سست ايمان ترين مردمان

غزالی يكي از بزرگترين دينداران تاريخ است ، ميگويد سست ايمان ترين مردمان ، متكلمانند كه اين همه دم از ايمان و يقين مي زنند. وي مي گويد كه اين نصيحت مجاني را از كسي بشنويد كه به اعلا درجه متكلمين رسيده است و خوب مي داند كه در علم كلام چه مي گذرد و مثال او اين است كه متكلمين به ظاهر چكش كاري مي كنند و ميخ ايمان را محكم تر كنند اما حقيقت آن است كه آن چكش را بر سر ميخ ايمان نمي كوبند بلكه آن را به ريشه درخت ايمان مي كوبند و به جاي آنكه درخت را راسخ تر و محكم ريشه تر كنند آن را سست ريشه تر مي كنند و چه كسي ديده است كه از كوفتن تيشه بر ريشه درخت، درخت محكم تر شود؟
بنابراين اگر ايمان و يقين هم يافت شود نه در ايمان هاي عاميانه است نه در يقين هاي متكلمانه و شايد در نزد عارفان يافت شود.
اين شعر بسيار زيبا از مولانا را به خاطر مي آورم كه:
اغلب الظنين في ترجيح ذا
لا تماري الشمس في توضيحها
مي گويد كه خورشيد در روشنگري خود دچار ترديد نمي شود چرا كه همين كه دچار ترديد شود از روشنگري خود مي افتد.
فقط خورشيد ضمير عارفان است كه مي تواند مولد يقين باشد.

عبدالکریم سروش