در اين مرحله اقدام پژوه تلاش خواهد كرد بعد از ترسيم الگوها و شناخت عواقب و پيامدها ، به كمك اطلاعاتي كه در اختيار دارد چند راه را براي حل مسأله سبك و سنگين كند و از ميان آن ها يك راه را انتخاب و ويژگي ها و جوانب آن را به درستي مشخص نمايد و قبل از اقدام ، آن را به همكاران نشان دهد تا در باره ي آن نقادي كنند و درنهايت پس از اصلاح راه حل انتخابي ، به اجراي آن اقدام كند . لازم به يادآوري است كه نظر همكاران در اين مرحله بايد در طرح اقدام پژوهي ذكر شود .

به عبارتي معلم پژوهنده مي تواند در اين مرحله ليستي از عوامل حل يا كاهش  مسأله را ارائه نمايد تا آن را در مرحله ي بعد به اجرا درآورد .

      در اين مرحله از پژوهش ، معلم پژوهنده پس از جمع آوري اطلاعات در شواهد (1) به تجزيه و تحليل و سامان دهي اطلاعات مي پردازد تا در مواقع ضروري از آن ها به درستي استفاده نمايد . همچنين هدف از تجزيه و تحليل داده ها ارائه ي طرحي درست و جامع براي مرحله ي بعدي (اقدام راه حلهاي پيشنهادي) است ؛ به عبارتي مشخص نمودن تناقض اطلاعات بدست آمده از مورد پژوه ، طبقه بندي اطلاعات و تبديل برخي از داده هاي  كيفي به كمي از اهداف اين مرحله مي باشد . بطور كلي تجزيه و تحليل داده ها درسه مرحله انجام مي گيرد كه عبارت است از : ذخيره سازي  ، رمزگذاري و بازيابي .

1-4- ذخيره سازي :

      در اين مرحله معلم پژوهنده بايد كليه ي اطلاعاتي  راكه براي تشخيص مسأله ( شواهد 1 ) بدست    مي آورد ذخيره نمايد . نبايد همه ي داده ها را در يك جعبه يا پوشه تحت عنوان « بايگاني من … » نگه داريم چرا كه در دستيابي به اطلاعاتي خاص به مشكل برخواهيم خورد . بهتر است اطلاعات بدست آمده به صورتهاي گوناگون ذخيره سازي شوند . مانند : اسناد و مدارك (پوشه هاي مخصوص) ، كارهاي بچه ها ، نوارهاي ويديويي يا صوتي ، ديسكتهاي رايانه اي و … .

2-4- رمز گذاري :

      هر يك از اطلاعات ذخيره شده را با گذاشتن علامت يا بر چسبي خاص برروي هر كدام از ابزار    ذخيره ي اطلاعات مشخص مي نماييم تا در كوتاه ترين زمان به آن ها دسترسي يابيم . به عنوان نمونه اگر ابزار ما پوشه باشد ، پوشه ها را در رنگ هاي مختلف انتخاب مي كنيم و هررنگ را به اطلاعات ويژه اي اختصاص مي دهيم . مثلاً پوشه ي زرد براي اطلاعات مربوط به مشكل اصلي مسأله ، پوشه ي قرمز براي اطلاعات مربوط به ريشه هاي مشكل ، پوشه ي سبز براي اطلاعات مربوط به عواقب و نتايج مثبت يا منفي مسأله و … .

3-4- بازيابي :

      در واقع هدف از بازيابي ، بكارگيري سريع اطلاعات ذخيره شده در صورت لزوم است تا بتوانيم آن را در اختيار ديگران قرار دهيم ، تحليل كنيم و راهكاري براي كاهش يا حل مسأله اتخاذ نماييم .

4-4- انواع الگوها و چارچوب تفسير داده ها در اقدام پژوهي :

      در روش هاي تحقيقي گوناگون داده ها طبق الگوهاي گوناگون تفسير مي شوند . در اقدام پژوهي نيز آقاي استرينگر چهار الگو را براي تفسير داده ها پيشنهاد مي كند عبارتند از : 1- الگوي شش پرسش          2- الگوي ترسيم مفاهيم  3- الگوي تجزيه و تحليل مسائل   4- الگوي بررسي سازماني . دراين مبحث به سه الگوي نخست پرداخته مي شود .

1-4-4- الگوي شش پرسش :

در اين روش اطلاعات بدست آمده ي معلم پژوهنده در شواهد(1) بايد به شش پرسش جواب دهد ؛ به عبارت ديگر معلم پژوهنده بايد اطلاعات خود را در  قالب اين شش پرسش دسته بندي و تفسير نمايد.

1-علل و اهداف چستند؟ )

2-چگونه ؟ ( اعمال و رويداد ها چگونه روي مي دهد ؟ تصميمات چگونه اتخاذ مي شود ؟ افراد چگونه با هم رابطه برقرار مي كنند؟ )

3-چه كسي ؟ ( چه كسي درگير اين مسأله است ؟ چه كسي رفتار دوستانه دارد ؟ چه كسي نفوذ بيشتري دارد؟ )

4-چه چيزي ؟ ( مسايل عمده ي فعاليت ها چه هستند ؟ چه چيزي در مسأله داراي ارزش است؟ )

5-چه موقع ؟ ( اين اتفاقات چه هنگامي روي مي دهد ؟ چه موقع مي توان آن ها را مشاهده كرد؟ )

6-كجا ؟ ( كجا زندگي مي كنند ؟ كجا درس مي‌خوانند ؟ كجا كار مي كنند و كجا با هم رابطه دارند؟ )

همه ي موارد فوق را مي توان در جدولي ترسيم كرد .

2-4-4- الگوي ترسيم مفاهيم :

هدف از اين الگو يافتن راهي براي پي گيري راهبردهاي چندگانه و چند جانبه و جامع است . به عبارت ديگر هدف از ترسيم اين الگو پاسخ به سه سؤال اساسي است :

2-    خود مسأله چيست ؟

3-    عوامل مؤثر برمسأله (عوامل ايجاد مسأله) چيست ؟

4-    روابط عوامل مؤثر بر مسئله چگونه است ؟

به عنوان نمونه ، موضوع رفتار جوانان در مدرسه ( اعتياد ، بزهكاري ، فرار از مدرسه و … . )

مشكلات بهداشتي

مشكلات مالي

مسائل خانوادگي

رفتار جوانان در مدرسه

موفقيت تحصيلي

حضور در مدرسه

مسائل والدين

 3-4-4- الگوي تجزيه و تحليل مسائل :

اين روش نيز مشابه الگوي ترسيم مفاهيم است و از آن در ريشه يابي و كشف عوامل مؤثر بر مسأله يا مشكل استفاده مي شود . اين روش نيز پاسخ به چند سئوال اساسي است :

1-مشكل اصلي چيست ؟

2-ريشه هاي اصلي مشكل چيست ؟

3-ديگر عوامل مهم مربوط به ريشه ها و پيش زمينه هاي مشكل چيست ؟

4-نتايج و عواقب مسأله چيست ؟

به عنوان نمونه ، موضوع بزهكاري نوجوانان :

كاهش فرصت ها

سوابق زندان

درگيري با جوانان

مخالفت و تعارض با جوانان

(نتايج و عواقب)

بزهكاري هاي نوجوانان

(پيش زمينه ها و علائم)

موفقيت هاي تحصيلي

فقدان فعاليت هاي تفريحي    ويژه ي جوانان

برنامه هاي درسي نامناسب و نامربوط

فقدان علاقه در

دانش آموز

حضور ضعيف در مدرسه

      هدف اين مرحله از فرايند تحقيق عملي كه يكي از مهم ترين مراحل چرخه ي اقدام پژوهي است ، كمك به گروه هاي ذي نفع در تحقيق براي توصيف روشن و جامع وضعيت و موقعيت خود است .

آنچه كه يك اقدام پژوه بايد در بيان مسأله بايد رعايت نمايد به اختصار عبارت است از :

1.      مسأله يا مشكل به وضوح بيان و ابعاد آن به درستي تحليل شود . بنويسيد كه چگونه به مسأله ي مورد نظر برخورد كرده ايد .

2.    اهميت مسأله كاملاً توصيف شود ؛ نقش و جايگاه مسأله ي مورد نظر را در فرايند يادگيري – ياددهي و همچنين پيامدهاي حل يا عدم حل آن را شرح دهيد .

3.    ويژگي هاي افرادي را كه مسأله به آن ها مربوط مي شود به روشني توصيف كنيد ؛ توضيح دهيد كه مسأله ي مورد نظر به يك فرد مربوط مي شود يا به گروه يا مدرسه .

4.      عوامل احتمالي ايجاد مسأله را از ديد خود و يا در قالب قوانين علمي بنويسيد .

5.      چه وضعيت يا موقعيت آموزشي بايد تغيير كند تا مسأله حل گردد يا بهبود حاصل شود .

6.    با دلايل و شواهد توضيح دهيد كه مسأله ي مورد نظر وجود داشته است ؛ اين شواهد مي تواند اسناد آموزشي ، نظر همكاران و يا نظر مورد پژوه باشد.

7.      پاسخ به اين سئوال كه از كجا و چگونه به مشكل يا مسأله خود پي برده ايد ؟

منابع توصيف وضعيت موجود (بيان مسأله) :

* پرسش از همكاران درباره ي وضعيت موجود مسأله ي پژوهش .

* دعوت از افرادي كه از وضعيت موجود ناخرسند هستند  .

* نمرات و پرونده هاي تحصيلي .

* اظهارات والدين ، مدير ، مشاور و … .

      نخستين گام در هر پژوهش تعيين موضوع يا زمينه ي تحقيق است . هر موضوع اقدام پژوهي در گام نخست بايد داراي ويژگي هايي باشد تا اقدام پژوه بتواند آن  را در عمل پياده نمايد ، اين ويژگي ها عبارتند از :

1. با شغل اقدام پژوه در ارتباط باشد . مثال :

چگونه مي توانم دانش آموز خود را در برقراري ارتباط اجتماعي با ديگر دانش آموزان كلاس و محيط مدرسه ياري دهم . (مناسب)

براي بهبود وضعيت اقتصادي دانش آموزان بي سرپرست چه بايد كرد . (نامناسب)

2. قابل بررسي و تحقيق پذير باشد ؛ بدين معنا كه وسيع نباشد و منابع اطلاعات در دسترس باشد . مثال:

چگونه توانستم دانش آموزان مقطع دبيرستان را به درس انگليسي علاقمند نمايم . (مناسب)

براي بهبود وضعيت معيشتي معلمان چه بايد كرد . (موضوع نامناسبي است زيرا وسيع است ، قابل بررسي توسط معلم پژوهنده نيست و به امكانات زيادي نياز دارد)

3. مورد علاقه پژوهشگر باشد ؛ موضوع اقدام پژوهي مسأله اي باشد كه معلم به هنگام كار به آن بر     مي خورد و علاقمند است كه آن را حل نمايد .

4. داراي اهميت باشد؛ به عبارت ديگر كاربردي باشد؛ حل آن پيشرفتي در كار حاصل نمايد و…. مثال:

براي كاهش اضطراب امتحان در دانش آموز خود چگونه عمل كردم . (مناسب)

چگونه توانستم طرحي جامع براي اوقات فراغت دانش آموزان تدوين نمايم . (نامناسب است زيرا اهميتي در كلاس درس و محيط كار معلم ندارد.)

5. در توان پژوهشگر باشد ؛ با توجه به امكانات و شرايط موجود و تخصخص معلم پژوهنده قابل بررسي باشد .

مثال : چگونه توانستم با برگزاري امتحان هاي كوتاه مدت هفتگي موجبات پيشرفت دانش‌آموزانم را در درس رياضي فراهم سازم . (مناسب)

       – چگونه مي توان با تغيير محتواي كتاب درسي ميزان يادگيري را در فراگيران افزايش داد . (نامناسب است زيرا از توان معلم پژوهنده خارج است و با توجه به شرايط كلاس ، زمان و تخصص قابل اجرا نيست.)

6. منابع اطلاعات كافي در اختيار باشد ؛ با توجه به اينكه اطلاعات ، اساس هر پژوهش را تشكيل    مي دهد ، عدم دسترسي محقق به اطلاعات كافي كار تحقيق را دشوار مي كند . منابعي مانند كتاب ، روزنامه ، مجله و … بايد در اختيار پژوهشگر باشد .

1-1 راه هاي شناخت مسأله يا موضوع پژوهش (منابع مربوط به موضوع پژوهش) :

      شواهد لازم براي مشخص كردن زمينه و موضوع پژوهش را مي توانيد از منابع ذيل بدست آوريد :

    v     يادداشت هاي روزانه اي كه تفكرات اساسي خود را در آن ثبت مي كنيد يا يادداشت هاي مربوط به فعاليت هاي روزانه ي دانش آموزان در دفتر مدرسه .

    v     احساس شما به عنوان يك معلم ؛ احساس مي كنيد كه وضعيت مطلوب نيست و كارها به خوبي پيش نمي رود بنابراين موقعيت بايد تغيير كند .

      v        اسناد و مدارك آموزشي مانند برگه هاي امتحاني ، پرونده هاي تحصيلي دانش آموزان ، دفتر ثبت نمرات روزانه و … .

      v        واكنش يا شكايت مديريت مدرسه‌، والدين دانش آموزان و … در جلسات آموزشي مدرسه .

      v        شركت در جلسات ، گردهمايي ها ، سخنرانيها و  … .

2-1 ملاحظات عملي در طرح يك موضوع يا سئوال اقدام پژوهي :

    v     موضوع پژوهش بصورت سئوالي مطرح و از كلماتي مانند چگونه مي توانم ، چگونه مي توان ، چگونه توانستم و … در ابتداي سئوال استفاده شود .

      v        روشن و قابل فهم باشد به عبارت ديگر چند پهلو نباشد مثال :

چگونه مي توانم مشكل زبان را در دانش آموز خود ، علي ، برطرف نمايم ؟ (نامناسب است زيرا مشخص نيست كه در اين عبارت ، زبان به معني لسان است يا به معني زبان در درس انگليسي يا فارسي)

      v        حداقل بصورت جمله ي كوتاه مطرح گردد . مثال :

چگونه  مي توانم مطمئن باشم روشي را كه درباره ي غيبت دانش آموزانم بكار مي برم مناسب است و چه راهكارهاي مناسب تري را مي توانم بكار گيرم ؟ (نامناسب)

چگونه مي توانم علاقمندي به يادگيري درس شيمي را در دانش آموز خود افزايش دهم ؟

چگونه توانستم دانش آموز خود را در يادگيري و درك مفاهيم قرآني تقويت كنم (چگونه توانستم يادگيري و درك مفاهيم قرآني را در دانش آموز خود تقويت نمايم) .

براي كاهش اضطراب امتحان دانش آموز خود چگونه عمل كردم ؟

    v     در طرح پرسش ، از كاربرد اصطلاحات و مفاهيم مبهم  پرهيز شود و در صورت استفاده از چنين اصطلاحات و مفاهيمي ، معناي آن در داخل پرانتز و در مقابل آن اصطلاح ، به صورت كوتاه ذكر گردد . مثال :

چگونه مشكل فوبياي اجتماعي حامد را حل نمودم ؟ (در اينجا فوبياي اجتماعي به معناي يك بيماري روحي و رواني بايد توضيح داده شود)‌

چگونه توانستم در تدريس مشاركتي تفكر واگرا (حل يك مسأله از چند راه)را جايگزين تفكر همگرا (حل يك مسأله از يك راه)نمايم ؟

      v    حدود مسأله و افرادي كه مسأله به آن ها مربوط مي شود مشخص شود . مثال :

چگونه توانستم مشكل انشا نويسي دانش آموز خود ، زهرا ، را در پايه ي پنجم بهبود بخشم ؟

مقدمه : در كتاب هاي مختلف اقدام پژوهي از مقدمه سخني به ميان نيامده است امّا در برخي از گزارش هاي اقدام پژوهي به مقدمه برمي خوريم . به طور كلي مبحث مقدمه در اختيار معلم پژوهنده است زيرا روش پژوهش در عمل روشي «مارپيچي» يا «دوري» است . بنابراين وجود مقدمه در طرح اقدام پژوهي به سليقه ي معلم پژوهنده بستگي دارد . به طور كلي آنچه را كه محقق در بخش مقدمه ذكر مي كند مي تواند در مرحله ي بيان مسأله بنويسد . اهم  مطالبي كه پژوهشگر در مقدمه ذكر مي كند عبارت است از :

1-    معرفي خود معلم پژوهنده ؛ نام و نام خانوادگي ، سابقه و پايه ي تدريس و رشته تحصيلي .

2-   معرفي مورد پژوه ؛ شامل معرفي دانش آموز يا دانش آموزان  و بيان ويژگي هاي ظاهري ، شخصيتي و خصوصيات اخلاقي آنان . اگر مورد پژوه دانش آموزان يك كلاس باشند      ويژگي هاي كلي آن ها در بحث يادگيري و ميزان يادگيري آن ها در فهم موضوع بيان مي شود .

3-    معرفي مكان آموزشي ؛ نام مدرسه ، دخترانه يا پسرانه ، شهري يا روستايي و معرفي فضاي فيزيكي آموزشي .

4-    معرفي درس ، پايه و در صورت لزوم مبحث درسي اي كه مسأله ي تحقيق به آن مربوط مي شود .

5-   معلم پژوهنده مي تواند در ابتداي مقدمه درباره ي ابعاد موضوع يا فضاي مفهوم پژوهش خود (مثلاً درباره ي انشا و نقش آن در فرآيند يادگيري) مطالبي را از كتاب ها و منابع ديگر نقل كند .

پيش از انجام اقدام پژوهشی لازم است چه آمادگي هايی داشته باشیم؟

       براي انجام هر پژوهش ، لازم است پژوهشگر از آمادگي هاي لازم و مقدماتي خاصي برخوردار باشد كه پژوهش در عمل نيز از اين مسأله مستثني نيست . در اين مبحث بطور خلاصه به چند نمونه از آمادگي هاي لازم پيش از اقدام پژوهي اشاره مي شود .

الف : گروههاي كاري و مرتبط با شما :

      برخي از گروه هايي كه ممكن است معلم پژوهنده به ارتباط با آنان نياز داشته باشد عبارتند از :

1-  مشاركت كنندگان : مانند كاركنان محل خدمت شان ، شاگردان مدرسه اي كه در آن كار مي كنيد ، اولياي دانش آموزان و … .

2-  دوستان نقاد شما : گروه موثر ديگري هستند كه لازم است با آنان در ارتباط باشيد . نقادي        مي تواند هم توسط شخص پژوهنده و هم توسط همكاران ، مديريت ، معاونت مدرسه و  … انجام گيرد .

3-  استادان يا راهنمايان شما : گروه ديگري هستند كه مي توانند شما را در رسيدن به هدف يعني تغيير وضع موجود و نامطلوب ياري دهند .

4-  همكاران پژوهشگر شما : برخي از افراد نيز همچون شما به حل مسأله يا تغيير وضع نامطلوب موجود علاقمند هستند ، پس بايد بكوشيد در ارزيابي چگونگي پيشرفت و يافته هاي خود از نظريات و افكار آنان بهره مند شويد .

5-   گروه ارزياب : شامل كساني است كه به كار شما اعتبار مي بخشند . اين افراد كه مي توانند با انتقادها و ارزيابي هاي خود شما را راهنمايي كنند ، ممكن است همكاران شما و مشاركت كنندگان در اجراي پژوهش باشند .

 ب : توسعه ي مهارت هاي فردي :

      در اينجا مهارت ها و ويژگي هايي وجود دارد كه به شخص معلم پژوهنده مربوط مي شود ؛ او بايد در انجام پژوهش ، از اين مهارت ها و ويژگي ها برخوردار باشد و آنها را به كار بندد . برخي از اين مهارت ها و ويژگي ها عبارتند از :

1-  مهارت گوش دادن : سعي كنيد بيشتر از آنچه حرف مي زنيد گوش دهيد و سخناني را كه در يك جمع در رابطه با مسأله يا مشكل شما به ميان مي آيد ، ضبط و آن را بازبيني نماييد .

2-  مهارت در مديريت : لازم است با اصول و روش هاي درست مديريت آشنايي داشته باشيد .     وقت شناسي ، شركت منظم در جلسات و احترام به حرف هاي ديگران از جمله اين مهارت هاست . پس ابتدا خود و سپس ديگران را اداره كنيد .

3-  مهارت در همكاري و مشاركت : پژوهش در عمل مستلزم آن است كه خود را عضوي از يك گروه بدانيد و كار خويش را براساس اين تفكر پي ريزي كنيد .

4-  توجه به گوناگوني انديشه ها و رفتارها : افراد با يكديگر تفاوت دارند و زمينه هاي فكري و عملي آنان نيز متفاوت است پس بايد سعي كنيد در تحقيق خود از افكار و نظريات همه ي كليه افراد بهره گيريد و آن ها را به كار بنديد .

5-  تقويت اراده و اعتماد به نفس : پژوهش هميشه با مشكلات و موانعي همراه است پس هيچ گاه از كلمه ي «نمي توانم» استفاده نكنيد ؛ خواستن توانستن است .

ج : ملاحظات عملي

      پژوهشگر علاوه بر توجه به مهارت هاي لازم براي ايجاد ارتباط ميان افراد ، بايد پيش از طراحي تحقيق و اجراي آن ملاحظات عملي ديگري را نيز مدنظر داشته باشد كه اين ملاحظات عبارتند از :

1-  نقش پژوهشگر : پژوهنده بايد اعتماد كساني را كه با آنان كار مي كند ، نسبت به خود جلب نمايد تا افراد در برابر او احساس بيگانگي نكنند ؛ طرز پوشيدن لباس ، نوع وسيله ي رفت و آمد ، نحوه ي سخن گفتن به هنگام مذاكره و … همگي مي تواند در افرادي كه با آنان كار مي كنيد تاثيرگذار باشد و پژوهش را به سمت و سويي خاص سوق دهد .

2-  شناسايي گروه هاي ذي نفع : بايد همه ي گروه هاي ذي نفع در پژوهش را در سازمان ، نهاد يا گروهي كه با آن ها كار مي كنيد شناسايي نماييد و بكوشيد همه ي آن ها چنين احساس كنند كه در صورت همكاري با شما و تغيير وضع موجود و نامطلوب ، منافع آنان تأمين خواهد شد .

3-  شناسايي افراد متنفذ : در همه ي گروه ها ، سازمان ها و نهاد ها و افرادي وجود دارند كه بيش از ديگران داراي نفوذ هستند و مي توانند اطلاعات مناسب و دقيقي در اختيار محقق قرار دهند .      بي توجهي به اين افراد ممكن است مانع پيشرفت كارها شود .

4-  ايجاد تصويري روشن از موقعيت ها : گاهي پژوهشگران به علت عدم آگاهي از وضعيت و موقعيت محيط كار دچار شكست مي شوند پس لازم است پيش از آغاز كار تصوير روشني از تاريخچه و وضعيت افراد و كار خود ترسيم كنيد .به عنوان نمونه اگر فرد مورد مطالعه دانش آموز باشد اين تصوير شامل مواردي همچون پيشينه ي تحصيلي دانش آموز ، وضعيت خانوادگي او ، گروه هاي مرتبط ، مشكلات و امكانات موجود و  …

 د : روابط انساني و مراعات اخلاق :

      از آنجا كه در پژوهش هاي علوم رفتاري محور پژوهش انسان است ، از اين رو ضرورت  دارد معلم پژوهنده مسايل اخلاقي و روابط انساني خاصي را در محيط كار خود رعايت كند كه عبارتند از :

1-  ضرورت مذاكره با مسئولان : لازم است مسئولين رده بالاي محيطي را كه در آن به تحقيق خواهيد پرداخت ، در جريان كار تحقيق بگذاريد .

2-  رازداري در ارايه ي گزارش : حفظ اسرار مربوط به اطلاعات جمع آوري شده ، هويت اشخاص و مكان ، داده ها و آمار و ارقام ، وظيفه ي هر معلم پژوهنده است .

3-  حفظ حق همكاري نكردن ديگران : اگر فرد يا گروهي مايل به همكاري نباشد ، محقق نمي تواند مشكل آنان را حل كند و اصولاً در چنين شرايطي محقق مخير نيست كه تحقيق را ادامه دهد .

4-   حفظ اعتماد:  اعتماد گروه كاري را به خود جلب نماييد و از سوء تفاهمات در امر پژوهش بپرهيزيد .

5-   آگاه سازي ديگران : شركت كنندگان را از آنچه كه در جريان پژوهش براي شما اتفاق مي افتد آگاه كنيد.

      سرچشمه ی پیشرفت و توسعه یا پسرفت و عقب ماندگی هر کشور و ملّتی بی شک آموزش و پرورش است. اگر کشوری دارای منابع سرشار طبیعی ، خاک حاصلخیز ، صنایع مهم  و … داشته  باشد ، امّا آموزش و پرورش پیشرفته ای نداشته باشد و آموزش و پرورش دغدغه ی اول مسئولین (البته نه با حرف بلکه در عمل) آن نباشد، شک نکنید به جایی نخواهد رسید و اگرچه ظاهراً پله های ترقی را طی کند ولی شک نکنید روزی با کلّه از همین پله ها در خاک فروخواهد رفت! آموزش و پرورش سیستم پیچیده ای است که دارای عناصر مختلفی است امّا شک نکنید که یکی از مهم ترین منابع و پایه ی اصلی این سیستم معلمان هستند. سیستم آموزشی که معلمان قدرتمند، متفکر، پژوهشگر و …  داشته باشد بی شک توسعه پیدا خواهد کرد و با خود جامعه را هم ارتقاء خواهد داد. امّا اگر این موارد در معلمان مشاهده نشود جامعه روزی ورشکسته خواهد شد. ای کاش مسئولین می فهمیدند که ارزش آموزش و پرورش و معلم از هر صنعتی بیشتر است و برگشت سرمایه گذاری در آن از هر نوع سرمایه گذاری بالاتر خواهد بود.

اولین قدم برای ارتقاء معلمان  ارتقاء فکری آن هاست. بطوریکه معلم مربی موفقیت، برنامه ریز، روانشناس، استراتژیست ، منتقد، دارای تفکر منطقی و … گردد. فكر نو و كارساز بايد از ذهن خود معلمان تراوش كند ؛ به عبارت ديگر اگر قرار باشد در عالم معلمي كاري كارستان و درخور توجه صورت گيرد ، تفكر و فلسفه ي آن بايد در درجه نخست بر شاخسار انديشه ي معلمان جوانه زند و رشد كند و زمینه مناسب برای این مهم اقدام پژوهی است،  اگر پژوهش هاي دانشگاهي فراواني در زمينه ي تعليم و تربيت انجام دهيم ، ولي نتوانيم نتايج و يافته هاي آن را براي معلمان قابل درك سازيم و دانش تربيتي را در وجود آن متمكّن كنيم ، اين پژوهش ها عليرغم اهميت و ارزش فراوان خود تحول كارسازي در انديشه و عمل معلمان ايجاد نخواهد كرد . امّا اقدام پژوهي كه پژوهشي براي ارتباط يافته هاي يك پژوهشگر و كاربست آن در محيط كاري او است اين امكان را فراهم مي آورد كه تحول كارسازي در فكر و عمل معلّمان ايجاد شود .

برای آموزش و پرورش پیشرفته باید معلمان پیشرفته داشت.

اقدام پژوهي در برنامه هاي پيش از خدمت و ضمن خدمت آموزش حرفه اي ، به ويژه در تربيت معلمان ، داراي كاربردهاي وسيعي است . اخيراً دامنه ي آن ، ساير مشاغل مثل حرفه هاي بهداشتي، ‌خدماتي ، نظامي ، مدني و نيز مواردي همچون امور مذهبي و سياسي را در بر گرفته است. در برخي موارد ، از اقدام پژوهي مبنايي براي اقدام مشاركتي در راه اصلاحات اجتماعي و نوآوري هاي فرهنگي استفاده مي شود . به علاوه ، اقدام پژوهي به عنوان شكلي با ارزش از پيشرفت فردي و اجتماعي ، براي جوانان و بزرگسالان در محيط هاي آموزشگاهي و اجتماعي ،‌ مورد توجه قرار مي گيرد .

پس باید چشم ها را شست و جور دیگر دید … ادامه دارد