نخستين گام در هر پژوهش تعيين موضوع يا زمينه ي تحقيق است . هر موضوع اقدام پژوهي در گام نخست بايد داراي ويژگي هايي باشد تا اقدام پژوه بتواند آن را در عمل پياده نمايد ، اين ويژگي ها عبارتند از :
1. با شغل اقدام پژوه در ارتباط باشد . مثال :
چگونه مي توانم دانش آموز خود را در برقراري ارتباط اجتماعي با ديگر دانش آموزان كلاس و محيط مدرسه ياري دهم . (مناسب)
براي بهبود وضعيت اقتصادي دانش آموزان بي سرپرست چه بايد كرد . (نامناسب)
2. قابل بررسي و تحقيق پذير باشد ؛ بدين معنا كه وسيع نباشد و منابع اطلاعات در دسترس باشد . مثال:
چگونه توانستم دانش آموزان مقطع دبيرستان را به درس انگليسي علاقمند نمايم . (مناسب)
براي بهبود وضعيت معيشتي معلمان چه بايد كرد . (موضوع نامناسبي است زيرا وسيع است ، قابل بررسي توسط معلم پژوهنده نيست و به امكانات زيادي نياز دارد)
3. مورد علاقه پژوهشگر باشد ؛ موضوع اقدام پژوهي مسأله اي باشد كه معلم به هنگام كار به آن بر مي خورد و علاقمند است كه آن را حل نمايد .
4. داراي اهميت باشد؛ به عبارت ديگر كاربردي باشد؛ حل آن پيشرفتي در كار حاصل نمايد و…. مثال:
براي كاهش اضطراب امتحان در دانش آموز خود چگونه عمل كردم . (مناسب)
چگونه توانستم طرحي جامع براي اوقات فراغت دانش آموزان تدوين نمايم . (نامناسب است زيرا اهميتي در كلاس درس و محيط كار معلم ندارد.)
5. در توان پژوهشگر باشد ؛ با توجه به امكانات و شرايط موجود و تخصخص معلم پژوهنده قابل بررسي باشد .
مثال : چگونه توانستم با برگزاري امتحان هاي كوتاه مدت هفتگي موجبات پيشرفت دانش‌آموزانم را در درس رياضي فراهم سازم . (مناسب)
– چگونه مي توان با تغيير محتواي كتاب درسي ميزان يادگيري را در فراگيران افزايش داد . (نامناسب است زيرا از توان معلم پژوهنده خارج است و با توجه به شرايط كلاس ، زمان و تخصص قابل اجرا نيست.)
6. منابع اطلاعات كافي در اختيار باشد ؛ با توجه به اينكه اطلاعات ، اساس هر پژوهش را تشكيل مي دهد ، عدم دسترسي محقق به اطلاعات كافي كار تحقيق را دشوار مي كند . منابعي مانند كتاب ، روزنامه ، مجله و … بايد در اختيار پژوهشگر باشد .
1-1 راه هاي شناخت مسأله يا موضوع پژوهش (منابع مربوط به موضوع پژوهش) :
شواهد لازم براي مشخص كردن زمينه و موضوع پژوهش را مي توانيد از منابع ذيل بدست آوريد :
v يادداشت هاي روزانه اي كه تفكرات اساسي خود را در آن ثبت مي كنيد يا يادداشت هاي مربوط به فعاليت هاي روزانه ي دانش آموزان در دفتر مدرسه .
v احساس شما به عنوان يك معلم ؛ احساس مي كنيد كه وضعيت مطلوب نيست و كارها به خوبي پيش نمي رود بنابراين موقعيت بايد تغيير كند .
v اسناد و مدارك آموزشي مانند برگه هاي امتحاني ، پرونده هاي تحصيلي دانش آموزان ، دفتر ثبت نمرات روزانه و … .
v واكنش يا شكايت مديريت مدرسه، والدين دانش آموزان و … در جلسات آموزشي مدرسه .
v شركت در جلسات ، گردهمايي ها ، سخنرانيها و … .
2-1 ملاحظات عملي در طرح يك موضوع يا سئوال اقدام پژوهي :
v موضوع پژوهش بصورت سئوالي مطرح و از كلماتي مانند چگونه مي توانم ، چگونه مي توان ، چگونه توانستم و … در ابتداي سئوال استفاده شود .
v روشن و قابل فهم باشد به عبارت ديگر چند پهلو نباشد مثال :
چگونه مي توانم مشكل زبان را در دانش آموز خود ، علي ، برطرف نمايم ؟ (نامناسب است زيرا مشخص نيست كه در اين عبارت ، زبان به معني لسان است يا به معني زبان در درس انگليسي يا فارسي)
v حداقل بصورت جمله ي كوتاه مطرح گردد . مثال :
چگونه مي توانم مطمئن باشم روشي را كه درباره ي غيبت دانش آموزانم بكار مي برم مناسب است و چه راهكارهاي مناسب تري را مي توانم بكار گيرم ؟ (نامناسب)
چگونه مي توانم علاقمندي به يادگيري درس شيمي را در دانش آموز خود افزايش دهم ؟
چگونه توانستم دانش آموز خود را در يادگيري و درك مفاهيم قرآني تقويت كنم (چگونه توانستم يادگيري و درك مفاهيم قرآني را در دانش آموز خود تقويت نمايم) .
براي كاهش اضطراب امتحان دانش آموز خود چگونه عمل كردم ؟
v در طرح پرسش ، از كاربرد اصطلاحات و مفاهيم مبهم پرهيز شود و در صورت استفاده از چنين اصطلاحات و مفاهيمي ، معناي آن در داخل پرانتز و در مقابل آن اصطلاح ، به صورت كوتاه ذكر گردد . مثال :
چگونه مشكل فوبياي اجتماعي حامد را حل نمودم ؟ (در اينجا فوبياي اجتماعي به معناي يك بيماري روحي و رواني بايد توضيح داده شود)
چگونه توانستم در تدريس مشاركتي تفكر واگرا (حل يك مسأله از چند راه)را جايگزين تفكر همگرا (حل يك مسأله از يك راه)نمايم ؟
v حدود مسأله و افرادي كه مسأله به آن ها مربوط مي شود مشخص شود . مثال :
چگونه توانستم مشكل انشا نويسي دانش آموز خود ، زهرا ، را در پايه ي پنجم بهبود بخشم ؟
مقدمه : در كتاب هاي مختلف اقدام پژوهي از مقدمه سخني به ميان نيامده است امّا در برخي از گزارش هاي اقدام پژوهي به مقدمه برمي خوريم . به طور كلي مبحث مقدمه در اختيار معلم پژوهنده است زيرا روش پژوهش در عمل روشي «مارپيچي» يا «دوري» است . بنابراين وجود مقدمه در طرح اقدام پژوهي به سليقه ي معلم پژوهنده بستگي دارد . به طور كلي آنچه را كه محقق در بخش مقدمه ذكر مي كند مي تواند در مرحله ي بيان مسأله بنويسد . اهم مطالبي كه پژوهشگر در مقدمه ذكر مي كند عبارت است از :
1- معرفي خود معلم پژوهنده ؛ نام و نام خانوادگي ، سابقه و پايه ي تدريس و رشته تحصيلي .
2- معرفي مورد پژوه ؛ شامل معرفي دانش آموز يا دانش آموزان و بيان ويژگي هاي ظاهري ، شخصيتي و خصوصيات اخلاقي آنان . اگر مورد پژوه دانش آموزان يك كلاس باشند ويژگي هاي كلي آن ها در بحث يادگيري و ميزان يادگيري آن ها در فهم موضوع بيان مي شود .
3- معرفي مكان آموزشي ؛ نام مدرسه ، دخترانه يا پسرانه ، شهري يا روستايي و معرفي فضاي فيزيكي آموزشي .
4- معرفي درس ، پايه و در صورت لزوم مبحث درسي اي كه مسأله ي تحقيق به آن مربوط مي شود .
5- معلم پژوهنده مي تواند در ابتداي مقدمه درباره ي ابعاد موضوع يا فضاي مفهوم پژوهش خود (مثلاً درباره ي انشا و نقش آن در فرآيند يادگيري) مطالبي را از كتاب ها و منابع ديگر نقل كند .
درود بر شما کاربر محترم و بزرگوار، به عرض می رساند امروزه هزینه های نگهداری و ارتقای سایت بالا می باشد، لذا جهت ادامه فعالیت مجبور شدیم در بعضی از جاها تبلیغ بگذاریم. لطفاً با کلیک بر روی لینک های زیر از ما حمایت کنید تا بتوانیم خدمات بهتری ارائه دهیم. مطمئن باشد هیچ مشکلی برای شما پیش نخواهد آمد. با تشکر. ، درود بر شما کاربر محترم و بزرگوار، به عرض می رساند امروزه هزینه های نگهداری و ارتقای سایت بالا می باشد، لذا جهت ادامه فعالیت مجبور شدیم در بعضی از جاها تبلیغ بگذاریم. لطفاً با کلیک بر روی لینک های زیر از ما حمایت کنید تا بتوانیم خدمات بهتری ارائه دهیم. مطمئن باشد هیچ مشکلی برای شما پیش نخواهد آمد. با تشکر. ،
