گردآوري و تحلیل داده هاي پژوهشي بخشي حیاتي و بنیادي در همة انواع تحقیقات علمي است. به بیان ديگر، در تمام پژوهش ها داده هايي گردآوري شــده و به شکلي تنظیم، خلاصه سازي، توصیف، مقايســه و درنهايت تحلیل و تفسیر مي شوند. فقط نوع داده هاي گردآوري شده و چگونگي تحلیل آنها متفاوت اســت. گاه داده ها كمي و آماري و گاه كیفي و تفســیري اند. گاه از دل طرح ها و محیط هاي آزمايشــگاهي استخراج مي شوند، و گاه در محیط واقعي و طبیعي به دست مي آيند. ابزار گردآوري نیز بسیار متنوع است. مثلا در حوزه هاي علوم اجتماعي و انســاني معمولا مشــاهده، مصاحبه، پرسشنامه، اســناد و مدارك تاريخي، گروه هاي كانوني و موارد مشابه از اصلي ترين ابزارها محسوب مي شوند. درمقابل علوم پايه و انواع رشته هاي مهندسي ابزارهاي خاص خود را دارند. به هر حال، دادۀ موردنظر هرچه باشد و به هر شکل كه گردآوري شود، بايد در گردآوري و تحلیل آن اصول پايه رعايت شود. مهمترين گام هايي كه بايد در اين مرحله برداشته شود، در جدولشمارۀ زیرآمده است.
نکات مربوط به گردآوري و تحلیل داده ها
كليد | توضيحات |
تناسب روش با اهداف اولیه | آيا روش پژوهش با رويکرد و هدف اولیه هم خواني دارد؟ |
تناسب روششناسي با پرسش ها | آيا روششناسي مورداستفاده با نوع پرسش ها تناسب دارد؟ |
روايي و پايايي ابزار پژوهش | آيا از روايي و پايايي ابزار مورداستفاده اطمینان داريد؟ |
معرفي جامعة پژوهش | آيا جامعة پژوهش و ويژگي هاي آن به خوبي توصیف شده است؟ |
انتخاب روش نمونه گیري | آيا روش نمونه گیري با پرسش هاي پژوهش متناسب است؟ |
حجم و كیفیت داده ها | آيا حجم و كیفیت داده هاي گردآمده براي تحلیل مناسب است؟ |
پرهیز از سوگیري در تحلیل | آيا در گردآوري و تحلیل داده ها از سوگیري پرهیز شده است؟ |
كاهش اثر عوامل خطا | آيا تأثیر عوامل خطا در گردآوري و تحلیل به حداقل رسیده است؟ |
قانع كنندگي پاسخ هاي حاصل | آيا داده هاي گردآوري شده پاسخگوي پرسش هاي پژوهش است؟ |
رعايت اخلاق پژوهش | آيا در گردآوري داده ها اصول اخلاق پژوهش رعايت شده است؟ |
منبع:
منصوريان،يزدان .(1389). صد نکته در پایان نامه نویسي. اطلاعات ارتباطات و دانش شناسی . تیر 1389. صص 78 تا 93 .