روش تحقیق ترکیبی (Mixed Methods Research) چیست؟

روش تحقیق ترکیبی (Mixed Methods Research) رویکردی پژوهشی است که در آن، روش‌های کمی (مانند تحلیل آماری، پرسشنامه‌ها و داده‌های عددی) و روش‌های کیفی (مانند مصاحبه، مشاهده و تحلیل محتوا) به صورت سیستماتیک ترکیب می‌شوند تا به درک جامع‌تری از مسئله پژوهشی دست یابیم. این روش، که اغلب به عنوان “روش آمیخته” یا “میکس متد” شناخته می‌شود، در پاسخ به محدودیت‌های روش‌های کمی (که بر تعمیم‌پذیری تمرکز دارند اما عمق کمتری ارائه می‌دهند) و کیفی (که عمق بالایی دارند اما تعمیم‌پذیری کمتری) توسعه یافته است. هدف اصلی آن، ادغام داده‌های کمی و کیفی برای پاسخ به سؤالات پیچیده پژوهشی است که با یک رویکرد تنها قابل دستیابی نیستند.

تاریخچه مختصر

این روش در دهه ۱۹۸۰ میلادی به عنوان “سومین جنبش روش‌شناسی” (پس از روش‌های کمی و کیفی) ظهور کرد و بر پایه فلسفه پراگماتیسم (که بر کارایی و کاربرد تمرکز دارد) بنا شده است. امروزه در حوزه‌هایی مانند علوم اجتماعی، سلامت، آموزش و کسب‌وکار کاربرد گسترده‌ای دارد.

انواع روش تحقیق ترکیبی

روش‌های ترکیبی بر اساس زمان‌بندی و نحوه ادغام داده‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

طرح همزمان یا همگرا (Convergent/Concurrent Design): داده‌های کمی و کیفی به طور همزمان جمع‌آوری و تحلیل می‌شوند، سپس نتایج مقایسه یا ادغام می‌گردند. مثال: بررسی تأثیر برنامه آموزشی بر عملکرد دانش‌آموزان با تحلیل نمرات (کمی) و مصاحبه با معلمان (کیفی).
طرح متوالی توضیحی (Explanatory Sequential Design): ابتدا داده‌های کمی جمع‌آوری می‌شود، سپس داده‌های کیفی برای توضیح نتایج استفاده می‌گردد. مثال: تحلیل آمار تصادفات دوچرخه‌سواران (کمی) و سپس مصاحبه برای شناسایی دلایل (کیفی).
طرح متوالی اکتشافی (Exploratory Sequential Design): ابتدا داده‌های کیفی جمع‌آوری می‌شود، سپس داده‌های کمی برای آزمون یافته‌ها به کار می‌رود. مثال: مصاحبه برای شناسایی چالش‌های مدیریتی (کیفی) و سپس پرسشنامه برای اندازه‌گیری (کمی).
طرح تلفیقی یا تعبیه‌شده (Embedded Design): یک روش اصلی (کمی یا کیفی) انتخاب می‌شود و روش دیگر برای پشتیبانی استفاده می‌گردد. مثال: پژوهش کمی گسترده با مصاحبه‌های کیفی محدود برای توضیح نتایج.
طرح چندمرحله‌ای (Multiphase Design): شامل چندین مرحله با ترکیب روش‌ها برای پوشش جنبه‌های مختلف مسئله.

مزایا

درک جامع‌تر: ترکیب قدرت تعمیم‌پذیری روش کمی با عمق روش کیفی.
اعتباربخشی متقابل: داده‌های یک روش، نتایج روش دیگر را تأیید یا تکمیل می‌کند.
انعطاف‌پذیری: مناسب برای مسائل پیچیده و چندرشته‌ای.

چالش‌ها و معایب

پیچیدگی در ادغام داده‌ها و نیاز به مهارت‌های دوگانه.
زمان‌بر و هزینه‌بر بودن.
مسائل اخلاقی و روش‌شناختی در ترکیب داده‌ها.

در نهایت، روش تحقیق ترکیبی ابزاری قدرتمند برای پژوهشگران است که می‌تواند به نتایج معتبرتر و کاربردی‌تری منجر شود، به شرطی که طراحی آن با دقت انجام گیرد. اگر نیاز به مثال‌های عملی یا جزئیات بیشتری دارید، بگید!

خواهشمند است، نظر خودتان را در پایان نوشته در سایت https://rava20.ir مرقوم نمایید. همین نظرات و پیشنهاد های شما باعث پیشرفت سایت می گردد. با تشکر

پیشنهاد می شود مطالب زیر را هم در سایت روا 20 مطالعه نمایید:

روش های بررسی نرمال بودن توزیع داده ها و شرایط استفاده از هر روش چیست؟

آزمون تحلیل واریانس چیست؟ Analysis of Variance test

آزمون تک نمونه ای کولموگروف اسمیرنوف چیست؟

عزت نفس چیست؟

آزمون تک متغیری مجذور کا یا chi-square one variable test چیست؟