پنج صفت اصلی شخصیت (OCEAN)
اگر نظر شما این است که بهترین راه شناسایی استعدادها و افراد مناسب برای مشاغل مختلف، انجام تست‌های تعیین سطح دانش تخصصی و تست‌های هوش است، ممکن است در اشتباه باشید. افرادی که دارای دانش تخصصی مناسب و هوش بالا هستند، الزاماً بهترین کارمندان نیستند.
در سال 1961، دو محقق نیروی هوایی آمریکا به اسامی «ارنست توپز» و «ریموند کریستال» ایده‌ای را پایه‌ریزی کردند که توانست نحوه ارزیابی کارمندان بالقوه را متحول کند.
نظریه این دو محقق تحت عنوان ویژگی‌های مدل شخصیتی پنج عاملی (Big Five Personality Traits)، پنج صفت اصلی شخصیت را در نظر می‌گیرد که علت رفتار افراد در محیط کار یا خانه است. این پنج صفت عبارتند از:
1️⃣ اشتیاق نسبت به تجربه یا گشودگی (O)
این عامل به جنبه‌ها یا زمینه‌های تجربی که فرد در برابر آن‌ها منعطف و باز است، اشاره دارد و نشان‌دهنده میزان سازگاری فرد با عوامل محیطی است. افراد با نمره بالا در این شاخص، خلاق و کنجکاو بوده و زندگی آن‌ها سرشار از کنجکاوی و کسب تجربه‌های جدید است.
2️⃣ وظیفه‌شناسی و وجدان‌گرایی (C)
نمره بالا در این عامل معرف افرادی است که دارای اهداف و خواسته‌های از پیش تعیین‌شده هستند. این افراد دقیق، وقت‌شناس، قابل اعتماد و مسئولیت‌پذیر هستند. افراد دارای نمره پایین معمولا دقت کافی در انجام کارها از خود نشان نمی‌دهند و برای رسیدن به اهداف خود نیز چندان مصر و پیگیر نیستند.
3️⃣ برون‌گرایی (E)
این عامل یکی از نشانه‌های رفتار اجتماعی و معاشرتی فرد می‌باشد و به رفتارهای بین فردی و رشد اجتماعی مرتبط با فعالیت‌های اجتماعی معطوف است. افرادی که میزان شاخص برون‌گرایی در آن‌ها زیاد است افرادی خوش‌مشرب، اجتماعی و قاطع هستند.
4️⃣ توافق‌پذیری (A)
این عامل بیانگر ویژگی‌های انسان دوستی و همکاری‌های گروهی در محیط کار می‌باشد. نمرات بالا در این صفت معرف افرادی است که اهل معاشرت و همکاری بوده و عموما با دیگران احساس هم‌دردی می‌کنند و مشتاق کمک به دیگران است. همچنین در مواقع مشخص از نیازهای خودشان کوتاه می‌آیند و اغلب مصلحت جمع را قربانی خواسته‌های خودشان نمی‌کنند. نمرات پایین معرف افرادی است که عمدتا خودمحور بوده و به قصد و نیت دیگران مظنون هستند.
5️⃣ عصبیت یا بی‌ثباتی هیجانی (N)
افرادی که در این شاخص نمره بالایی کسب می‌کنند معمولاً پایداری احساسی بالایی ندارند و به‌طور ناگهانی و غیرقابل انتظار احساسات و رفتارشان دچار دگرگونی می‌شود. این افراد راحت‌تر و سریع‌تر از سایرین عصبی و یا غمگین می‌شوند و به‌طور کلی احساسات منفی را تجربه می‌کنند. استرس و اضطراب، نگرانی، افسردگی، غم و حساس‌بودن و زودرنجی زیاد از دیگر نشانه‌های بالابودن این شاخص در افراد است. از طرفی افرادی که شاخص عصبیت در آن‌ها پایین است کم‌تر دچار تغییر ناگهانی احساسات می‌شوند و در مجموع در برابر احساسات منفی مقاوم‌تر هستند.
