مولفه های حقوق بشر

بر اساس  موارد ذکر شده در اعلامیه جهانی حقوق بشر و با مراجعه به منابع  موجود مولفه های حقوق بشر را به صورت زیر خلاصه کرد ند: 

• حق امنیت: اطمینان خاطری که بر اساس آن افراد در جامعه ای که در آن زندگی می کنند، نسبت به حفظ جان، حیثیت و حقوق مادی و معنوی خود بیم و هراسی نداشته باشند.

۲- حق حیات: از جمله حقوق طبیعی و مقدم انسانی است که از برکت آن افراد قادر به برخورداری از دیگر حقوق و آزادی های اساسی خود می شوند.

۳- حق مالکیت:مالکنسبت به مایملک خود حق هر گونه انتفاع را دارد. هیچ مالی را از تصرف صاحبان نمی توان بیرون کرد مگر به حکم قانون و همه ثمرات و متعلقات و محصولات ملک از آن مالک می باشد.

۴- حق حمایت از حریم خصوصی افراد: مسکن محل سکونت و آرامش روزمره افراد و خانواده آن هاست که باید بتوانند در آن با امنیت خاطر و با فراغت، زندگی و استراحت کنند. این مکان علی الاصول باید از هر گونه تعرض مصون باشد.

۵- منع بردگی و خرید و فروش انسان ها:بر اساس ماده ۲ کنوانسیون بین المللی مربوط به منع بردگی:  لغو و منع خرید و«هر یک از دولت های عضو، موظف به ایفای تعهدات ذیل خواهند بود: ۱- لغو و منع خرید و فروش بردگان ۲-  پیگیری نسبت به حذف کامل بردگی در تمام اشکال آن، به نحو تدریجی و در کوتاه ترین زمان ممکن».

۶- حق برخورداری از سلامتی و بهداشت:  دولت ها حق هر فرد را برای برخورداری از بالاترین(وضعیت) سلامت جسمی و روحی، و دستیابی به آن به رسمیت می شناسند.

 ۷- منع شکنجه و رفتار ظالمانه و حفظ تمامیت جسمانی فرد: هر کس متهم به ارتکاب جرمی شود این تضمین را خواهد داشت که مجبور نشود علیه خود شهادت دهد و یا به مجرم بودن اعتراف  نماید. هتک  حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی یا تبعید شده به  هر صورت که باشد ممنوع و موجب مجازات است.

۹- آزادی بیان: هر کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد، و در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن به تمام  وسایل ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد.

۱۰-  آزادی مذهب، فکر و وجدان: منظور از آزادی عقاید مذهبی آن است که اولاً شهروندان حق داشته باشند که به معتقدات مذهب خاصی ایمان داشته باشند و ثانیاً  به داشتن معتقدات مذهب دیگری جز آنچه خود انتخاب کرده اند ملزم نباشند.

۱۱- حق برخورداری از آموزش وپرورش: حق بر آموزش شامل فراگیری اطلاعات و معلومات از طریق آموزش وپرورش ابتدایی عمومی و تخصص های عملی از طریق آموزش کاربردی می باشد.

۱۲- حق استراحت و تفریح:بر اساس ماده ۲۴ اعلامیه حقوق بشر هر کس حق استراحت و فراغت وتفریح دارد و به خصوص به محدودیت معقول ساعات کار و مرخصی های ادواری، با اخذ حقوق ذی حق می باشد.

۱۳- حق ازدواج و تشکیل خانواده: مردان و زنان حق ازدواج دارند و هیچ قید و بندی که بر پایه  نژاد، رنگ یا قومیت باشد نمی تواند از این حق آنان جلوگیری کند.

۱۴- حقوق پناهندگان: هر کس حق دارد برای رهایی از تعقیب ظالمانه و زجر و شکنجه برای خود در کشورهای دیگر پناهندگی انتخاب کند.

۱۵- آزادی تشکیل اجتماعات اجتماعات متشکل از همایش موقّتی افرادی است که به منظورتبادل اندیشه ها و نظرات یا به منظور هماهنگی برای دفاع از منافع مشترک تشکیل می شود.

۱۶- آزادی انتخاب محل اقامت و عبور و مرور آزادانه:

هر کس قانوناً در سرزمین دولتی مقیم باشد حق عبور و مرور آزادانه و انتخاب مسکن خود را در آن جا خواهد داشت. هر کس آزاد است هر  کشوری و از جمله کشور خود را ترک کند.

۱۷- آزادی دریافت اطاعات: نرساندن نامه ها، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آن ها ممنوع است مگر به حکم قانون.

۱۸- حق شرافت و خوشنامی:حسن شهرت و اعتبار اجتماعی از جمله سرمایه های معنوی به شمار رود که افراد، با برخورداری از آن می توانند زندگی شرافتمندانه ای داشته باشند.

۱۹- حق تابعیت:  داشتن تابعیت یک کشور به این معناست که شرایط قانونی تابعیت آن کشور درباره  شخص جمع است. به این ترتیب، رابطه تابعیت میان فرد و دولت رابطه ای است قانونی که سبب می گردد فرد در شمار اعضای جمعیت تشکیل دهنده دولت در یک سرزمین محسوب شود (فتحی واجارگاه و همکارانش، ۱۳۹۳).

منبع:

فتحی واجارگاه و همکارانش.(۱۳۹۳). بررسی و تحلیل مؤلفه های حقوق بشر  در کتاب های درسی دوره ابتدایی. نشریه علمی ـ پژوهشی نوآوری های آموزشی، شماره  ۴۹، سال ۱۳٫ صص ۷ الی ۲۴٫