نمونه گيري (جامعه و نمونه آماری)

    هدف همه نمونه برداري ها در پژوهش هاي علمي تهيه بيانيه هاي دقيق وبا معنا درباره يك گروه بر پايه مطالعه زير مجموعه اي از آن گروه است .

   اين گروه ممكن است مجموعه اي از افراد يا چيزها باشد.

نمونه برداري اصولا با توجه به دلايل زير صورت مي گيرد:

1. قوانين علمي بايد داراي كليت باشد تا بتوان آنها رادر همه مواردي كه موضوع پژوهش درآنها مصداق پيدا مي كند بكار برد.

2. نمونه برداري موجب تسهيل وتسريع كار پژوهش ، صرفه جويي دروقت ،هزينه ونيروي پژوهش مي شود.

3. خودآزمايش يا مشاهده موجب ضايع شدن كل آن چيز يا محصول مي شود .

4. برخي آزمونها تابع حجم نمونه است ودر جامعه روابط ضعيف بين متغيرها مشاهده مي شود لذا بايد نمونه گيري كرد.

شيوه هاي نمونه گيري تصادفي

1. شيوه چرخ دوار

2. شيوه شانس آزمايي

3. شيوه جدول اعداد تصادفي

فرايند نمونه گيري

     فرايندي است كه طي آن تعداد ي از واحدها به گونه اي برگزيده مي شوند كه معرف جامعه بزگتري كه از آن انتخاب شده اند باشند.اين گزينش مي تواند به سه گونه زير صورت پذيرد:

  1- نمونه انباشته يا كومه

  2- نمونه نظري يا قضاوتي

  3- نمونه گيري تصادفي

1- نمونه ا نبا شته يا كومه

     اين نوع نمونه ها از لحاظ علمي بي ارزش هستند زيرا شواهدي د ردست نيست كه نشان دهد چنين نمونه اي معرف

جامعه است .

2- نمونه نظري يا قضاوتي

گزينش بخشي ازجامعه كه اعضاي آن بر پايه داوري شخص پژوهنده مشخص مي شود.

3- نمونه گيري تصادفي

     روشي براي انتخاب بخشي از جامعه يا كل ، به گونه اي كه همه نمونه هاي ممكن كه داراي تعدا ثابت هستند براي انتخاب شدن احتمال يكسان داشته باشند.

      گاهي نمونه گيري تصادفي را نمونه گيري احتمالي مي گويند وهرگاه دراين نوع نمونه گيري ،عنصر انتخاب شده ،دوباره به جامعه برگردانده شود، نمونه گيري را با جايگزيني مي نامند.

جامعه آماري ونمونه آماري

• جامعه آماري :

      مجموعه واحدهايي كه حداقل در يك صفت مشترك باشند يك جامعه آماري را مشخص مي سازند ومعمولا آن را با N نمايش مي دهند .

• نمونه آماري :

      عبارت است از مجموعه اي از نشا نه ها كه از يك قسمت ،يك گروه يا جامعه اي بزگتر انتخاب مي شود،به طوري كه اين مجموعه معرف كيفيات وويژگي هاي آن قسمت ، گروه يا جامعه بزرگتر باشد ومعمولا آن را باn  نمايش مي دهند.

برداشت ها از تصا د في بودن

     از تصادفي بودن برداشتهاي مختلفي مي شود كه به تعدادي از آنها اشاره مي كنيم :

  1- يك نوع احساس ذهني است كه با فقدان هد گونه نظم ونقشه ازپيش اند يشيده شده باشد.

  2-تساوي احتمال بروز حوادث

  3- اعمال وروش هايي كه استفاده از آنها امكان پيش بيني دقيق حوادث مورد نظر را از بين مي برد.

تعيين ساختار جامعه آماري وويژگي هاي آن

     بطور كلي چهار نوع ساختار جمعيتي وجود دارد كه هر جمعيتي را با توجه به مشخصات وويژگيهاي آن مي توان در يكي از ساختارهاي چهارگانه موردبررسي قرار داد:

  1- تجانس ويكپارچگي جمعيت آماري

  2- وجود قشرها وطبقات مختلف جمعيت آماري

  3- وجود نسبتها يا درصدها درجمعيت آماري

  4- مختلط بودن ويژگي ها درجمعيت آماري

1- تجا نس ويكپارچگي جمعيت آماري

     جمعيت مورد نظر داراي ساختار هاي متجانس ويكپارچه مي باشد وافراد آن در يك مشخصه يا ويژگي غالب مشترك هستند وهمين امر نشان بارز ساختار متجانس جمعيت ياد شده مي باشد.

        هرگاه ساختار جمعيتي ، يكدست ومنسجم باشد روش  نمونه گيري مناسب با روش نمونه گيري تصادفي ساده مي باشد.

  مثال:كارمنداني كه از نظر مدرك تحصيلي ليسانس هستند.

2- وجود قشرها وطبقات مختلف جمعيت آماري

        ساختار جمعيت اصلي ، متشكل از قشرها وطبقات گوناگون

      مي باشد به طوري كه هر قشر وطبقه اي متفاوت از د يگر

      قشرها وطبقات مي باشد.

       هر گاه ساختار جمعيت از قشرها وطبقات گوناگوني بوجود

     آمده باشد  براي نمونه گيري از آن مناسب ترين روش ،  روش نمونه گيري قشر بندي ساده مي باشد.

 مثال : جمعيت بر حسب درآمد را مي توان متشكل از اقشار با درآمدهاي متفاوت درنظر گرفت .

 

3- وجود نسبتها يا درصدها درجمعيت آماري

     هنگامي كه ساختار جمعيت از قشرها وطبقاتي با نسبت ها يا درصدهاي معيني بوجود  آمده باشد جمعيت مزبور را اصطلاحا جمعيت با ساختار قشر بندي نسبي مي نا مند . براي نمونه گيري از آن مناسب ترين روش ،  روش          نمونه گيري قشر بندي نسبي مي باشد.

       مثال : اطلاعاتي درباره تعداد افراد هر قشر دراختيار ما  باشد ، مثلا قشر اول با درآمد زير 30 هزارتومان (59%)،قشردوم بادرآمد 30 تا60 هزار تومان(28%) و….

4- مختلط بودن ويژگي ها درجمعيت آماري

   هنگامي كه ساختار جمعيت از صفات وويژگي هاي متعدد ومتنوعي شكل گرفته باشد كه نتوان صفت بارز آنرا براحتي تعيين كرد دراين صورت با ساختاري مختلط سر وكار داريم . معمولا براي سهولت امر نمونه گيري جمعيت اصلي را به مناطق دسته ها ، گروه ها ويا خوشه هاي چندي تقسيم بندي مي كنند.درچنين وضعي ،مناسب ترين روش ، نمونه گيري به روش مختلط يا خوشه اي مي باشد.

 

 مثال: تقسيم بندي نقشه شهربه مناطق پستي ،آموزشي ، راهنمايي ورانندگي ،شهرداري وغيره

سوگيري (جهت گيري )

    د واصل عمده ، تمام روشهاي نمونه گيري را تحت تاثير قرارداده است ،ابتدا احتراز ازسوگيري درفرآيند انتخاب سپس افزايش دقت دركليه مراحل .

سوگيري درنمونه گيري به صورتهاي زير حاصل  مي شود:

  1- نمونه گيري بايك روش غير تصادفي انجام شود.به اين معنا كه روش به كار برده شده به صورت آگاهانه (غيرآگاهانه)تحت تاثير انسان قرارگرفته شود.

  2-چارچوب انتخاب (مربوط به جامعه )كه به عنوان وسيله اي براي انتخاب اعضاي نمونه به كار گرفته مي شود،شامل كليه اعضاي جامعه نباشد.

  3-مواقعي كه دسترسي به بعضي از اعضاي جامعه غير ممكن بوده يا برخي از اعضا علاقمند به همكاري نباشد.

عوامل مؤثر در تعيين حجم يا اندازه نمونه

• اهداف تحقيق

• روش تحقيق وروش هاي آماري وابسته به آن

• امكانات مالي وزماني محقق

• حجم جامعه مادي

• نحوه كنترل متغيرها

• ميزان تاثير پذيري متغير وابسته ازمستقل

• درصد خطاپذيري ازنتايج

• ناهمگوني شديد متغيرها وعوامل مورد مطالعه درجامعه مادر

• ميزان روايي وپايايي وسايل اندازه گيري متغير وابسته

حجم نمونه

     دريك نگاه كلي شماي محاسبه حجم نمونه به شرح زير مي باشد:

  1-ازبين كليه صفات موردمطالعه توسط تحليل اقتصادي واجتماعي وتجزيه وتحليل همبستگي مجموعه صفت هايي كه براي مشخص كردن پديده هاي موردمطالعه مهمتر است (صفات بارز انتخاب شود.

  2-تغييرپذيري (پراكند گي- واريانس- ضريب تغييرات و….)هريك ازصفات انتخاب شده را بر اساس:

    الف- آمارگيري هاي پيشين جامعه مورد مطالعه ويا جامعه هاي مشابه.

    ب- آمارگيري آزمايشي (بااستفاده ازاين آمارگيري واريانس صفات مشخص مي شود ،آن گاه بوسيله واريانس حجم نمونه وهمچنين تخصيص بهينه حجم هاي نمونه مورد استفاده قرار مي گيرد).

  پ- فرضيه هاي معين راجع به ساختار جامعه

  ت- عملي كردن واحدهاي نمونه دردومرحله(بدين معني كه باراول يك نمونه انتخاب مي شود سپس به كمك آن حجم نمونه كل تعيين مي گردد آن گاه نمونه اولي راازحجم نمونه كل كسر كرده وبقيه نمونه گيري مي شود،درواقع مجموع اين دونمونه حجم كل مي باشد.

  3- براساس روابط نظري بين تغييرپذيري ،نوع نمونه وخطاي مجاز متناظر براي هريك ازصفات انتخاب شده ،حجم نمونه محاسبه مي گردد.

  4- بزرگترين حجم نمونه محاسبه شده در بند (3) به عنوان حجم اوليه نمونه (حجم موقتي نمونه )انتخاب مي شود.

  5-حجم كلي جامعه مورد بررسي با جمع كردن تمامي حجم هاي اوليه نمونه كه براي طبقات جداگانه جامعه محاسبه شده است تعيين مي گردد.

 6- همچنين بايد تعيين شود كه آيا حجم كلي مشاهدات نمونه اي از نظر هزينه هاي تعيين شده براي انجام آن قابل قبول مي باشد،يانه ؟