بررسی روایی آزمون ساخته شده (همزمان و سازه)
در نهایت، در آخرین مرحله ساخت آزمون انواع دیگر روایی شامل روایی های همزمان (واگرا یا همگرا) و روایی سازه که در آن ساختار عاملی آزمون تعیین می شود، مورد بررسی قرار می گیرد. انواع دیگر روایی در زیر معرفی شده اند:
روایی ملاکی: روایی ملاکی نشان می دهد که نمرات حاصل از یک آزمون با نمرات حاصل از یک آزمون یا وسیله اندازه گیری دیگر که ملاک نامیده می شود، چقدر همخوانی و ارتباط دارد. هرقدر این ارتباط که به صورت ضریب همبستگی (همبستگی بین نمره آزمون پیش بینی کننده و نمره ملاک ) بیشتر باشد، ضریب روایی نیز بیشتر خواهد بود (دلاور، 1376).
روایی ملاکی نیز به دو نوع زیر تقسیم می شود:
روایی ملاکی پیش بینی: هنگامی که آزمونی برای پیش بینی رفتار آتی به کار برده می شود، روایی پیش بینی باید محاسبه شود . برای محاسبه ضریب روایی پیش بین آزمون را روی آزمودنی ها اجرا می کنند، پس از گذشت زمان لازم نمره های ملاک را جمع آوری می کنند و ضریب همبستگی بین این دو دسته نمره را محاسبه می کنند تا ضریب روایی به دست آید (هومن ، 1375).
روایی ملاکی همزمان: اگر محدودیت زمانی برای اجرا و محاسبه روایی پیش بین وجود داشته باشد از ضریب روایی همزمان می توان استفاده کرد. برای محاسبه روایی همزمان یک آزمون جدید می توان به دو شیوه عمل کرد: در صورت وجود آزمون معتبری در آن زمینه، هر دو آزمون روی یک گروه نمونه اجرا و در صورت وجود همبستگی بالا آزمون جدید تأئید می شود، اما در صورتی که آزمون معتبری در آن زمینه نباشد، نمرات آزمون جدید را با سایر فعالیت های آزمودنی مقایسه می کنند (کرمی ،1382). روایی همزمان نیز خود به دو صورت انجام می شود: الف) روایی همگرا و ب) روایی واگرا. در روایی همگرا، آزمون طراحی شده بایستی با سازه های مشابه که به صورت همزمان با آزمون مورد نظر اجرا می شوند، همبستگی مثبت معنی دار داشته باشد؛ اما در روایی واگرا، آزمون طراحی شده بایستی با سازه های متفاوت و متضاد که به صورت همزمان با آزمون مورد نظر اجرا می شوند، همبستگی منفی معنی دار داشته باشد.
ضریب روایی ملاکی از عواملی چون تفاوت های گروهی، طول آزمون، حجم نمونه و معرف بودن آن و روایی و روایی متغیر ملاک تاثیر می پذیرد. بنابر این استفاده کنندگان از این روش باید این عوامل را در نظر بگیرند (شریفی، 1381).
مطالب مرتبط