طبقه بندي تحقيق  بر حسب روش

     غالب فعاليت هاي تحقيقي يك روش يا استراتژي را نشان مي دهند كه به سادگي قابل تشخيص است وشامل رويه هاي مشترك خاصي مانند بيان مساله ،جمع آوري اطلاعات  ونتيجه گيري اند.

      مفيد ترين طرح طبقه بندي ،طرحي است كه در آن دسته بندي ها به حداقل وتفاوت ها به حداكثر برسد.

1-   تحقيق تاريخي

2 – تحقيق توصيفي

3 – تحقيق پيما يشي (زمينه يابي)

4-  روش تحليل محتوا

5 – تحقيق ميداني

6 –  مورد كا وي       

7 – تحقيق همبستگي

8 –  تحقيق علي (آزمايشي )

 9-  تحقيق تجربي                   

10 – تحقيق علّي- تطبيقي

 

1-   تحقيق تاريخي

      شامل مطالعه ،درك وشرح رويدادهاي مربوط به گذشته است.هدف از آن ،رسيدن به نتايجي بر آمده از علل ودلايل

   خاص وهمچنين تاثير روند رويدادهاي گذشته است ،كه مي تواند به روشن كردن رويدادهاي كنوني وپيش بيني

    وقايع آينده كمك نمايد.

2 – تحقيق توصيفي

      هدف ،توصيف جزء به جزء يك موقعيت يا يك رشته شرايط است . تحقيق توصيفي ، شامل جمع آوري اطلاعات براي آزمون فرضيه يا پاسخ به سوالات مربوط به وضعيت  فعلي موضوع مورد مطالعه مي شود.   غرض از اين گونه تحقيق ، پاسخگويي به پرسش هايي مانند “چقدر؟”،”چه كسي ؟”،و”چه اتفاقي دارد مي افتد؟”

   مي باشد.

3 – تحقيق پيما يشي (زمينه يابي)

    پيمايش روشي در تحقيق اجتماعي است كه فراتر از يك تكنيك خاص در گردآوري اطلاعات است.هر چند معمولا از پرسشنامه استفاده مي شود ،اما فنون ديگري ازقبيل مصاحبه ،مشاهده وتحليل محتوا ….هم به كار مي روند. مشخصه آن مجموعه منظمي از داده هاا ست كه آن را ماتريس متغير بر حسب داده هاي موردي مي نامند.

4-  روش تحليل محتوا

• معنا شناسي آماري مباحث سياسي است.

• تحليل علمي پيام هاي ارتباطي است .

• روشي به منظور دستيابي به ويژگي هاي مختلف پيام است.

• تكنيكي پژوهشي است براي تشريح كمي ،نظام مند وعيني محتواي آشكار پيام.

شروط تحليل محتوا

• عينيت :

   هر مرحله از فرآيند پژوهش بايد براساس قواعد ،احكام وروش هاي مشخصي انجام گيرد.

• سيستمي بودن:

   دايره پذيرش ورد محتوا يا مقوله ها بر طبق قواعد كاربردي ثابتي مشخص كردد.

• عموميت داشتن :

   يعني اينكه يافته ها باهم ارتباط نظري داشته باشند،اطلاعات توصيفي صرف در باره محتوا،بدون ارتباط با ديگر ويژگي هاي اسناد ومتن يا خصوصيات فرستنده وگيرنده پيام ارزش چنداني ندارد.

هدفهاي تحليل محتوا

هدف اول :

تحليل ويژگي هاي پيام ،گيرنده ورسانه پيام براي پاسخ گويي به پرسش هايي مانند”چه چيزي،به چه كسي وچطور”.

 هدف دوم :

تحليل فرستنده پيام وعلت آن براي پاسخ گويي به پرسش هايي مانند”چه كسي وچرا”.

 هدف سوم :

تحليل پيامدهاي پيام براي پاسخ گويي به پرسش هايي مانند” باچه اثري ”.

5 – تحقيق ميداني

     اين نوع تحقيق بررسي هاي علمي غير آزمايشي هستند كه هد فشان كشف روابط وتعا مل بين متغيرهاي جامعه شناسي ،روان شناسي ،آموزشي در ساختارهاي اجتماعي وسازماني واقعي است.

     پژوهشگر در اين مطا لعه ابتدا موقعيت اجتماعي يا مؤسسه اي را درنظر مي گيرد وسپس روابط بين نگرش ها،ارزش ها ،ادراكات ورفتارهاي افراد وگروه هاي موجود در موقعيت را مطالعه مي كند.

انواع مطالعات وتحقيقات ميداني

1- كاوشي (اكتشافي )

      در اين نوع مطالعات پژوهشگر درپي يافتن ،كشف وآشكارسازي روابط موجود به جاي پيش بيني آنهاست.

2-فرضيه آزمايي :

     در اين نوع تحقيق ،فرضيه هايي بااستفاده از داده هايي كه از ميدان (جامعه يا سازمان ) به دست مي آيد مورد آزمون قرار مي دهند.

قوت ها وضعف هاي مطالعات ميداني

   قوت ها:

• از لحاظ واقعيت گرايي ،معنا داري ،سنجش گري متغيرها،مبتني بودن بر نظريه وكيفيت اكتشافي ،قوي هستند.

• ازجنبه اكتشافي بالايي برخوردارند.

   ضعف ها :

• عدم دقت در اندازه گير ي متغير هاي ميداني

• غير آزمايشي بودن

6 –  مورد كا وي

     موردهاي مختلف بررسي شده ،سپس با تجزيه وتحليل نتايج به دست آمده از هر مورد ،تلاش مي شود تا قانونمندي هاي كلي تري حاصل شود.

     در اين روش سعي مي شود با مشاهده تمامي جوانب يك پد يد ه ملموس وبررسي فرآ يندهاي آن درا رتباط با ساير

   پديده ها ،شناختي جامع از آن بدست آيد.

   مورد كاوي به عنوان روش آموزش نيز مطرح است .

   اين روش ،به ”روش هاروارد” نيز مشهور است.

 

       7 – تحقيق همبستگي

  هدف اصلي آن است كه مشخص شود آيا رابطه اي بين دو يا چند متغير كمي (قابل سنجش )وجود دارد واگر اين رابطه وجود دارد اندازه وحد آن چقدر است؟

   نكته مهم :   تحقيق همبستگي هرگز يك رابطه علت ومعلولي را روشن نمي كند ،بلكه صرفاوجود يك رابطه را توصيف مي كند.

نمونه هايي از تحقيقات همبستگي

1- رابطه بين بهره وري وساختار وظيفه (كار)

 2- رابطه بين اضطراب ودقت

 3- استفاده از يك آزمون استعداد براي پيش بيني موفقيت در شغل در تحقيقات آزمايشي رابطه علي بين دو متغير بررسي مي شود.

تحقيق علي (آزمايشي )

     در تحقيقات آزمايشي رابطه علي بين دو متغير بررسي مي شود.

    تحقيقات علي غالبا از طريق طرح هاي آزمايش صورت   مي پذيرد.

    با توجه به نوع كنترل متغيرها به انواع :

1 -“ميداني “    2 -“آزمايشگاهي”      تقسيم مي شوند.

 1 -“آزمایش ميداني “

   پژوهشي در يك موقعيت واقعي كه در آن يك يا چند متغير مستقل تحت شرايط به دقت كنترل شده (درحد مقدورآن موقعيت)توسط آزمايشگر مورددستكاري قرار مي گيرد واثرات اين دستكاري ثبت وبررسي مي شود .

مزيت هاي آزمايش ميداني

1- متغيرها تاثير قوي تري از متغير در حالت آزمايش آزمايشگاهي دارند.

2- براي مطالعه تاثير پيچيده روان شناختي واجتماعي، فرآيندها وتغييرات در موقعيت هاي مشابه باواقعيت

   مناسب هستند .

3- براي آزمون نظريه وهم براي يافتن پاسخ پرسش هايي بسيار مناسبند.

4- قابليت كاربرد آنها درانواع گسترده اي از مسائل امكان پذير است.

محدوديت هاي آزمايش ميداني

1- معلوم نيست يك متغير مستقل يا بيشتر را مي توان دستكاري كرد وتغييرداد.

2- ضرورت هاي عملي موقعيت پژوهش به نحوي هستند كه درروابط با مساله خاصي كه مطا لعه مي شود مي توان آزمايش ميداني انجام داد.

 

2 –آزمایش آزمایشگاهی

     نوعي پژوهش است كه درآن واريانس وپراكندگي تقريبا تمام متغير هاي مستقل تاثيرگذار احتمالي برمساله مورد مطالعه درحداقل نگهداشته مي شود.اين امر با محدود سازي پژوهش به يك موقعيت فيزيكي جدا ازموقعيت عادي زندگي وبا دستكاري يك يل چند متغير مستقل تحت شرايط كاملا مشخص ،كنترل شده انجام مي گيرد.

    اهداف آزمايش آزمايشگاهي

• اين تحقيقات وسيله اي هستند براي مطالعه روابط تحت شرايط ناب وبدون آميختگي ،مانند اين كه آيا “الف” به “ب”مربوط است ؟رابطه چقدر قوي است ؟ اين رابطه تحت چه شرايطي تغيير مي كند؟

• آزمون پيش بيني هاي استخراج شده ازچارچوب نظري در مرحله اول وپژوهش هاي ديگر در مرحله دوم آزمايش

• اصلاح نظريه ها وفرضيه ها وتدوين فرضيه ها در ارتباط با ساير فرضيه هاي آزموده شده به صورت آزمايشي يا غيرآزمايشي وكمك به توسعه علم.

تفاوت  آزمايش هاي ميداني و آزمايشگاهي

تفاوت آن به ميزان يا درجه كنترل متغيرها مربوط مي شود.

• آزمايش آزمايشگاهي ازحداكثر كنترل برخوردار است ولي

   آزمايش هاي ميداني باكنترل كمتري اجرا مي شود.

• آزمايش هاي آزمايشگاهي براي آزمون جنبه هايي از نظريه هاخوب هستند، آزمايش هاي ميداني هم براي آزمون فرضيه هاي مشتق شده از نظريه ها وهم براي پيداكردن پاسخ به مسائل عملي مناسبند.

• درآزمايش آزمايشگاهي امكان دستيابي به درجه بالايي از “دقت”و”صحت “ وجود دارد زيرا كنترل واندازه گيري درآزمايشكاه معمولا ساده تر ازمسائل ميداني است.

 

 9-  تحقيق تجربي     (طرح آزمايش) 

    درتحقيق اجتماعي ،هنگامي از روش طرح آزمايش استفاده مي شود كه هدف اصلي تحقيق ،آزمايش واكنش يا اثر خاصي باشد.كانون توجه در آزمايش بايد رويدادهاي باشد كه رخ بدهد يا آن لحظه اي باشد كه علتي باعث معلولي

   مي شود .

       آزمايش ،فرآيند ايجاد مشاهده علت يك اثر است.

    براي انجام ساده ترين طرح آزمايش حداقل به يك گروه تجربي يك گروه كنترل نياز هست.

انواع طرح هاي آزمايشي

طرح هاي آزمايشي را مي توان درسه دسته كلي طبقه بندي كرد:

الف – طرح هاي تجربي مقد ما تي

(محقق قادر به كنترل ونظارت عوامل نيست).

 ب – طرح هاي نيمه تجربي

(محقق به كنترل ونظارت برخي از عوامل مي پردازد ودر واقع در آزمايش هاي ميداني بكار گرفته مي شود).

ج– طرح هاي تجربي حقيقي

(تمامي منابع وعواملي كه سبب بي ارزشي روايي داخلي وخارجي تحقيق  مي شود مورد كنترل وبازبيني قرار مي گيردودرآزمايش هاي آزمايشگاهي  بكار گرفته مي شوند).

موانع اعتبار آزمايش

• مسائل اعتبار دروني

  الف – مسائل مربوط به افراد مورد آزمون

   ب – مسائل مربوط به فرايند آزمايش

   ج – مسائل مربوط به زمان

   د – مسائل انتخاب با عوامل ديگر

   ه – مسائل رگرسيون آماري

• مسائل اعتبار دروني

  الف – تعامل محيط آزمايش

   ب – تعامل زمان انجام آزمايش با اثر آزمايش

   ج-  تعامل انتخاب افراد  آزمون

نمونه هايي از مطالعات متعارف تجربي (آزمايشي)

1- مقايسه اثر بخشي شيوه آموزش به شيوه ويدئويي دربرابر آموزش استاندارد كلاس درامر آموزش ارائه خدمات به مشتري

 2-تاثير خودارزيابي برروحيه كارمند

 3-تاثير تقويت مثبت بر عملكرد شغلي

            

10 – تحقيق علّي- تطبيقي

       دراين روش متغير مستقل يا علت دستكاري نمي شود  زيراقبلا اتفاق افتاده است مانند جنسيت مرد وزن كه نمي توان آن را دستكاري نمود.

      دراين تحقيق ،گروه ها برحسب يك متغير وابسته با هم مقايسه مي شوند.اين گروهها قبل از اين كه مطالعه شوند

   از لحاظ يك متغير با هم تفاوت دارند.

نمونه هايي از مطالعات متعارف علي – تطبيقي

1- تاثير آموزش كارآموزي سرپرستي برعملكرد شغلي در پايان شش ماهه اول كار يك سرپرست

 2-تاثير وجود والدين مسن ميزان درغيبت كارمند

 3- تاثير جنسيت درموفقيت شغلي فارغ التحصيلان كارشناسي مديريت بازرگاني