آزمون مانتل هانزل (Mantel-Haenszel Test) :
آزمون مانتل هانزل (Mantel-Haenszel Test) یک روش آماری است که برای بررسی ارتباط بین دو متغیر در حضور یک یا چند متغیر مزاحم (confounding variables) استفاده می‌شود. این آزمون به‌ویژه در مطالعات اپیدمیولوژیک و تحقیقات پزشکی کاربرد دارد.
هدف آزمون
هدف اصلی آزمون مانتل هانزل بررسی این است که آیا یک متغیر (مثلاً یک درمان یا عامل خطر) با یک نتیجه خاص (مثلاً بروز یک بیماری) در گروه‌های مختلف (که ممکن است تحت تأثیر متغیرهای مزاحم قرار داشته باشند) ارتباط معناداری دارد یا خیر.
مراحل انجام آزمون مانتل هانزل
- جمع‌آوری داده‌ها: داده‌ها باید به صورت جدول contingency (جدول متقاطع) جمع‌آوری شوند. این جدول شامل تعداد مشاهدات برای هر ترکیب از متغیرها است.
- محاسبه آمار آزمون: آزمون مانتل هانزل از طریق محاسبه آمار خاصی به نام “آمار مانتل هانزل” انجام می‌شود. این آمار به صورت زیر محاسبه می‌شود:
𝑄=(𝑂1−𝐸1)2𝐸1+(𝑂2−𝐸2)2𝐸2+…+(𝑂𝑘−𝐸𝑘)2𝐸𝑘
که در آن 𝑂𝑖 تعداد مشاهدات واقعی و 𝐸𝑖 تعداد مشاهدات مورد انتظار برای گروه‌های مختلف است.
- تعیین سطح معناداری: با استفاده از توزیع کای-دو (chi-square distribution) و درجه آزادی مناسب، می‌توان سطح معناداری آزمون را تعیین کرد.
- تفسیر نتایج: اگر مقدار p-value کمتر از سطح معنی‌داری (معمولاً 0.05) باشد، می‌توان نتیجه گرفت که بین متغیرها ارتباط معناداری وجود دارد.
مزایا و معایب
- مزایا:
- کنترل اثر متغیرهای مزاحم.
- مناسب برای داده‌های دسته‌ای.
- معایب:
- نیاز به فرضیات خاصی دارد.
- نمی‌تواند روابط غیرخطی را شناسایی کند.
مراحل انجام آزمون مانتل هانزل در SPSS
- وارد کردن داده‌ها:
- داده‌های خود را در SPSS وارد کنید. باید داده‌ها به‌صورت جدول متقاطع (contingency table) با دو متغیر اصلی و یک یا چند متغیر مزاحم (در صورت وجود) سازماندهی شوند.
- تنظیمات آزمون:
- از منوی بالای SPSS، به مسیر Analyze > Descriptive Statistics > Crosstabs بروید.
- در پنجره Crosstabs:
- متغیر مستقل (Independent Variable) را در قسمت Row(s) قرار دهید.
- متغیر وابسته (Dependent Variable) را در قسمت Column(s) قرار دهید.
- اگر متغیر مزاحم دارید، می‌توانید آن را در قسمت Layer 1 of 1 قرار دهید.
- انتخاب آزمون مانتل هانزل:
- بر روی دکمه Statistics کلیک کنید.
- در پنجره Statistics، گزینه Mantel-Haenszel را انتخاب کنید.
- بر روی Continue کلیک کنید تا به پنجره اصلی برگردید.
- تنظیمات خروجی:
- در پنجره Crosstabs، می‌توانید گزینه‌های دیگری مانند Cells را برای نمایش درصدها و مقادیر مورد نظر انتخاب کنید.
- پس از تنظیمات دلخواه، بر روی OK کلیک کنید.
- تفسیر نتایج:
- پس از اجرای آزمون، SPSS نتایج را در پنجره Output نمایش می‌دهد.
- به دنبال جدول مربوط به آزمون مانتل هانزل بگردید. در این جدول، مقادیر آماری مانند آمار آزمون و p-value نمایش داده می‌شود.
- اگر p-value کمتر از 0.05 باشد، می‌توانید نتیجه بگیرید که بین متغیرها ارتباط معناداری وجود دارد.
نکات مهم
- مطمئن شوید که داده‌های شما شرایط لازم برای استفاده از آزمون مانتل هانزل را دارند.
آزمون آماری گیمز-هول (Games-Howell Test)
نوشته
نوشته
آزمون تحلیل واریانس دوراهه (Two-Way ANOVA)
نوشته
آزمون کوواریانس چند متغیره (مانکوا) چیست؟
نوشته
تفسیر ضریب همبستگی پیرسون و شرایط استفاده از آن چیست؟