تفاوت تحلیل مسیر با معادلات ساختاری چیست؟

تحلیل مسیر و معادلات ساختاری دو روش آماری هستند که برای بررسی روابط بین متغیرها استفاده می‌شوند، اما هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه به تفاوت‌های اصلی این دو روش پرداخته می‌شود:

1. تعریف و هدف

• تحلیل مسیر (Path Analysis): این روش به بررسی روابط مستقیم و غیرمستقیم بین متغیرهای مختلف می‌پردازد. تحلیل مسیر معمولاً برای مدل‌سازی روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته به کار می‌رود و به صورت یک شبکه از روابط نشان داده می‌شود.
• معادلات ساختاری (Structural Equation Modeling – SEM): این روش پیچیده‌تر است و علاوه بر تحلیل مسیر، می‌تواند شامل متغیرهای پنهان (Latent Variables) باشد. SEM به محققان این امکان را می‌دهد که مدل‌های پیچیده‌تری را با استفاده از داده‌های مشاهده شده و پنهان بسازند.

2. نوع متغیرها

• تحلیل مسیر: معمولاً بر روی متغیرهای مشاهده شده (Observed Variables) تمرکز دارد و روابط بین آن‌ها را بررسی می‌کند.
• معادلات ساختاری: می‌تواند شامل متغیرهای پنهان باشد که به صورت غیرمستقیم از متغیرهای مشاهده شده استنتاج می‌شوند. این متغیرها به محققان این امکان را می‌دهند که مفاهیم نظری را که به راحتی قابل اندازه‌گیری نیستند، مدل‌سازی کنند.

3. پیچیدگی مدل

• تحلیل مسیر: مدل‌های آن معمولاً ساده‌تر هستند و بیشتر بر روی روابط بین متغیرها تمرکز دارند.
• معادلات ساختاری: می‌تواند مدل‌های بسیار پیچیده‌تری را شامل شود و به محققان این امکان را می‌دهد که چندین رابطه همزمان را بررسی کنند و تأثیرات متقابل متغیرها را مدل‌سازی کنند.

4. آزمون فرضیات

• تحلیل مسیر: فرضیات معمولاً به صورت ساده‌تری آزمون می‌شوند و تکیه بر روابط مستقیم و غیرمستقیم دارد.
• معادلات ساختاری: می‌تواند به آزمون فرضیات پیچیده‌تری بپردازد و به محققان این امکان را می‌دهد که مدل‌های نظری خود را با داده‌ها مقایسه کنند.

5. تجزیه و تحلیل داده‌ها

• تحلیل مسیر: معمولاً از رگرسیون چندگانه برای تحلیل استفاده می‌کند.
• معادلات ساختاری: از تکنیک‌های پیشرفته‌تری مانند تحلیل واریانس-کواریانس (Covariance Analysis) استفاده می‌کند.

نتیجه‌گیری

به طور خلاصه، تحلیل مسیر یک روش ساده‌تر برای بررسی روابط بین متغیرها است، در حالی که معادلات ساختاری ابزاری پیچیده‌تر و جامع‌تر برای مدل‌سازی روابط بین متغیرهای مشاهده شده و پنهان به شمار می‌رود. انتخاب بین این دو روش بستگی به اهداف تحقیق، نوع داده‌ها و پیچیدگی مدل مورد نظر دارد.

پس معادلات ساختاری دارای دو بخش اندازه گیری و ساختاری هست، حال اگر بیاییم از مدل معادلات ساختاری بخش اندازه گیری را حذف کنیم ، بخش تحلیل میر می ماند.