تحلیل محتوای کتاب های درسی با تکنیک ویلیام رومی

• آزمون کولموگروف – اسمیرنف Kolmogrov- smirnov test
• آزمون کوکران (Cochran’s Test)
• رتبه ریاضی ایران در آزمون تیمز در بین 58 کشور!!
• آزمون کمترین تفاوت معنی دار least Significant Difference Test LSD
• آزمون «کرویت موچلی» (Mauchly’s Sphericity Test)

وﯾﻠﯿﺎم روﻣﯽ (William L Romey) ﯾﮑﯽ از ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﯽ در آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ﮐﻠﯿﺎت ﻃﺮح ﺳﺎﻣﺎن دﻫﯽ ﻣﺤﺘﻮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی درﺳﯽ و ﻓﻨﺎوری آﻣﻮزﺷﯽ، در ﺳﺎل ۱۹۸۶ اراﺋﻪ ﮐﺮد.

ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺘﺐ درﺳﯽ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ وی ﻃﺮاﺣﯽ و اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺟﻬﺖ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﯿﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﺤﺘﻮای اﮐﺘﺸﺎﻓﯽ و ﻓﻌﺎل ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﺤﺘﻮای ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ‌ﮔﯿﺮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ، سوالات و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه در ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻗﺎدر اﺳﺖ داﻧﺶ آﻣﻮزان را ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ وا دارد و او را درﮔﯿﺮ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﮐﺘﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ. درواقع وﯾﻠﯿﺎم روﻣﯽ، روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻤﯽ را در ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد.

از روش ویلیام رومی در تحلیل محتوای کتاب درسی استفاده می‌شود. ﻫﺪف روش  وﯾﻠﯿﺎم روﻣﯽ، ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ ﮐﺘﺎب و ﻣﺤﺘﻮای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ داﻧﺶ آﻣﻮزان را به‌ﻃﻮر ﻓﻌﺎل ﺑﺎ آﻣﻮزش و ﯾﺎدﮔﯿﺮی درﮔﯿﺮ  ﻣﯽﮐﻨﺪ؟  ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ وی ﻣﺤﺘﻮای درس را ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ: ﻣﺘﻦ درس، ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﮐﺘﺎب و ﺳﺆاﻻت ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. او اﯾﻦ ارزﺷﯿﺎﺑﯽ را ﺷﺎﻣﻞ: ﻋﻨﺎوﯾﻦ، ﺷﺮح زﯾﺮ ﺗﺼﺎوﯾﺮ و ﭘﯿﺶ ﮔﻔﺘﺎر ﯾﺎ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺪ. برای مثال، ﻣﺘﻦ درس دارای ۱۰ ﻣﻘﻮﻟﻪ، ﺗﺼﺎوﯾﺮ ۴ ﻣﻘﻮﻟﻪ و ﺳﺆاﻻت ﻧﯿﺰ دارای ۴ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

روش ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی وﯾﻠﯿﺎم روﻣﯽ

ﺗﺤﻠﯿﻞ‌ﮔﺮ ﺑﺎﯾﺪ از ﯾﮏ ﺳﻮ، ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ نموده و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ، ﺷﺎﺧﺺ‌ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺮ اﺳﺎس آن در ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ‌ﮔﯿﺮﻧﺪ را ﺗﻌﺮﯾﻒ نماید. ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ فعال، ﻏﯿﺮفعال و ﺧﻨﺜﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ‌ﺷﻮﻧﺪ. در ﻃﺒﻘﺎت ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل داﻧﺶ آﻣﻮزان ﻣﺸﻐﻮل ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‌ﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی واﻗﻌﯽ ﻧﻤﯽ‌ﺑﺎﺷﻨﺪ. در ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﻓﻌﺎل، داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺑﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﯾﺎدﮔﯿﺮی و آﻣﻮزش درﮔﯿﺮﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﺧﻨﺜﯽ، ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در ارزشیابی و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا اﯾﻔﺎ ﻧﻤﯽ‌ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽ‌ﺗﻮان در ارزﺷﯿﺎﺑﯽ از آﻧﻬﺎ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮد.

الف) ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﻣﺘﻦ

ﺟﻤﻼت ﯾﺎ ﻣﺤﺘﻮای ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮده و ﻫﺮ ﮐﺪام را در ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﻮﻻت زﯾﺮ ﻗﺮار می‌گیرد:

• ﺑﯿﺎن ﺣﻘﯿﻘﺖ: ﺑﯿﺎن ﺳﺎده ﻣﻔﺮوﺿﺎت و ﯾﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪاﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻓﺮد دﯾﮕﺮی ﻏﯿﺮ از داﻧﺶ آﻣﻮز اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
• ﺑﯿﺎن ﻧﺘﺎﯾﺢ ﯾﺎ اﺻﻮل ﮐﻠﯽ(ﺗﻌﻤﯿﻢﻫا): ﻧﻈﺮات اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﮐﺘﺎب درﺑﺎره ارﺗﺒﺎط ﺑﯿﻦ ﻣﻔﺮوﺿﺎت وﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ.
• ﺗﻌﺎرﯾﻒ: ﺟﻤﻠﻪ‌ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﻒ وﺗﺸﺮﯾﺢ ﯾﮏ واژه ﯾﺎ اﺻﻄﻼح آورده ﻣﯽ ﺷﻮد.
• ﺳﺆاﻻﺗﯽ ﮐﻪ در ﻣﺘﻦ آورده ﺷﺪه و ﭘﺎﺳﺦ آن ﻫﺎ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﻟﻒ داده ﺷﺪه اﺳﺖ.
• ﺳﺆاﻻﺗﯽ ﮐﻪ اﯾﺠﺎب ﻣﯽ‌ﮐﻨﺪ ﺗﺎ داﻧﺶ‌آﻣﻮز ﭘﺎﺳﺦ‌ﻫﺎی داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﺑﺎﻻ را ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﺪ.
• از داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﻧﺘﺎﯾﺠﯽ را ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪه اﻧﺪ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪ.
• داﻧﺶ آﻣﻮزان آزﻣﺎﯾﺸﯽ را اﻧﺠﺎم داده، ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻨﻮان ﺷﺪه را ﺣﻞ ﮐﻨﻨﺪ.
• ﺳﺌﻮاﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ آﻧﻬﺎ در ﻣﺘﻦ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮای ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان اراﺋﻪ می‌شود.
• داﻧﺶ آﻣﻮزان ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﯾﺎ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ را ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ. به‌طور کلی ﺟﻤﻼﺗﯽ ﮐﻪ در ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﻓﻮق ﻧﮕﻨﺠﺪ، در اﯾﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺟﺎی ﻣﯽ‌ﮔﯿﺮد.
• ﺳﺆاﻻت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺑﯿﺎن: از ﮔﺰاره ﻫﺎی ﻓﻮق، ﮔﺰاره‌های ۱ اﻟﯽ ۴ ﺟﺰء ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی  ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل، ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی ۵ اﻟﯽ ۸ ﺟﺰو ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﻓﻌﺎل و ﮔﺰاره‌ﻫﺎی ۹ و ۱۰ ﺟﺰو ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﺧﻨﺜﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

در روش ویلیام رومی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﻣﺘﻦ و ﯾﺎ ﺳﻨﺠﺶ ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﻣﯽ‌ﺗﻮان از ﻓﺮﻣﻮل زیر اﺳﺘﻔﺎده نمود:

(ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﻣﺘﻦ= ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی ﻓﻌﺎل ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل)

ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮا، ﻋﺪدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎل ﺑﻮدن ﻣﺤﺘﻮاﺳﺖ. داﻣﻨﻪ اﯾﻦ ﻋﺪد، ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺻﻔﺮ اﻟﯽ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ.

ب) ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﺗﺼﺎوﯾﺮ و اﺷﮑﺎل

ﺑﺮای ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﺷﻮد:

• ده ﺷﮑﻞ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ.
• ﻫﺮ ﮐﺪام از اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ را ﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮده و در ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی زﯾﺮ ﺟﺎی دﻫﯿﺪ:
• a. ﺗﺼﺎوﯾﺮی ﮐﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ.
• b. ﺗﺼﺎوﯾﺮی ﮐﻪ از داﻧﺶ آﻣﻮز ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت داده ﺷﺪه، ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﯾﺎ آزﻣﺎﯾﺸﯽ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ.
• c. ﺗﺼﺎوﯾﺮی ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﯿﻮه ﺟﻤﻊ آوری وﺳﺎﯾﻞ ﯾﮏ آزﻣﺎﯾﺶ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ. d. ﺗﺼﻮﯾﺮی ﮐﻪ در ﻫﯿﭻ ﮐﺪام از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﻓﻮق ﻧﮕﻨﺠﺪ.

از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ ﻓﻮق، ﻣﻘﻮﻟﻪ  a، ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و مقوله b  فعال ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽﺷﻮند و ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی c و d ﻧﯿﺰ ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﺧﻨﺜﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی، ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی ﻓﻌﺎل ﺑﺮ ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﺨﺶ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ:

(ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی ﻓﻌﺎل ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل = ﺿﺮﯾﺐ در ﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ)

ج) ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﺳﺆاﻻت به روش ویلیام رومی

ﺑﺮای ارزﺷﯿﺎﺑﯽ ﺳﺆاﻻت ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮد:

1. ده ﺳﻮال را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﯽ، از ده ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ.
2. ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺳﺆاﻻت اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ را در ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی زﯾﺮ ﺟﺎی دﻫﯿﺪ.
3. a. ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان در ﮐﺘﺎب ﯾﺎﻓﺖ.
4. b. ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ آن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺗﻌﺎرﯾﻒ اﺳﺖ.
5. c. ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ آن، ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺶ آﻣﻮز از آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫﺎی ﺧﻮد در درس ﺟﺪﯾﺪ و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮی در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺟﺪﯾﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ

. d. ﺳﺆاﻟﯽ ﮐﻪ در آن از داﻧﺶ آﻣﻮز ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺧﺎﺻﯽ را ﺣﻞ ﮐﻨﺪ.  در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻓﻮق، ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی a و b در زﻣﺮه ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی c و d در زﻣﺮه ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎی ﻓﻌﺎل ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﺳﺆاﻻت ﻧﯿﺰ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﻓﻌﺎل ﺑﺮ ﻣﻘﻮﻟﻪ‌ﻫﺎی ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل ﺗﻘﺴﯿﻢ گردند:

(ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﻮﻟﻪﻫﺎی فعال ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺮ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل = ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﺳﺆاﻻت)

در روش ویلیام رومی در ﻧﻬﺎﯾﺖ، ﺑﻌﺪ از اﯾﻨﮑﻪ ﺿﺮﯾﺐ و ﺷﺎﺧﺺ درﮔﯿﺮی داﻧﺶآﻣﻮز ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮا (ﻣﺘﻦ، ﺗﺼﺎوﯾﺮ و سوالات) ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ، ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻓﺮا ﻣﯽ‌رﺳﺪ. ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮا، ﻋﺪدی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﯿﺰان ﻓﻌﺎل ﺑﻮدن ﻣﺤﺘﻮا اﺳﺖ.

تجزیه و تحلیل داﻣﻨﻪ ﻋﺪد

داﻣﻨﻪ ﻋﺪد ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﺻﻔﺮ اﻟﯽ ﺑﯽﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ، اﻣﺎ با روش ویلیام رومی اگر ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی ﮐﻤﺘﺮ از ۰/۴ باشد، ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اراﺋﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽﭘﺮدازد و از ﻓﺮاﮔﯿﺮان ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺣﻔﻆ ﮐﺮدن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﻠﻤﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺘﺎﺑﯽ در زﻣﺮه ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﻏﯿﺮﭘﮋوﻫﺸﯽ به حساب می‌آید ﮐﻪ در آن داﻧﺶآﻣﻮز ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎﻟﯽ در اﻣﺮ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻧﺪارند. در واقع ﺑﻪ داﻧﺶآﻣﻮز و ﺑﻪ ذهنش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان یک ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻫﻤﻮاره، در ﭘﯽ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاری و ﺑﺎﯾﮕﺎﻧﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﺳﺖ. ﺿﺮﯾﺐ درﮔﯿﺮی ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ۱/۵، ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻫﺮ ﺟﻤﻠﻪ، ﺗﺼﻮﯾﺮ، ﯾﺎ ﺳﻮال، از داﻧﺶ آﻣﻮز ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﭙﺮدازد.

ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺘﺎبﻫﺎﯾﯽ ﻣﻔﺮوﺿﺎت و اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﮐﺎﻓﯽ را در اﺧﺘﯿﺎر ﻓﺮاﮔﯿﺮان ﻗﺮار نمی‌دهند، ﺑﻠﮑﻪ از داﻧﺶآﻣﻮزان ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ. از ﻧﻈﺮ وﯾﻠﯿﺎم روﻣﯽ اﯾﻦ ﮐﺘﺎبﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل اراﺋﻪ ﺷﺪه‌اﻧﺪ. ﭼﺮا ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ زﯾﺎدی ﻣﯽﻃﻠﺒﺪ. در ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ، ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ویلیام روﻣﯽ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻌﺎل اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺺ درﮔﯿﺮی داﻧﺶ آﻣﻮز ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮای  آن ﮐﺘﺎب، ﺑﺰرگ ﺗﺮ از ۰/۴ و ﮐﻮﭼﮏ ﺗﺮ از ۱/۵ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ، ﻫﺮ ﮐﺘﺎﺑﯽ که ﺑﻪ  ﺻﻮرت ﻓﻌﺎل اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد، ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ۳۰% و ﺣﺪاﮐﺜﺮ ۷۰% ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻋﻠﻤﯽ را اراﺋﻪ دﻫﺪ. در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت، ﻣﺤﺘﻮای ﮐﺘﺎب ﻏﯿﺮفعال ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. در ﻧﺘﯿﺠﻪ، ﻣﺤﺘﻮای ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ درﺳﯽ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ‌ای ﻃﺮاﺣﯽ و اراﺋﻪ ﺷﻮد که داﻧﺶ آﻣﻮزان را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰد و زﻣﯿﻨﻪ اﮐﺘﺸﺎف و ﭘﮋوﻫﺶ و ﻋﻤﻞ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ آﻧﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد.

منبع: آموزش تحلیل محتوا به روش ویلیام رومی نوشته آرش حبیبی نشر الکترونیک پارس مدیر