مقیاس‌های اندازه‌گیری از دیدگاه آماری به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

1- مقیاس اسمی (Nominal scale) یکی از نوع‌های مقیاس‌های اندازه‌گیری در تحقیقات علمی است. در این نوع از مقیاس‌ها، داده‌ها به شکل نامی (نام و عنوان) و دسته‌بندی شده‌اند و هیچ یکی از داده‌ها از دیگری بزرگتر یا کوچکتر نیست.

برای مثال، جنسیت یک فرد یا رنگ مورد علاقه یک فرد، مثال‌هایی از متغیرهایی هستند که با مقیاس اسمی اندازه‌گیری می‌شوند. در این حالت، هیچ یک از داده‌های مذکور از دیگری از نظر میزانی بزرگتر یا کوچکتر نیستند، بلکه فقط به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. به عنوان مثال، دو دسته از جنسیت برای یک فرد می‌تواند “مرد” و “زن” باشد و هیچ مقداری برای جنسیت “مرد” یا “زن” تعیین نمی‌شود.

مقیاس اسمی از مقیاس‌های مهم در تحلیل آماری است و می‌توان از آن در تحلیل داده‌های کیفی استفاده کرد. این نوع از مقیاس‌ها در تحقیقات اجتماعی و روان‌شناسی بسیار کاربردی است و به صورت گسترده در بسیاری از مطالعات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

2- مقیاس اندازه‌گیری ترتیبی (Ordinal Scale)، یکی از چهار نوع مقیاس اندازه‌گیری است که در آمار و ارزیابی ارزشیابی استفاده می‌شود. در این نوع از مقیاس‌ها، داده‌ها به صورت دسته‌بندی شده‌اند و به ترتیب مرتب شده‌اند، اما اختلاف میان دسته‌ها ناشناخته است. به عبارت دیگر، در این مقیاس، می‌توان داده‌ها را به صورت مرتبه‌بندی کرد، اما نمی‌توان ارتباطی بین فاصله‌های مرتبه‌ها را اندازه‌گیری کرد.

مثال‌هایی از مقیاس ترتیبی شامل مقیاس رتبه‌بندی تحصیلات، سطوح زلزله، و رتبه‌بندی رستوران‌ها بر اساس کیفیت غذا می‌باشند. به عنوان مثال، اگر سه نفر دارای یک رتبه بالاترین مقام در یک مسابقه باشند، ممکن است فاصله بین این سه نفر دقیقاً برابر نباشد، یعنی ممکن است نفر اول با نفر دوم تفاوت بیشتری داشته باشد نسبت به نفر دوم و سوم.

بدون فاصله مشخص بین دسته‌ها، میانگین و انحراف معیار نیز قابل محاسبه نخواهند بود. با این حال، می‌توان از ضریب همبستگی رنگامختصات برای بررسی رابطه بین متغیرهای مختلف استفاده کرد. همچنین، می‌توان از روش‌های غیرپارامتریک مانند آزمون رنگامختصات و آزمون رتبه ویلکاکسون برای تحلیل داده‌های مقیاس ترتیبی استفاده کرد.

3- مقیاس اندازه‌گیری دارای فاصله (Interval Scale)، یکی از چهار نوع مقیاس اندازه‌گیری است که در آمار و ارزیابی ارزشیابی استفاده می‌شود. در این نوع از مقیاس‌ها، داده‌ها به صورت دسته‌بندی شده‌اند و به ترتیب مرتب شده‌اند، و به علاوه فاصله بین دسته‌ها نیز مشخص و قابل اندازه‌گیری است. با داشتن فاصله‌های یکسان بین دسته‌ها، می‌توان ارتباط بین فاصله‌های مختلف را اندازه‌گیری کرد.

مثال‌هایی از مقیاس دارای فاصله شامل مقیاس دمای سلسیوس، مقیاس زمانی 24 ساعته و مقیاس دمای فارنهایت هستند. در مقیاس دمای سلسیوس، فاصله بین 10 درجه و 20 درجه برابر با فاصله بین 20 درجه و 30 درجه است. با این وجود، مقیاس دارای فاصله نسبت به صفر مطلق ندارد، به عبارت دیگر، نمی‌توان گفت که دمای صفر درجه سلسیوس به معنی عدم حضور حرارت باشد.

نسبت به مقیاس ترتیبی، می‌توان میانگین و انحراف معیار را با استفاده از روش‌های پارامتریک محاسبه کرد. همچنین، می‌توان از آزمون t و تحلیل واریانس برای مقایسه میانگین‌های دو یا بیشتر از گروه‌های مختلف استفاده کرد.

4-

مقیاس اندازه‌گیری نسبتی (Ratio Scale)، یکی از چهار نوع مقیاس اندازه‌گیری است که در آمار و ارزیابی ارزشیابی استفاده می‌شود. در این نوع از مقیاس‌ها، داده‌ها به صورت دسته‌بندی شده‌اند و به ترتیب مرتب شده‌اند، و به علاوه فاصله بین دسته‌ها نیز مشخص و قابل اندازه‌گیری است، به علاوه دارای یک نقطه مشخص به عنوان صفر مطلق است.

مثال‌هایی از مقیاس نسبتی شامل مقیاس زمانی با ابعاد ساعت، مقیاس وزن، و مقیاس قیمت هستند. در مقیاس زمانی با ابعاد ساعت، نقطه صفر مطلق به معنی عدم وجود زمان است. به عنوان مثال، می‌توان گفت که یک فرد 2 برابر سن دیگری است، یا یک شی 3 برابر وزن دیگری دارد.

در مقیاس نسبتی، می‌توان از تمام عملیات ریاضی از جمله جمع، تفریق، ضرب و تقسیم استفاده کرد. همچنین، می‌توان میانگین و انحراف معیار را با استفاده از روش‌های پارامتریک محاسبه کرد. برای مثال، می‌توان از آزمون t و تحلیل واریانس برای مقایسه میانگین‌های دو یا بیشتر از گروه‌های مختلف استفاده کرد و از ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی رابطه بین متغیرهای مختلف استفاده کرد.

عملیات ریاضی ، شاخص ها و آزمون های آماری به تفکیک هر یک از مقیاس های اندازه گیری