روشهای تحقیق همبستگی

تحقیق همبستگی (Correlation) که خود زیر مجموعه تحقیقات توصیفی (غیر آزمایشی) است با این هدف انجام می‌شود که رابطه میان متغیرها (Variables) را نشان دهد. تحقیق همبستگی بر اساس هدف تحقیق به سه دسته کلی تقسیم می‌شود.

دسته اول به تحقیقاتی مربوط می‌شود که هدف بررسی همبستگی دو متغیری است، بدین معنی که محقق می‌خواهد رابطه دو به دو متغیرهای موجود را بررسی کند.

دسته دوم تحقیقات مربوط به تحلیل رگرسیون (Regression Analysis) را شامل می‌شود که هدف آن پیش بینی تغییرات یک یا چند متغیر وابسته (ملاک) با توجه به متغیرهای مستقل (پیش بینی) است.

دسته سوم مربوط به تحلیل ماتریس همبستگی (Correlafion Matrix Analysis) و آزمودن روابط ساختاری مبتنی بر نظریه ها انجام می‌گیرد. هر یک از این سه دسته تحقیق روش آماری خود را برای تجزیه و تحلیل لازم دارد که برخی از این روشها به دلیل پیچیدگی توسط کامپیوتر انجام می‌شود.

روش تحقیق همبستگی دو متغیری

در این نوع تحقیق همبستگی هدف تعیین میزان همبستگی تغییرات دو متغیر می‌باشد. در اکثر تحقیقات همبستگی دو متغیری از مقیاس فاصله‌ای با پیش فرض توزیع طبیعی دو متغیر در جامعه برای اندازه گیری استفاده می‌شود و معمولا برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از فرمول ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون (Pearson Product Moment Correlation Coefficient) استفاده می شود.

روش تحلیل رگرسیون

در این نوع تحقیق همبستگی هدف پیش بینی یک یا چند متغیر وابسته (که در این تحقیق ملاک نامیده می‌شود.) از یک یا چند متغیر مستقل (که در این تحقیق پیش بینی نامیده می‌شود) است. در این روش با توجه به تعداد متغیرها می‌توان از مدل رگرسیون چندگانه (Multiple Regression) و مدل رگرسیون چند متغیری (Multivariate Regression) برای تجزیه و تحلیل داده‌ها استفاده کرد. در تحلیلهای از نوع رگرسیون متغیرهای پیش بینی را می‌توان به سه روش همزمان (Simultaeous) ، گام به گام (Stewise) و سلسله مراتبی (Hierarchical) وارد تحلیل کرد.

در روش همزمان تمام متغیرهای پیش بینی باهم وارد تحلیل می‌شوند. در روش گام به گام اولین متغیر پیش بینی بر اساس ضریب همبستگی صفر مرتبه با متغیر ملاک وارد تحلیل می‌شود و پس از آن سایر متغیرهای پیش بینی برحسب ضریب همبستگی تفکیکی (Partial) یا نیمه تفکیکی (Semi – Partial) وارد تحلیل می‌شوند. در روش سلسله مراتبی ورود متغیرها بر اساس یک چارچوب نظری یا تجربی مورد نظر محقق صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر محقق شخصا درباره ترتیب ورود متغیرها به تحلیل تصمیم گیری می‌کند.

روش تحلیل ماتریس همبستگی یا کواریانس

تخلیل عاملی

ماتریس همبستگی از نوع تحلیل عاملی با هدف تبین تغییرات متغیرها در عاملهای محدودتر یا تعیین خصیصه‌های زیر بنایی یک مجموعه از داده‌ها انجام می‌شود. این روش می‌تواند بر دو نوع اکتشافی (Exploratory) یا تاییدی (Confirmatory) انجام شود. در تحلیل عامل اکتشافی محقق درباره تعداد عامل های خصیصه فرضیه‌ای ندارد؛ در صورتی که برای روش تاییدی فرضیه ارائه می‌شود.

معادلات ساختاری

ماتریس همبستگی از نوع معادلات ساختاری با هدف آزمودن مدل خاصی از رابطه بین متغیرها انجام می‌شود. در این مدل داده‌ها به صورت ماتریسهای همبستگی (کواریانس) در آمده و یک مجموعه معادلات رگرسیون بین متغیرها تدوین می‌شود. همچنین در مدل معادلات ساختاری اثرهای مستقیم و غیرمستقیم متغیرها به منظور شناخت روابط علی مورد محاسبه قرار می‌گیرند. این نوع تحلیلها بیشتر پس از فراهم آمدن نرم افزارهایی مانند EQS , LISREL, pls , Amos  امکان پذیر شده است که به تدریج کامل تر و پیچیده تر شده‌اند.

ویژگیهای روش تحقیق همبستگی‏

• این روش هنگامی به کار می‌رود که تعداد متغیرهای بازیگر در موقعیت آزمایش زیاد باشند، به طوری که از ‏طریق روش تحقیق تجربی، کنترل و دستگاری آنها امکان‌پذیر نباشد، مانند تحقیقاتی که در زمینه پیش‌بینی ‏موفقیت یا شکست دانش آموزان در تحصیلات دانشگاهی صورت می‌گیرد.‏
• این روش تحقیق، سنجش و ارزیابی چند متغیر و روابط فیمابین آنها را در لحظه‌ای ویژه‌ و در شرایط واقعی ‏مقدور می‌سازد، مانند تحقیقاتی که در زمینه بررسی روائی و پایائی آزمونها انجام می‌گیرد.‏
• این روش پژوهشی صرفاً درجات همبستگی و روابط بین متغیرها را بررسی می‌کند.‏

محدودیت‌های روش تحقیق همبستگی

• ‏در این روش از پژوهش الزاماً روابط علت و معلولی شناسائی نمی‌شود،‌ بلکه فقط هدف آن است که مشخص ‏شود کدام متغیر با کدام متغیر دیگر به طور نسبی در جهت مثبت یا منفی همگام است.‏
• با مقایسه با روش تحقیق تجربی، این روش کنترل کمتری در مورد متغیرهای مستقل اعمال می‌کند.‏
• در این روش تحقیق تاثیر روابط مصنوعی و غیرواقعی و همچنین به علت ضعف کنترل شدید متغیرهای ‏مستقل، اثر عوامل خارج از حوزه تحقیق بر نتایج زیاد است.‏

کاربرد تحقیق همبستگی در انجام پایان نامه

• هنگامی که محقق، دو یا چند دسته از اطلاعات مختلف مربوط به یک گروه یا یک دسته اطلاعات از دو یا ‏چند گروه را در اختیار دارد،‌ می‌تواند از این روش تحقیقی استفاده کند، چرا که این روش برای مطالعه میزان ‏تغییرات در یک یا چند عامل در اثر تغییرات یک یا چند عامل دیگر است.‏
• تحقیق همبستگی در طیف وسیعی از مطالعاتی که به دنبال شناسایی روابط بین متغیرها هستند، مورد استفاده قرار می گیرد، هم چنین در مطالعاتی که در صدد ارزیابی توافق و پیش بینی متغیرها هستند، می تواند کمک کننده باشد.

مراحل مختلف تنظیم تحقیق همبستگی در انجام پایان نامه

• موضوع تحقیق را تعیین کنید.‏
• از نوشته‌ها و مقالات موجود و مربوط به موضوع مورد تحقیق خود،‌ مطالعه و بررسی عمیقی را آغاز و از آن با ‏توجه روشن شدن تحقیق و یاری گرفتن در تهیه طرح تحقیق استفاده نماید.ومساله ویا سئوال اصلی خودرا نسبت به ‏موضوع تدوین کنید.
• روش انجام تحقیق خود را مشخص کنید.
• به تجربه و تحلیل، تعبیر و تفسیر یافته‌ها و نتیجه‌گیری از آنها و ارائه پیشنهادات اجرایی و تحقیقاتی از آنها ‏مبادرت ورزید.
• از کار تحقیقاتی یک گزارش تنظیم و تهیه نماید.‏

ضریب همبستگی شاخصی است ریاضی که جهت و مقدار رابطه ی بین دو متغیر را توصیف می‌کند. ضریب همبستگی درمورد توزیع های دویا چند متغیره به کار می رود. اگر مقادیر دو متغیر شبیه هم تغییر کند یعنی با کم یا زیاد شدن یکی دیگری هم کم یا زیاد شود به گونه‌ای که بتوان رابطه آنها را به صورت یک معادله بیان کرد گوییم بین این دو متغیرهمبستگی وجود دارد.

 ضریب همبستگی پیرسون، ضریب همبستگی اسپیرمن و ضریب همبستگی تاو کندال از مهمترین روش‌های محاسبه همبستگی میان متغیرها هستند.

بطور کلی:

• اگر هر دو متغیر با مقیاس رتبه‌ای باشند از شاخص تاوکندال استفاده می‌شود.
• اگر هر دو متغیر با مقیاس نسبتی و پیوسته باشند از ضریب همبستگی پیرسون استفاده می‌شود.
• اگر هر دو متغیر با مقیاس نسبتی و گسسته باشند از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده می‌شود.

ضریب همبستگی

ضریب همبستگی (Correlation Coefficient) ابزاری آماری برای تعیین نوع و درجه رابطهٔ یک متغیر کمی با متغیر کمی دیگر است. ضریب همبستگی، یکی از معیارهای مورد استفاده در تعیین همبستگی دو متغیر است.

ضریب همبستگی شدت رابطه و همچنین نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) را نشان می‌دهد. این ضریب بین ۱ تا ۱- است و در صورت عدم وجود رابطه بین دو متغیر، برابر صفر است.

برای محاسبه ضریب همبستگی چند روش وجود دارد که هر کدام دارای کاربرد خاصی است که معروفترین آن ها عبارت است از:

·         ضریب همبستگی خطی پیرسون

 میزان ارتباط خطی دو متغیر کمی را می دهد.

·         ضریب همبستگی خطی اسپیرمن

 از این ضریب برای تعیین میزان ارتباط بین متغیرهای رتبه ای استفاده می شود. از توزیع متغیر های کمی نرمال نباشد نیز از این ضریب استفاده می شود.

·         ضریب همبستگی کندال

 میزان ارتباط بین متغیر های رتبه ای و اسمی را می دهد.

تفاوت ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن و ضریب همبستگی پیرسون

• ضریب همبستگی پیرسون برای محاسبه ی همبستگی دو متغیر فاصله ای یا نسبی به کار برده می شود، ولی ضریب اسپیرمن، همبستگی موجود بین دو متغیر ترتیبی را نشان می دهد.
• به کمک ضریب همبستگی اسپیرمن روابط غیرخطی بررسی می شود در حالیکه ضریب همبستگی پیرسون به منظور بررسی یک رابطه ی خطی بکار برده می شود.
• کارایی ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن کمتر از ضریب همبستگی پیرسون است.
• محاسبه ی ضریب همبستگی اسپیرمن ساده تر بوده و نیاز به پیش فرض های کمتری نسبت به ضریب پیرسون دارد.

تفسیر و نتایج تحقیق همبستگی

در تفسیر نتایج تحقیقات همبستگی باید به این نکته توجه داشت که همبستگی بین دو یا چند متغیر ضرورتا و الزاما به معنی رابطه علت و معلولی بین آنها نیست و غالبا عوامل دیگری نیز وجود دارند که بر هر دو متغیر مستقل و وابسته تاثیر می‌گذارند. یک رابطه همبستگی بین متغیرها فقط این مطلب را بیان می‌کند که تغییر در یک متغیر موجب تغییر در متغیر دیگری می‌شود. تحقیقات همبستگی معمولا رویکردی مقدماتی برای مطالعه روابط علت و معلولی است. همبستگی  بین متغیر نمی تواند روابط علت و معلولی را بیان نماید.