پيش از انجام اقدام پژوهشی لازم است چه آمادگي هايی داشته باشیم؟

       براي انجام هر پژوهش ، لازم است پژوهشگر از آمادگي هاي لازم و مقدماتي خاصي برخوردار باشد كه پژوهش در عمل نيز از اين مسأله مستثني نيست . در اين مبحث بطور خلاصه به چند نمونه از آمادگي هاي لازم پيش از اقدام پژوهي اشاره مي شود .

الف : گروههاي كاري و مرتبط با شما :

      برخي از گروه هايي كه ممكن است معلم پژوهنده به ارتباط با آنان نياز داشته باشد عبارتند از :

1-  مشاركت كنندگان : مانند كاركنان محل خدمت شان ، شاگردان مدرسه اي كه در آن كار مي كنيد ، اولياي دانش آموزان و … .

2-  دوستان نقاد شما : گروه موثر ديگري هستند كه لازم است با آنان در ارتباط باشيد . نقادي        مي تواند هم توسط شخص پژوهنده و هم توسط همكاران ، مديريت ، معاونت مدرسه و  … انجام گيرد .

3-  استادان يا راهنمايان شما : گروه ديگري هستند كه مي توانند شما را در رسيدن به هدف يعني تغيير وضع موجود و نامطلوب ياري دهند .

4-  همكاران پژوهشگر شما : برخي از افراد نيز همچون شما به حل مسأله يا تغيير وضع نامطلوب موجود علاقمند هستند ، پس بايد بكوشيد در ارزيابي چگونگي پيشرفت و يافته هاي خود از نظريات و افكار آنان بهره مند شويد .

5-   گروه ارزياب : شامل كساني است كه به كار شما اعتبار مي بخشند . اين افراد كه مي توانند با انتقادها و ارزيابي هاي خود شما را راهنمايي كنند ، ممكن است همكاران شما و مشاركت كنندگان در اجراي پژوهش باشند .

 ب : توسعه ي مهارت هاي فردي :

      در اينجا مهارت ها و ويژگي هايي وجود دارد كه به شخص معلم پژوهنده مربوط مي شود ؛ او بايد در انجام پژوهش ، از اين مهارت ها و ويژگي ها برخوردار باشد و آنها را به كار بندد . برخي از اين مهارت ها و ويژگي ها عبارتند از :

1-  مهارت گوش دادن : سعي كنيد بيشتر از آنچه حرف مي زنيد گوش دهيد و سخناني را كه در يك جمع در رابطه با مسأله يا مشكل شما به ميان مي آيد ، ضبط و آن را بازبيني نماييد .

2-  مهارت در مديريت : لازم است با اصول و روش هاي درست مديريت آشنايي داشته باشيد .     وقت شناسي ، شركت منظم در جلسات و احترام به حرف هاي ديگران از جمله اين مهارت هاست . پس ابتدا خود و سپس ديگران را اداره كنيد .

3-  مهارت در همكاري و مشاركت : پژوهش در عمل مستلزم آن است كه خود را عضوي از يك گروه بدانيد و كار خويش را براساس اين تفكر پي ريزي كنيد .

4-  توجه به گوناگوني انديشه ها و رفتارها : افراد با يكديگر تفاوت دارند و زمينه هاي فكري و عملي آنان نيز متفاوت است پس بايد سعي كنيد در تحقيق خود از افكار و نظريات همه ي كليه افراد بهره گيريد و آن ها را به كار بنديد .

5-  تقويت اراده و اعتماد به نفس : پژوهش هميشه با مشكلات و موانعي همراه است پس هيچ گاه از كلمه ي «نمي توانم» استفاده نكنيد ؛ خواستن توانستن است .

ج : ملاحظات عملي

      پژوهشگر علاوه بر توجه به مهارت هاي لازم براي ايجاد ارتباط ميان افراد ، بايد پيش از طراحي تحقيق و اجراي آن ملاحظات عملي ديگري را نيز مدنظر داشته باشد كه اين ملاحظات عبارتند از :

1-  نقش پژوهشگر : پژوهنده بايد اعتماد كساني را كه با آنان كار مي كند ، نسبت به خود جلب نمايد تا افراد در برابر او احساس بيگانگي نكنند ؛ طرز پوشيدن لباس ، نوع وسيله ي رفت و آمد ، نحوه ي سخن گفتن به هنگام مذاكره و … همگي مي تواند در افرادي كه با آنان كار مي كنيد تاثيرگذار باشد و پژوهش را به سمت و سويي خاص سوق دهد .

2-  شناسايي گروه هاي ذي نفع : بايد همه ي گروه هاي ذي نفع در پژوهش را در سازمان ، نهاد يا گروهي كه با آن ها كار مي كنيد شناسايي نماييد و بكوشيد همه ي آن ها چنين احساس كنند كه در صورت همكاري با شما و تغيير وضع موجود و نامطلوب ، منافع آنان تأمين خواهد شد .

3-  شناسايي افراد متنفذ : در همه ي گروه ها ، سازمان ها و نهاد ها و افرادي وجود دارند كه بيش از ديگران داراي نفوذ هستند و مي توانند اطلاعات مناسب و دقيقي در اختيار محقق قرار دهند .      بي توجهي به اين افراد ممكن است مانع پيشرفت كارها شود .

4-  ايجاد تصويري روشن از موقعيت ها : گاهي پژوهشگران به علت عدم آگاهي از وضعيت و موقعيت محيط كار دچار شكست مي شوند پس لازم است پيش از آغاز كار تصوير روشني از تاريخچه و وضعيت افراد و كار خود ترسيم كنيد .به عنوان نمونه اگر فرد مورد مطالعه دانش آموز باشد اين تصوير شامل مواردي همچون پيشينه ي تحصيلي دانش آموز ، وضعيت خانوادگي او ، گروه هاي مرتبط ، مشكلات و امكانات موجود و  …

 د : روابط انساني و مراعات اخلاق :

      از آنجا كه در پژوهش هاي علوم رفتاري محور پژوهش انسان است ، از اين رو ضرورت  دارد معلم پژوهنده مسايل اخلاقي و روابط انساني خاصي را در محيط كار خود رعايت كند كه عبارتند از :

1-  ضرورت مذاكره با مسئولان : لازم است مسئولين رده بالاي محيطي را كه در آن به تحقيق خواهيد پرداخت ، در جريان كار تحقيق بگذاريد .

2-  رازداري در ارايه ي گزارش : حفظ اسرار مربوط به اطلاعات جمع آوري شده ، هويت اشخاص و مكان ، داده ها و آمار و ارقام ، وظيفه ي هر معلم پژوهنده است .

3-  حفظ حق همكاري نكردن ديگران : اگر فرد يا گروهي مايل به همكاري نباشد ، محقق نمي تواند مشكل آنان را حل كند و اصولاً در چنين شرايطي محقق مخير نيست كه تحقيق را ادامه دهد .

4-   حفظ اعتماد:  اعتماد گروه كاري را به خود جلب نماييد و از سوء تفاهمات در امر پژوهش بپرهيزيد .

5-   آگاه سازي ديگران : شركت كنندگان را از آنچه كه در جريان پژوهش براي شما اتفاق مي افتد آگاه كنيد.