سازمانهای آینده به دلیل ماهیت عصری که در آن بسر می بریم تفاوت بسیار زیاد با سازمانهای گذشته دارند عصر حاضر را می توان با دو مشخصه اصلی آن یعنی شتاب فراوان تغییرات و افزایش عدم قطعیت تعریف نمود.
به تبع این ویژگی های محیطی اداره سازمانهای امروز بسیار پیچیده شده و راه حلهای دیروز به کار حل مسائل امروز نمی آیند یکی از این ویژگیهای سازمانهای امروزی سازمانهای آفتاب پرست می باشد.
سازمانهای آفتاب پرست از جمله تعابیری است که اندیشمندان از سازمانهای قرن بیست و یکم دارند. استعاره سازمان آفتاب پرست از ابداعات دوگ میلر (Doug miller) است. وی در نظریهی خود بیان میدارد که برای توصیف سازمان آینده ابتدا ناگزیر به وصف جانوری به نام آفتاب پرست هستیم. آفتاب پرستها مارمولکهای عجیبی هستند که میتوانند رنگ پوست خود را تغییر دهند. آفتاب پرست روی شاخه درخت در انتظار حشراتی مینشیند. جانور دمش را دور شاخه درخت میپیچد و خود را محکم نگه می دارد. در همین حال چشمان گردان جانور، به او این امکان را میدهند که در یک زمان از دو جهت شکار را زیر نظر بگیرد. به هر ترتیب این ویژگیها همراه با کاکل ، و تیغچه های بدن و چشمان گرد و چرخان جانور، آفتاب پرست را به موجودی عجیب و فرازمینی شبیه کرده است. ویژگیهای منحصر به فرد آفتاب پرست به او این امکان را می‌دهد که هم سر طعمه را کلاه بگذارد و هم صیاد را بفریبد و جان خود را نجات دهد.
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که آفتاب پرست رنگ پوست خود را برای استتار در محیط تغییر می‌دهد. دانشمندان در این مورد اختلاف نظر دارند. مطالعات آنها نشان داده است که نور، دما و خلق و خوی آفتاب پرست علت اصلی تغییر رنگ است. گاهی اوقات تغییر رنگ باعث می شود که آفتاب پرست احساس راحتی در محیط داشته باشند. گاهی اوقات نیز به آنها کمک می‌کند تا با آفتاب پرست‌های دیگر در ارتباط باشند.
به بیان دیگر، این جانور به راحتی خود را با محیط سازگار می‌کند. سازمانهای آینده نیز باید درست شبیه به آفتاب پرست، کاملا به ابزار سازگاری با محیط مجهز باشند. سازمانهای آفتاب پرست مقاومتی در برابر تغییر ندارند، و ظاهر، نما و حتی باطن و ساختار آنها بسته به شرایط و در اثر دگرگونیهایی که بر دوش سازمان بار میشود تغییر می‌کند.
این قبیل سازمانها ویژگیهای خاصی دارند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
سازمان آفتاب پرست برای آموزش و پیشرفت کارکنان خود اهمیت بسیاری قائل است، چرا که کلیدواژه تغییر در دستان اعضای آن سازمان قرار دارد. از این رو این سازمانها مبادرت به سرمایه گذاری‌های هنگفتی روی آموزش کارکنان خود می‌کنند، به ویژه برای کسانی که هسته بنیادین سازمان را تشکیل می دهند و نقطه ثقل آن هستند.
نقش گروه و تیم‌های کاری در سازمانهای آفتاب‌پرست بسیار برجسته است. سازمانهای آفتاب‌پرست از مروجان حیات تیمی هستند.
وجود گروه خود مختار ( Self Directed) و خود گردان ( Self Managed) در درون سازمان نرمش پذیر به مثابه عضله سازمان است، و به سازمان در مدیریت تحول و مهندسی تغییر کمک می‌کند.
سازمانهای آفتاب‌پرست از جنس سازمان های بدون مرز و یا سیال هستند و اعضای گروه ممکن است عضو یک گروه، سپس گروه دیگر و یا بطور همزمان عضو چندین گروه باشند. گروه ها نیز به اقتضای کار تغییر می‌کنند.
مبرم‌ترین نیاز سازمانهای آینده‌گرا (از جمله سازمان آفتاب‌پرست) ، بهره‌مندی بدنه سازمان از مهارت‌های ارتباطی است، لذا این سازمانها بر کسب مهارت‌های ارتباطی تأکید فراوانی دارند.
به اعتقاد دوگ میلر سازمان آفتاب پرست پنج ویژگی برجسته داردکه عبارتند از :
نرمش پذیری زیاد در برابر تغییرات و واکنش سریع در قبال آنها
تعهد نسبت به فرد
استفاده بیشتر و بهتر از گروه
حفظ و ایجاد قابلیتهای بارز نیرو مند
تنوع طلبی
منبع:
فرانسیس هسلبین , مارشال گلداسمیت , ریچارد بک‌هارد (۱۳۸۱) سازمان فردا. مترجم: فضل‌اله امینی . تهران: انتشارات نشر فرا