسانید و نام آن سازمان یا موسسه در بالای پرسشنامه ذکر شود.

پرسشنامه را با یک سوال باز ختم کنید تا فرصتی برای پاسخ دادن در مورد موضوعات ناگفته و مطالب جالب مربوطه به پاسخگوها داده شود. این سوال امکان می‌دهد تا افرادی که احساس می‌کنند نکات اصلی پرسشنامه در آن جا مفقود است، نظرات و ایده‌های خود را با محققان و اجراکنندگان تحقیقات به اشتراک بگذارند. این پاسخ‌ها میتعداد سوالات پرسشنامه نیز باید با در نظر گرفتن شرایط علمی، حداقل ممکن باشد تا پاسخگو حوصله و توانایی ادامه پاسخگویی را از دست ندهد و پرسشگر نیز حوصله پرسیدن آنها را از دست ندهد. بنابراین، با توجه به دستیابی به اطلاعات مورد نیاز تحقیق، تعداد سوالات پرسشنامه باید حداقل ممکن باشد.

هر پرسشنامه باید از نظر بزرگی و میدان عمل محدود به موضوع و هدف مطالعه باشد. از این رو، زیرا نباید از موضوعات دیگری غیر از موضوع اصلی سوال بپرسد، زمان تکمیل آن هم نباید طولانی شود.

ماهیت پرسشنامه‌ها باید محرمانه باشد و بهتر است از پرسشنامه‌های بی نام و نشان (برای پاسخگو) استفاده شود تا حفظ محرمانیت را تضمین کند و پاسخ‌های دقیق‌تر و عینی‌تری ارائه شود. درخواست امضای پرسشنامه نباید از پاسخگو خواسته شود، و در صورت لزوم، باید به وی تضمین داده شود که این پرسشنامه به طور کامل محرمانه باقی خواهد ماند و به هیچ نحوی موقعیت اجتماعی، شغلی و امنیتی پاسخگو را تهدید نخواهد کرد.

پرسشنامه باید ظاهری زیبا، جذاب و منظم داشته باشد. در نظر گرفتن حاشیه‌های کافی و مناسب بین سوالات می‌تواند زیبایی و جذابیت پرسشنامه را افزایش دهد. همچنین، استفاده از طرح و تغییرات رنگ‌بندی در پرسشنامه‌های آنلاین می‌تواند ظاهر پرسشنامه را زیباتر کند.

برای افزایش همکاری و تعداد پاسخ‌ها، ضروری است پروژه تحقیقاتی را توسط یک سازمان یا موسسه رسمی ذی‌صلاح تأیید کرده و عنوان آن سازمان یا موسسه در بالای پرسشنامه قرار داده شود.

پرسشنامه را حتماً با یک سوال باز به پایان برسانید. مثلاً، “آیا موضوع ناگفته‌ای دیگر وجود دارد که مایل باشید درباره آن مطلبی بنویسید؟” این سوال به افرادی که احساس می‌کنند نکات

منبع: فنون تحقیق: پرسشنامه. تالیف سید حسن صانعی. انتشارات اندیشمند.

پرسشنامه تحمل ابهام –  16 گویه‌ای بادنر (1962)

نوشته

آموزش ساخت پرسشنامه آنلاین

نوشته

چهار مورد از معتبرترین تست های  استعدادیابی شغلی

نوشته

خارکیوار گیاه دارویی در پهنه بهشتی اورامانات

نوشته

روش‌های آماری استفاده شده در تحقیق همبستگی