مهارتهای زندگی در یک نگاه
هزاره جدید را میتوان هزاره تبادل اطلاعات نامید. با رواج یافتن رسانه های همگانی مانند رادیو و تلویزیون و اخیرا اینترنت، اطلاعات زیادی را در اختیار مردم قرار می گیرد تا جایی که امروزه پدیده ای بنام “بحران اطلاعات”شکل گرفته است. منظور از بحران اطلاعات ، هجوم بی وقفه اطلاعاتی است که متاسفانه درونی نشده و برخلاف گذشته به مهارت تبدیل نمی شود. مهارت به معنی استفاده ماهرانه و توانمندانه از دانش است.
تعریف مهارتهای زندگی
سازمان جهانی بهداشت، مهارتهای زندگی را چنین تعریف نموده است: “توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه ای که فرد بتواند با چالش ها و ضروریات زندگی روزمره کنار بیاید.”(WHO.1997).
یونیسف مهارتهای زندگی را به این صورت تعریف می کند: یک رویکرد مبتنی بر تغییر رفتار که برقراری توازن میان سه حوزه را مد نظر قرار می دهد. این سه حوزه عبارتند از : دانش ، نگرش و مهارت ها.
ده مهارت اصلی زندگی
یونیسف مهارتهای زندگی را در چندین سطح دسته بندی می کند:
*سطح اول مهارتهای پایه ای و اساسی روانشناختی و اجتماعی هستند. این مهارتها بشدت متاثر از فرهنگ و ارزشهای اجتماعی می باشند نظیر خودآگاهی و همدلی.
* سطح دوم مهارت هایی هستند که تنها در شرایط خاص مورد استفاده قرار میگیرند نظیر مذاکره، رفتار جرات مندانه و حل تعارض.
* سطح سوم مهارتهای زندگی کاربردی هستند نظیر مبارزه با نقش های جنسیتی سنتی یا امتناع از سوء مصرف مواد.
سازمان جهانی بهداشت در برنامه مهارتهای زندگی که در سال ۱۹۹۷ معرفی نمود، ده مهارت را بعنوان مهارتهای زندگی اصلی معرفی نمود. این ده مهارت از سوی یونیسف و یونسکو نیز بعنوان مهارتهای زندگی اصلی شناخته شده اند. این مهارتها عبارتند از :
-
مهارت تصمیم گیری: در این مهارت افراد می آموزند که تصمیم گیری چیست و چه اهمیتی دارد. آنها همچنین با انواع تصمیم گیری آشنا شده و مراحل یک تصمیم گیری را گام به گام تمرین میکنند. دانشجویان همچنین با رابطه موجود میان تصمیم گیری و سایر مهارتهای زندگی از یکسو و رابطه تصمیم گیری با پیشگیری اولیه در بهداشت روانی از سوی دیگر آشنا می شوند.
-
مهارت حل مسئله: این مهارت عبارتست از تعریف دقیق مشکلی که فرد با آن روبروست، شناسایی و بررسی راه حلهای موجود و برگزیدن و اجرای راه حل مناسب و ارزیابی فرایند حل مسئله تا به این ترتیب فرد دچار دغدغه و اضطراب نشود و از راههای غیر سالم برای حل مشکل خویش استفاده نکند.
-
مهارتهای تفکر خلاق: توانایی تفکر خلاق یک مهارت سازنده و پایه برای نیل به سایر مهارتهای مرتبط با سبک اندیشیدن است. در این مهارت افراد فرا میگیرند که به شیوه ای متفاوت بیاندیشند و از تجربه های متفاوت و معمولی خویش فراتر روند و تبیین ها یا راه حل هایی را خلق نمایند که خاص و ویژه خودشان است.
-
مهارت تفکر نقاد: این مهارت عبارتست از توانایی تحلیل عینی اطلاعات موجود با توجه به تجارب شخصی و شناسایی آثار نفوذی ارزشهای اجتماعی، همسالان و رسانه های گروهی بر رفتار فردی.
-
توانایی برقراری ارتباط موثر: این مهارت به معنای ابراز احساسات، نیازها و نقطه نظرهای فردی بصورت کلامی و غیرکلامی است.
-
مهارت ایجاد و حفظ روابط بین فردی: مهارتی است جهت تعامل مثبت با افراد بویژه اعضای خانواده در زندگی روزمره.
-
خودآگاهی: به معنی توانایی و ظرفیت فرد در شناخت خویشتن، و نیز شناسایی خواسته ها، نیازها و احساسات خویش است. در این مهارت فرد همچنین می آموزد که چه شرایط یا موقعیت هایی برای وی فشار آور هستند.
-
مهارت همدلی کردن: عبارتست از فراگیری نحوه درک احساسات دیگران.در این مهارت فرد می آموزد که چگونه احساسات افراد دیگر را تحت شرایط مختلف درک کند، تفاوتهای فردی را بپذیرد و روابط بین فردی خود را با افراد مختلف بهبود بخشد.
-
مهارت مقابله با هیجانها: شناخت هیجان ها و تاثیر آنها بر رفتار. همچنین فراگیری نحوه اداره هیجان های شدید و مشکل آفرین نظیر خشم.
-
مهارت مقابله با استرس: در این مهارت افراد یاد میگیرند که چگونه با فشارها و تنش های ناشی از زندگی مقابله نمایند.