آزمون شفه (Scheffé’s test) یک روش آماری است که برای مقایسه میانگین‌ها در تحلیل واریانس (ANOVA) استفاده می‌شود. این آزمون به ویژه در شرایطی که تعداد گروه‌ها بیشتر از دو است و شما می‌خواهید بررسی کنید که آیا حداقل یک میانگین از دیگر میانگین‌ها متفاوت است، کاربرد دارد. آزمون شفه به عنوان یک آزمون چندگانه (post hoc) شناخته می‌شود و به شما این امکان را می‌دهد که مقایسه‌های چندگانه را بدون افزایش نرخ خطای نوع اول (Type I error) انجام دهید.
مراحل انجام آزمون شفه
- انجام ANOVA: ابتدا باید یک تحلیل واریانس (ANOVA) یک‌طرفه (One-way ANOVA) انجام دهید تا بررسی کنید که آیا بین گروه‌ها اختلاف معنی‌داری وجود دارد یا خیر.
- محاسبه مقدار F: در ANOVA، مقدار F محاسبه می‌شود که نشان‌دهنده نسبت واریانس بین گروه‌ها به واریانس درون گروه‌ها است.
- انجام آزمون شفه: اگر ANOVA نشان دهد که اختلاف معنی‌داری وجود دارد، می‌توانید آزمون شفه را برای مقایسه میانگین‌های گروه‌های مختلف انجام دهید. در این مرحله، شما نیاز به محاسبه مقدار F برای هر مقایسه خاص دارید.
- تعیین سطح معنی‌داری: مقدار F به دست آمده را با مقدار بحرانی F که بر اساس درجه آزادی و سطح معنی‌داری انتخابی (معمولاً 0.05) مشخص می‌شود، مقایسه کنید.
- نتیجه‌گیری: اگر مقدار F به دست آمده از آزمون شفه بزرگتر از مقدار بحرانی باشد، می‌توانید نتیجه بگیرید که میانگین‌های گروه‌ها به طور معنی‌داری با یکدیگر متفاوت هستند.
مزایا و معایب
مزایا:
- کنترل نرخ خطای نوع اول: آزمون شفه به خوبی می‌تواند نرخ خطای نوع اول را کنترل کند.
- انعطاف‌پذیری: می‌توانید مقایسه‌های دلخواهی را انجام دهید و نه فقط مقایسه‌های زوجی.
معایب:
- قدرت آزمون: آزمون شفه ممکن است قدرت کمتری نسبت به برخی از آزمون‌های دیگر مانند آزمون توکی (Tukey’s HSD) داشته باشد، به ویژه در مقایسه‌های خاص.
- پیچیدگی محاسبات: محاسبات مربوط به آزمون شفه ممکن است پیچیده‌تر از سایر آزمون‌ها باشد.
نرم‌افزارها
آزمون شفه در بسیاری از نرم‌افزارهای آماری مانند R، Python (با استفاده از کتابخانه‌های مختلف)، SPSS و SAS قابل انجام است.
مثال
فرض کنید شما سه گروه از داده‌ها دارید که به بررسی اثر یک درمان خاص بر روی یک متغیر وابسته می‌پردازید. پس از انجام ANOVA، متوجه می‌شوید که اختلاف معنی‌داری وجود دارد. سپس با استفاده از آزمون شفه می‌توانید بررسی کنید که آیا میانگین‌های گروه‌ها با یکدیگر تفاوت دارند یا خیر.
پیشنهاد می شود مقالات زیر را نیز در سایت https://rava20.ir/ مطالعه نمایید.
آزمون همبستگی کندال (Kendall rank correlation coefficient)
نوشته
گروه بندی و توصیف آزمون های پارامتریک و ناپارامتریک برای بررسی رابطه بین متغیرها
نوشته
مراحل آزمون تحلیل واریانس دو راهه (Two-Way ANOVA) در نرم افزار spss
نوشته
آزمون کای مربع Chi-Square (خی دو) چیست؟
نوشته
آزمون تصادفی بودن ( Test of randomness) در نرم افزار spss چگونه انجام می شود؟